احسان کاوه، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره اختلال در سامانه «سامان» که به‌گفته بعضی کتابداران بیش از یک‌ماه است، امکان پذیرش عضویت، ثبت امانت و تمدید کتاب را با مشکل مواجه کرده است، اظهار کرد: مدت اختلال سامانه مدیریت کتابخانه‌های عمومی(www.samanpl.ir) از ۱۷ تا ۲۷ شهریورماه بود و در این بازه زمانی این سامانه در ساعات شلوغ روز، با کُندی یا اختلال همراه بوده است. انتقال سرور دقیقاً روز ۱۷ شهریورماه انجام شد و در این مدت نیز قطعی نداشتیم اما به خاطر همین اختلال مقطعی، دفتر فناوری اطلاعات نهاد از اعضا و کتابداران پوزش خواسته بود.

وی با اشاره به اجرای «طرح انتخاب کتاب از سوی کتابداران» در ۲ هزار و ۷۵۰ کتابخانه در هفته گذشته گفت: برگزاری این طرح که با مشارکت کتابداران همه کتابخانه‌های نهادی در سامانه «سامان» اجرا شد، گواهی بر فعالیت بدون اختلال این سامانه در ماه جاری بوده است. براساس این طرح، کتابداران ۲ هزار ۶۵۰ کتابخانه عمومی نهادی، باید در بازه زمانی اعلام شده، از فهرست ۱۱۰ عنوان کتاب که از سوی ۶۲ ناشر وارد بازار کتاب شده، براساس سه مولفه، عناوین پُرفروش بخش مجازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، کتاب‌های پُردرخواست سامانه «پیشنهاد کتاب» و کتاب‌هایی که بیشترین جست‌وجو را در نرم‌افزار «سامان» داشته‌اند، آثار مورد نظر را انتخاب می‌کردند.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره دلیل اختلال «سامان» عنوان کرد: نرم‌افزار سامان، نزدیک ۱۰ سال است که در ۲۷۰۰ کتابخانه عمومی نهادی مورد استفاده قرار گرفته است. این نرم‌افزار ازسوی دفتر فناوری اطلاعات نهاد و همکاران برنامه‌نویس نهاد، توسعه پیدا کرده و از سال گذشته برنامه‌ریزی برای ارتقاء در سطوح مختلف ازجمله معماری، کارایی و امنیت زیرساخت و نرم‌افزار و توسعه انعطاف، و مقیاس‌پذیری مورد توجه قرار گرفته بود.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات نهاد با اشاره به قرار گرفتن سرور نرم‌افزار «سامان» در فضای ابری درباره مزایای این فضا اظهار کرد: یک مبحث مهم آن است که سرور باید بتواند تمهیدات لازم برای حفظ اطلاعات کاربران را فراهم کند؛ البته در سرور فیزیکی نیز این امنیت مهیا بود اما در فضای ابری این ضریب امنیتی دوچندان شد. مولفه دیگر کارایی سرور است. کاربران از این پس با فعال شدن قابلیت «سی.دی.ان.» در فضای ابری، در دریافت عکس‌ها و فایل‌هایی که روی سامانه سامان وجود دارد از مزیت‌های آن استفاده می‌کنند.

رونمای از فاز نخست پروژه اپلیکیشن جامع نهاد تا پایان سال جاری

کاوه با بیان اینکه سامانه «سامان» در ابتدا فقط برای استفاده کتابداران تعریف شده بود و اعضای کتابخانه فقط در حد جست‌وجو از آن استفاده می‌کردند، عنوان کرد: با توجه به اینکه نهاد کتابخانه‌ها اکنون در حال اجرا و توسعه نرم‌افزار جامع کاربران است، ضرورت داشت زیرساخت‌های موجود «سامان» با توجه به ارتقای فناوری و ظهور فناوری‌های زیرساخت ابری ارتقاء پیدا کند؛ تا پیش از این سرورهای «سامان» فیزیکی بود و این سرورها حتی برای پاسخگویی به کاربران نرم‌افزار جامع نهاد، کفایت نمی‌کرد. بر همین اساس نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تلاش کرد سرور و زیرساخت نرم‌افزار سامان را از زیرساخت‌های قدیمی و فیزیکی به سمت فضای زیرساخت ابری هدایت کند و به همین دلیل سرورها به فضای ابری یک شرکت معتبر منتقل شد.

وی درباره سکوی جامع کاربردی کتابخانه‌ها و زمان اجرای این طرح در نهاد کتابخانه‌های عمومی گفت: نرم‌افزار جامع کاربران کتابخانه‌های عمومی تاکنون ۵۰ درصد پیشرفت داشته و طبق برنامه‌ریزی فاز نخست آن در سال جاری به بهره برداری می‌رسد.

مدیرکل فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پاسخ به این پرسش که چه تمهیداتی اندیشه شده که در صورت اختلال یا قطع سامانه «سامان»، خدمات به کاربران در کتابخانه‌ها از سوی کتابداران با مشکل مواجه نشود، اظهار کرد: یکی از دلایل اصلی انتقال از زیرساخت فیزیکی به فضای ابری وقفه نداشتن کار کتابداران و خدمات‌دهی به اعضا در کتابخانه‌ها بود. وقتی یک سرور فیزیکی داشتیم، با وجود ارتقاهای انجام شده، باز هم در سامانه با کندی‌هایی مواجه بودیم اما این سرور قدیمی بیش از این ظرفیت ارتقاء و توسعه خدمات گسترده را نداشت. در مجموع اگر سرورهای سامان را به‌روز نمی‌کردیم، ممکن بود سامانه سامان از دسترس خارج شود و اختلالات جدی‌تری به وجود بیاید.

کاوه درباره تمهید جایگزین بعد از قطع سامانه «سامان» در فضای ابری جدید و سرور قدیمی گفت: در فضای ابری ریسک از دست رفتن یک سرور یا اطلاعات در یک فضا به شدت کم می‌شود، زیرا این سرور در فضاهای مختلفی بازیابی می‌شود؛ درحالی که در حالت استفاده از سرور فیزیکی، جایگزینی برای استفاده از سامانه در صورت قطعی وجود ندارد؛ زیرا در فضای ابری سرورهای توزیع شده، دیتا را در نقاط مختلف ذخیره می‌کنند و سرویس‌دهی در نقاط مختلف انجام می‌شود. در این وضعیت اگر یکی از سرورها از شبکه خارج شود، بقیه سرورها پاسخگو هستند.

مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور درباره کندی اینترنت و دسترسی نداشتن کتابداران کتابخانه سیار به سامانه سامان به دلیل آنتن نداشتن اینترنت مودمی در برخی نقاط کشور حتی استان تهران اظهار کرد: کتابخانه‌های سیار ممکن است در مناطقی مستقر شوند که اپراتورها آنتن‌دهی مناسبی نداشته باشند. در این شرایط نهاد کتابخانه‌ها به شکل مستقل نمی‌تواند کاری انجام بدهد؛ یعنی اپراتورهای همراه اول، ایرانسل و رایتل باید زیرساخت‌ها و نقاط کور پوشش‌دهی اینترنت خود را توسعه دهند. این مطالبه یعنی افزایش پوشش‌دهی اینترنت در نقاط مختلف کشور، مطالبه‌ای است که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از اپراتورها دارد.

اتصال اعضای ۵۰ درصد کتابخانه‌های عمومی به اینترنت رایگان

کاوه در پاسخ به این پرسش که آیا امکان اختصاص بسته اینترنتی به کتابداران هنگام قطع اینترنت مودمی برای انجام خدمات کتابخانه‌ای وجود دارد، گفت: این اتفاق و اختصاص اینترنت رایگان برای کاربران و کتابداران در نظر گرفته شده است. در حال حاضر در بیش از ۵۰ درصد کتابخانه‌های عمومی کشور، اینترنت بی‌سیم رایگان فعال است.

وی درباره دلیل نبود دستگاه‌های کارتخوان در کتابخانه‌های عمومی و دریافت نقدی حق عضویت از سوی کتابداران در کتابخانه‌های عمومی کشو: بیان کرد: ایجاد زیرساخت برای فعال کردن دستگاه‌های کارتخوان زیرنظر معاونت مالی و اداری نهاد کتابخانه‌هاست اما زیرساخت اینترنتی برای گذاشتن دستگاه کارتخوان برقرار است؛ البته از یک‌سال پیش تاکنون امکان پرداخت اینترنتی حق عضویت و کیف پول سامانه سامان با اتصال به درگاه بانکی برای کاربران کتابخانه‌های عمومی فراهم شده است.