به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یاسوج، اله‌یار افراخته، شب شنبه در بیست و هفتمین انجمن ادبی، علمی و آموزشی استان خاطرنشان کرد: اخوان در این دوران تحت تأثیر حوادث سیاسی و اجتماعی ایران، به عرصه شعر و ادبیات گام نهاد و با رویکردی نوین، شعرهایش را با حوادث زمانه پیوند داد.
این پژوهشگر ادبی ادامه داد: اخوان در دوران جوانی، به‌ویژه در خراسان، به‌عنوان یک شاعر توانمند شناخته شد و با نگاهی تیزبین به مسائل اجتماعی و سیاسی، اشعار خود را به بیانی برای حسرت‌ها و امیدهای جوانان آن زمان تبدیل کرد.
افراخته تأکید کرد: آثار اخوان در این دوره، انعکاسی از تحولات سیاسی ایران بود و او تلاش می‌کرد تا با زبان شعر به وضعیت زمانه‌اش پاسخ دهد.
آشنایی با دکتر مصدق و تحولات اجتماعی
وی به آشنایی اخوان با محمد مصدق اشاره کرد و آن را نقطه عطفی در زندگی شاعر دانست.
وی افزود: این آشنایی تأثیر عمیقی بر دیدگاه اجتماعی و سیاسی اخوان گذاشت و تحولات دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت در شعرهای او به‌وضوح نمایان است.
افراخته با اشاره به زندانی شدن اخوان به دلیل حمایت از مصدق، تأکید کرد که این دوران ضربه سنگینی بر روحیه او وارد کرد و باعث شد اشعارش به سمت اعتراضات اجتماعی و سیاسی سوق پیدا کند.
تأثیر شکست نهضت ملی شدن نفت بر شعر اخوان ثالث
مسئول انجمن ادبی کهگیلویه وبویراحمد در ادامه به تأثیر شکست نهضت ملی شدن نفت بر زندگی و آثار اخوان اشاره کرد و این دوران را یکی از تأثیرگذارترین دوره‌های زندگی شاعر توصیف کرد.
وی اظهار داشت: اخوان با بهره‌گیری از طنز تلخ و گزنده، به مبارزه با ناملایمات اجتماعی پرداخت و اشعارش تجلی خشم و اندوه او از شکست‌های اجتماعی و عاطفی بود. در این دوران، شعرهای اخوان همچون صدای شیری در قفس، نمایش‌دهنده مبارزات درونی و بیرونی او بودند.
پایان دوران و میراث اخوان ثالث
وی گفت: اخوان در اواخر عمر خود به یک مرحله جدید فکری و ادبی رسید. اگرچه این دوره نیز مملو از درد و رنج بود، اما او توانست به یکی از بزرگترین شاعران معاصر ایران تبدیل شود.
افراخته افزود: آثار اخوان همواره نشان‌دهنده نگاه عمیق او به مفاهیم انسانی و اجتماعی است و این ویژگی‌ها در اشعار او تا به امروز باقی مانده‌اند.
اخوان ثالث، معمار بزرگ شعر معاصر ایران
پژوهشگر و منتقد ادبی، در ادامه سخنرانی خود به بررسی زندگی و دوره‌های مختلف فکری و هنری مهدی اخوان ثالث پرداخت و او را یکی از معماران بزرگ شعر معاصر ایران معرفی کرد.
افراخته در این سخنرانی به تحولات اجتماعی و فرهنگی دوران جوانی اخوان اشاره کرد و گفت: اخوان در این دوران با سرودن شعرهایی سرشار از احساسات جوانی و عشق، توانست در محافل ادبی مشهد به شهرت برسد.
مهاجرت به تهران
افراخته در ادامه به دوره دوم زندگی اخوان پرداخت و گفت: مهاجرت اخوان به تهران در سال ۱۳۳۶ و آشنایی با شخصیت‌هایی چون دکتر محمد مصدق، تأثیر عمیقی بر دیدگاه‌های اجتماعی و سیاسی او گذاشت.
افراخته بیان کرد: اخوان در این دوره با اشعاری که از امید و نشاط سخن می‌گفت، جایگاهی ویژه در ادبیات ایران پیدا کرد. او با بهره‌گیری از فرم‌ها و محتوای جدید، به سرودن اشعار انقلابی روی آورد و به یکی از چهره‌های برجسته ادبیات آن دوران تبدیل شد.
شکست نهضت ملی شدن نفت
به گفته افراخته، دوره سوم زندگی اخوان پس از شکست نهضت ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۲ رقم خورد. اخوان که به دلیل حمایت از مصدق زندانی شده بود، در این دوره تحولات عمیق روحی را تجربه کرد.
افراخته تأکید کرد: این شکست و دوران زندان، به نقطه عطفی در زندگی اخوان تبدیل شد و در آثار بعدی او از جمله شاهکارهایی مانند «سه آخرش» به وضوح انعکاس یافت. اخوان در این دوران با خشم و اندوه، اشعار انتقادی و اعتراضی سرود و همچون شیری در قفس، نارضایتی خود را از شکست‌های اجتماعی و عاطفی بیان کرد.
تجربه‌ای پر از درد و رنج
وی به دوره پایانی زندگی اخوان اشاره کرد و گفت: این شاعر بزرگ در سال‌های پایانی عمر خود به تدریج از فعالیت‌های اجتماعی کناره‌گیری کرد و آثارش رنگ و بوی شخصی‌تری به خود گرفت.او در این دوران حالات عاطفی خود را به شکلی عمیق و آشکار در اشعارش منعکس کرد و به یکی از چهره‌های تأثیرگذار شعر معاصر ایران تبدیل شد.
افراخته در ادامه سخنرانی خود درباره اخوان ثالث به دوران پایانی زندگی او پرداخت و گفت: اخوان در این دوره از زندگی خود تحت تأثیر انقلاب اسلامی، ابتدا به امیدواری‌های تازه‌ای روی آورد، اما خیلی زود این امیدها فروکش کرد و جای خود را به نوعی یأس و ناامیدی داد. اخوان در این دوران در خانه کوچک خود و در فضای رندانگی که خود خلق کرده بود، به سرودن اشعاری با رنگ و بوی خاص پرداخت که سردی و ناامیدی از مضامین برجسته آن بود.
بازگشت به شعر حماسی باستان‌گرایی
این پژوهشگر افزود: در این دوره، اخوان دوباره به شعر حماسی و باستان‌گرایی روی آورد. او با تلفیق دو نگرش متفاوت - باستان‌گرایی و معاصرگرایی - تلاش کرد تا نوعی پیوند میان گذشته و حال برقرار کند. این تلفیق نشان‌دهنده تسلط اخوان بر زبان فارسی و درک عمیق او از فرهنگ ایرانی بود.
افراخته تأکید کرد: اخوان در اشعار خود توانست زبان فارسی را به شکلی بی‌نظیر به کار گیرد و به آن عمق جدیدی ببخشد.
علاقه به ایران باستان
افراخته همچنین به علاقه اخوان به ایران باستان اشاره کرد و گفت: این نگاه او باعث شد تا اخوان بیشتر به گذشته ایران و تمدن کهن آن توجه کند و از مسائل و تحولات معاصر دور بماند. این گرایش باعث شد که او همواره در جستجوی شکوه گذشته ایران باشد و نگاه انتقادی‌اش به مسائل امروزی بیشتر حول این محور متمرکز شود.
در ادامه نیز بهاره افتخاری معلم و شاعر به بررسی جایگاه اخوان ثالث، در ادبیات معاصر ایران پرداخت و او را یکی از برجسته‌ترین شاعران حماسی‌گوی اجتماعی معرفی کرد.
افتخاری در این سخنرانی که در یکی از محافل ادبی برگزار شد، به زندگانی و آثار اخوان ثالث، تأثیرات اجتماعی و سیاسی بر شعر او، و ویژگی‌های خاص ادبیات وی اشاره کرد.
توجه به مسائل اجتماعی و ملی‌گرایی
افتخاری با اشاره به زندگی‌نامه اخوان ثالث، متذکر شد که او در سال ۱۳۰۷ در خراسان به دنیا آمد و در ابتدا به شغل معلمی مشغول بود.
وی افزود: اخوان در اشعارش به مسائل مختلفی چون موضوعات سیاسی، اجتماعی و میهنی پرداخته است و راه نجات از تجددگرایی و بحران‌های معاصر را در بازگشت به فرهنگ و سنت‌های گذشته می‌دید.
به گفته وی، باستان‌گرایی یکی از دغدغه‌های اصلی اخوان در آثارش بوده و این موضوع در بخش عمده‌ای از شعرهای او نمود یافته است.
آشنایی با نیما و تحول در شعر
این شاعر ادیب با اشاره به تأثیر نیما یوشیج بر شعر اخوان گفت: دوران طلایی زندگی اخوان از زمانی آغاز شد که او با نیما آشنا شد و راه او را در پیش گرفت. اگرچه اخوان در برخی از اشعارش از سبک خراسانی بهره برده، اما شهرت اصلی او بیشتر به خاطر اشعار نیمایی‌اش است.
اخوان؛ شاعر یأس و بدبینی
افتخاری همچنین به ابعاد یأس و بدبینی در اشعار اخوان پرداخت و گفت: اخوان ثالث به عنوان یکی از مأیوس‌ترین شاعران دوران معاصر شناخته می‌شود. در برخی از اشعار او مفاهیمی چون یأس نسبت به آینده و بدبینی به وضوح دیده می‌شود و این نگرش در طول زندگی و اشعار او موج می‌زند.
مجموعه آثار و تنوع مضامین
این شاعر در ادامه به برخی از مجموعه‌های شعر اخوان اشاره کرد و گفت: از جمله آثار برجسته او می‌توان به ارغنون، آخر شاهنامه، در حیاط کوچک پاییز، زمستان و از این اوستا اشاره کرد. این مجموعه‌ها نشان‌دهنده تنوع مضامین و دیدگاه‌های اخوان در طول دوران شاعری او هستند.
تحلیل اوزان عروضی در اشعار نیمایی
افتخاری در پایان به بررسی اوزان عروضی اشعار نیمایی اخوان پرداخت و گفت: تعداد بحور عروضی در دیوان اشعار او زیاد نیست و برخلاف برخی شاعران پیش از او، اخوان کمتر به طبع‌آزمایی پرداخته و بیشتر اشعار او در اوزان بحر رمل و هزج سروده شده است.
نظرات