به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «هفت گونه سینما» اثری پژوهشی و نوآورانه در زمینه‌ی نظریه‌پردازی سینما و تحلیل ژانرهای سینمایی است. این کتاب در سه جلد به بررسی دقیق مفهوم ژانر و لحن در سینما پرداخته و به‌ویژه بر تفاوت‌های بنیادین میان آن‌ها تأکید می‌کند. جلد سوم این مجموعه که در سال ۱۴۰۳ به انتشار رسید، تمرکز خود را بر گونه‌های گروه‌محور در سینما قرار داده و با ارائه تحلیل‌های نوین و مثال‌های مختلف، تلاش می‌کند تا به ابعاد جدیدی از سینما دست یابد که فراتر از تعاریف کلاسیک و سنتی ژانر است.

علیرضا کاوه در مقدمه کتاب توضیح می‌دهد که مفهوم «سینما» نباید به فیلم‌های بلند یا سینمای هالیوودی محدود شود. او بیان می‌کند که تصویر متحرک، حوزه‌ای وسیع‌تر از فیلم‌های سینمایی است و انواع دیگری از تصاویر متحرک در زندگی روزمره‌ی ما یافت می‌شود. این تصاویر در قاب‌های کوچک‌تر مانند گوشی‌های همراه نیز به بخشی از تجربه روزمره‌ی مخاطبان تبدیل شده‌اند و همین موضوع باعث می‌شود که مرزهای سینما فراتر رود. این نگرش تازه، دریچه‌ای جدید به‌سوی شناسایی و تحلیل تصویر متحرک در اشکال متنوع و نه‌تنها فیلم‌های بلند سینمایی باز می‌کند.

یکی از مباحث کلیدی در این کتاب، تمایز میان ژانر و لحن است. کاوه معتقد است که لحن، عنصر مهمی است که باید فراتر از ژانر در نظر گرفته شود. او تأکید دارد که در تحلیل سینما، نباید صرفاً به تقسیم‌بندی‌های ژانری محدود شد، بلکه باید لحن هر اثر را نیز به‌عنوان یک عنصر مستقل و تأثیرگذار بررسی کرد. به اعتقاد نویسنده، لحن یک فیلم، حال‌وهوایی است که به تماشاگر منتقل می‌شود و ممکن است ترکیبی از ژانرهای مختلف را در خود جای دهد، اما همچنان تجربه‌ای منحصر به فرد را ایجاد کند. برای مثال فیلم‌هایی مانند انگل توانسته‌اند با استفاده از لحن‌های مختلف، تجربه‌ای چندلایه و پیچیده به تماشاگر ارائه دهند که مرزهای ژانرهای سنتی را درنوردیده است.

کاوه در جلدهای مختلف کتاب به بررسی گونه‌های مختلف سینمایی پرداخته است. در جلد اول، ۷ گونه‌ی اصلی مورد بحث قرار می‌گیرد؛ در جلد دوم، ۷ گونه‌ی شخصیت‌محور و در جلد سوم، ۷ گونه‌ی گروه‌محور بررسی می‌شوند. این تقسیم‌بندی به گونه‌ای انجام شده که هر جلد به تحلیل ژرف‌تری از سینما بپردازد و به‌خصوص جلد سوم، با تمرکز بر گونه‌های گروه‌محور، نشان می‌دهد که چگونه لحن و فضای فیلم در داستان‌ها و روابط گروهی قهرمانان نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند.

نویسنده با بررسی عمیق و با بهره‌گیری از دیدگاهی بومی به نظریه‌پردازی در سینما پرداخته است. به‌زعم او، نظریه‌ی ژانر باید امکان بازگشت‌پذیری و سازگاری با نیازهای فرهنگی بومی را داشته باشد. او اشاره می‌کند که هرکس می‌تواند در زمینه‌های متفاوت و مستقل از فرایندهای تولید، به معرفی و نام‌گذاری ژانرها و لحن‌ها بپردازد. این دیدگاه بومی به نظریه‌پردازی باعث می‌شود که ژانرها به‌عنوان یک پدیده‌ی جهانی نگریسته شوند، اما با درک لحن‌های مختلف و بومی که در هر فرهنگ و منطقه‌ای وجود دارند.

کاوه در بخشی از کتاب به تحلیل فیلم‌های معروف و تأثیرگذار جهانی پرداخته و به‌ویژه از فیلم انگل به‌عنوان نمونه‌ای از ترکیب و نوآوری در لحن نام می‌برد. او این فیلم را نمونه‌ای از سینمای جدید می‌داند که لحن‌های متنوعی مانند جنایی، درام و کمدی را با هم ترکیب کرده و به نتیجه‌ای متفاوت و منحصربه‌فرد دست یافته است. در این فیلم، لحن جنایی و کمدی به‌شکلی با هم ترکیب شده‌اند که نه‌تنها محدودیت‌های ژانری را پشت سر گذاشته، بلکه توانسته است لحن‌های شبه‌فانتزی و شبه‌اسرارآمیز را نیز به‌خوبی به نمایش بگذارد.

یکی از بخش‌های جذاب و منحصربه‌فرد این کتاب، ارائه‌ی دیدگاهی فلسفی به مفهوم لحن است. کاوه با رویکردی هستی‌شناسانه به لحن می‌پردازد و معتقد است که لحن‌های سینمایی می‌توانند به بخشی از زندگی روزمره‌ی انسان تبدیل شوند. به عنوان مثال، او اشاره می‌کند که لحظات متفاوتی از زندگی مانند انتظار در ترافیک یا شادمانی، می‌توانند معادلی برای لحن‌های سینمایی باشند. این رویکرد فلسفی به لحن، نشان از عمق تحلیل‌های کتاب دارد و کاوه در این زمینه معتقد است که لحن‌ها می‌توانند از دل زندگی واقعی بیرون بیایند و به بخشی از تجربیات روزمره‌ی تماشاگران تبدیل شوند.

کاوه در این کتاب، نظریه‌ی ژانر را به‌عنوان ابزاری برای درک کلیت سینما معرفی می‌کند و به نقد نظریات رایج در این حوزه می‌پردازد. او با به چالش کشیدن دیدگاه‌های رایج در سینما، اشاره می‌کند که نظریه‌ی ژانر نباید به توجیه سلیقه یا دفاع از سنتی خاص محدود شود. او به‌ویژه با نگاهی نقادانه به نظریات رایج در سینمای هنری اروپایی، بر این باور است که فیلم هنری نمی‌تواند به‌عنوان یک ژانر محسوب شود، بلکه نوعی سنت فیلم‌سازی است که از لحن‌های مختلفی بهره می‌برد و محدودیت‌های ژانری را پشت سر می‌گذارد.

کتاب «۷ گونه سینما» بر اساس پژوهشی گسترده و تحلیل حدود ۱۲ هزار فیلم نوشته شده است. نویسنده با تحلیل دقیق این فیلم‌ها و بررسی نود هزار فیلم دیگر، به دسته‌بندی‌هایی جدید از ژانر و لحن دست یافته است. این پژوهش جامع به کاوه این امکان را داده که با نگاهی دقیق‌تر و جامع‌تر به بررسی فیلم‌های کوتاه، فیلم‌های خارج از اکران عمومی و آثار متنوع دیگری بپردازد که لحن‌ها و ژانرهای جدیدی را به سینما افزوده‌اند.

«۷ گونه سینما» اثری است که با نگاهی تازه و عمیق به تحلیل ژانر و لحن در سینما می‌پردازد و تلاش دارد تا با تعریف‌های جدید، تجربه‌ی تماشای فیلم را به روشی نوین تحلیل کند. کاوه با ارائه‌ی رویکردی بومی و فلسفی به مفهوم ژانر و لحن، مرزهای کلاسیک و سنتی سینما را به چالش می‌کشد و به بررسی نوآوری‌های سینمایی می‌پردازد. این کتاب نه‌تنها برای علاقه‌مندان به سینما، بلکه برای پژوهشگران و نظریه‌پردازان سینمایی منبعی ارزشمند و خواندنی است.

کتاب «هفت گونه سینما؛ کتاب سوم» نوشته علیرضا کاوه در نوبت اول ۱۴۰۳ با ۷۰۰ نسخه به قیمت ۲۸۰ هزار تومان به همت انتشارات روزنه کار منتشر شده است.