به گزارش خبرنگار خبرگزاری ایران کتاب (ایبنا) در مشهد، چهاردهمین جلسه از سلسله‌جلسات «سه‌شنبه‌های حکمت زندگی» سه‌شنبه شب در دو پنل در کتابفروشی نشر چشمه دلشدگان بلوار وکیل آباد مشهد برگزار شد.
در پنل اول موضوع معنای زندگی از دیدگاه نیچه بر مبنای کتاب «معنای زندگی از دیدگاه فلاسفه بزرگ» با ارائه امین فردوس‌آرا، پژوهشگر فلسفه مطرح شد و در پنل دوم موضوع هنر گم‌شده دوستی با ارائه ستاره باقری دانش‌آموخته روان‌شناسی و فلسفه برگزار شد.
ستاره باقری در این نشست گفت: سنکا، فلسفه را هنر زیستن می‌داند و از دید او، فلسفه باید به ارتباط فرد به فرد بپردازد و به یاری انسان‌هایی بیاید که در دنیای واقعی زندگی می‌کنند. از این‌رو، یکی از موضوعاتی که سنکا به آن می‌پردازد، دوستی است که پیش‌تر، ارسطو نیز به آن پرداخته بود.
وی ادامه داد: از دید ارسطو و سنکا، هیچ انسانی نمی‌تواند در عزلت و بدون دوستی حقیقی بر پایه عشق و شناخت از دیگران، به غایت تعالی برسد. حال سوال اینجاست که غایت تعالی کجاست؟ و دوستی چطور کمک می‌کند به آن دست یابیم؟ و اساساً چه نوع دوستی؟
این پژوهشگر حوزه روان‌شناسی و فلسفه گفت: ارسطو سه سطح از دوستی را نام می‌برد؛ دوستی بر اساس سود مشترک، دوستی بر اساس لذت مشترک و دوستی بر اساس تحسین متقابل که این سومی را دوستی عالی می‌داند. این نوع دوستی، کیفیت زندگی را بالا می‌برد و ما را به انسان‌های بهتری تبدیل می‌کند. رابطه دوستی ایده‌آل به گونه‌ای است که دو دوست بتوانند به همدیگر کمک کنند که شخصیتشان را بهبود بخشند و با هم پیشرفت کنند.
باقری عنوان کرد: رواقیون، تمام تمرکزشان در راستای کسب خرد بیشتر و شکل بخشیدن به شخصیتی والاتر بود و هدف خود را تبدیل شدن به حکیم رواقی یا مرشد می‌دانستند. از منظر مکتب رواقی افراد به سه گروه تقسیم می‌شوند: حکیمان، پیشرفت‌کنندگان و غیرپرسشگران.
وی یادآور شد: حکیمان بسیار نادرند و رسیدن به آن مقام بسیار دشوار. اما رواقیون آنها را الگوی خود می‌دانند تا با استفاده از آن بتوانند با هم رفتار بهتری داشته باشند. شاگردان این مکتب در هر موقعیتی که قرار بگیرند، می‌توانند از خود بپرسند «اگر حکیم رواقی در این شرایط بود، چه می‌کرد؟» اما غیرپرسشگران افرادی ناآگاهند که چون نمی‌دانند از خرد کافی برخوردار نیستند، به دنبال کسب آن هم نمی‌روند. در این میان، پیشرفت کنندگان قرار دارند که هم می‌دانند کامل نیستند و هم تمایل به کامل شدن دارند. بنابراین با انجام تمرین‌هایی، به دنبال پیشرفت هرروزه هستند. سنکا در این راستا می‌گوید: «نخواه که بهترین باشی، تنها تلاش کن بهتر از بدترین باشی. برای من همین بس که بدانم هرروز از رفتارهای ناپسندم می‌کاهم و اشتباهاتم را اصلاح می‌کنم.»
باقری همچنین بیان کرد: از طرفی سنکا معتقد است که پیشرفت در زندگی تجربه‌ای در انزوا نیست: این تجربه، همراه با دوستی، وقت گذراندن با خویشاوندان و کمک گرفتن از دیگران میسر می‌شود. کمال دوستی، در ارتباط دانایان کل محقق می‌گردد. اما از آنجا که دانای کلی وجود ندارد یا دست‌کم نادر است، درجه پایین‌تری از این دوستی را می‌توان بین افرادی تجربه کرد که خود را وقف کمک‌رسانی به یکدیگر برای پیشرفت و بهبود نوع بشر کرده‌اند؛ تمام دوستی‌ها ارزشمندند اما فوق‌العاده‌ترین نوع دوستی آن است که به ما و دیگران، کمک کند درک عمیق‌تری از خود و دنیای پیرامون‌مان داشته باشیم.
در این نشست همچنین امین فردوس‌آرا در چهار بخش به ارائه موضوع معنای زندگی از دیدگاه نیچه پرداخت.
وی در بخش اول، پیرامون مکتب سوءظن و سه متفکر این مکتب یعنی مارکس، فروید و نیچه توضیح مختصری ارائه داد و به سوءظن نیچه نسبت به مسیحیت پرداخت و گفت: در نظر نیچه، اخلاق مسیحی، دستگاه عظیم انکار میل است و از ناتوانی در پیگیری خواسته‌های راستین، فضیلت ساخته است.
امین فردوس‌آرا، پژوهشگر فلسفه همچنین در بخش دوم نقدهای نیچه به سقراط مورد بررسی قرار داد و ادامه داد: از نظر نیچه، سقراط زندگی را بیماری و مرگ را رهایی از این بیماری به شمار می‌آورد و به خاطر این رویکرد ضد زندگی، نیچه، نقدهای گزنده‌ای به سقراط وارد کرده است. علاوه بر این نیچه سقراط را فردی خرد زده و خالی از شور دیونیزوسی می‌دانست و این را نقصی جدی برای سقراط به شمار می‌آورد.
وی در بخش سوم این سخنرانی، عشق به سرنوشت را مطرح کرد و گفت: در نظر نیچه باید به زندگی، آنگونه که هست، آری گفت. باید رنج‌های زندگی را پذیرفت و دانست که رشد و شکوفایی و سعادت با رنج همراه است و بدون رنج، شکوفایی در کار نخواهد بود.
وی همچنین در نهایت در بخش چهارم، با توجه به کتاب مورد بررسی، مفهوم نیهیلیسم را شرح داد و دو نوع آن‌را از هم تفکیک کرد: نیهیلیسم رقت بار و نیهیلیسم فعال و یادآور شد: در نیهیلیسم رقت بار، فرد توان یافتن معنایی تازه برای زیستن خود را ندارد، در حالی که در نیهیلیسم فعال، فرد با خلاقیت به بازآفرینی ارزش‌های خود پرداخته و به زندگی خود معنایی تازه می‌بخشد.
نظر شما