محمدحسین نیرومند در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: وقتی به چاپ جدید کتابم نگاه می‌کنم، متوجه تغییر کیفیت چاپ و کیفیت کاغذ آن می‌شوم. چاپ یازدهم کتاب «دستورالعمل های فیل آبی برای ایده‌یابی» که در حوزه گرافیک و کاریکارتور است، نسبت به چاپ اول و دوم خیلی افت کرده است. البته ناشر هم ناچار به این کار است تا قیمت را پایین نگه دارد و امکان خرید را فراهم کند. من هم چشم‌پوشی می‌کنم چون برای من، استفاده‌کننده مهم‌تر از خود این کتاب است.
او گفت: وقتی در بخش گرافیک کتابفروشی‌ها قدم می‌زنم، قیمت‌ها عمدتاً بالای ۴۰۰ هزار تومان است. با بالا رفتن قیمت کتاب، خرید آن برای دانشجو دیگر اقتصادی نیست. مشکل اصلی چاپ کتاب گرافیک ناشر و مولف نیستند، بلکه اصل ماجرا بر سر تقاضای خرید کتاب است. کتاب‌های تجدید چاپ، اگر تقاضای خرید داشته باشد؛ ناشر حتماً اقدام به تجدید چاپ می‌کند، چون به نفع ناشر است.
نیرومند تصریح کرد: مدتی مسئول یک نشریه کاریکاتور بودم و برای ماهنامه‌ای متن تهیه می‌کردم. مرحوم ممیز گفته بود میزان مطالبی که در حوزه کاریکاتور تولید می‌کنید، بیشتر از میزان مطالب تولید شده در کشور سوئیس است. نوشتن درباره هنر و تولید محتوای آموزشی کار دشواری است. من۴ کتاب در این حوزه کار کرده‌ام و تا ایده جذاب جدیدی که مخاطب نیاز به آن داشته باشد، پیدا نکنم؛ سراغ تالیف کتاب جدیدی نمی‌روم.
او ادامه داد: ما در دانشگاه‌ها، اجرای هنر را آموزش می‌دهیم ولی حوزه پژوهش مغفول مانده است و اساساً دانشجوهایی که به این حوزه علاقه‌مند باشند را شناسایی نکرده‌ایم. رشد در رشته گرافیک، لزوماً منوط به تولید اثر نیست، بلکه دانش مبانی و نظریه‌پردازی قوی هم لازم است.
نیرومند گفت: بومی‌سازی رشته گرافیک در کشور ما رخ نداده است. کشور ما دارای سابقه‌ای طولانی، با انبوهی از نقش‌های نزدیک به گرافیک در کاشی‌های معرق و بناها است. با داشتن چنین پشتوانه‌ای باید از آن استفاده و روزآمد کرد. کشور ما مثل شرق اروپا مصرف کننده صرف و با عمر ۱۰۰ ساله نیست.
نیرومند در ارتباط با بومی‌سازی این رشته ادامه داد: انتظار می‌رفت که حوزه آموزش را خودمان تدوین کنیم اما این اتفاق در دانشگاه‌ها رخ نداده‌است. در نگارگری و طراحی نقوش، کارهای فوق‌العاده‌ای نظیر پژوهش «کاشی‌های معرق» رخ داده است. ما می‌توانستیم بخشی از این مبانی را از تاریخ گذشته‌مان بیابیم و به عنوان طرح درس ارائه دهیم اما متاسفانه دانشگاه‌های ما وابسته به علم اروپا هستند.
وی افزود: دانشجویان هنر همچنان در درس تاریخ هنر، تاریخ هنر اروپا را می‌خوانند؛ درحالیکه کشورهای شرق جهان، مثل چین، هندوستان و ایران دارای غنی‌ترین فرم‌ها و تصاویر و پیشینه تاریخی هستند. یکی از ضعف‌ها این است که عمده کتاب‌ها ترجمه هستند و تعدادشان قابل مقایسه با کتاب‌های تالیفی نیست. این معضل است که کتاب‌هایی را با نگاهی خاص نسبت به فرم، محتوا، نگاه و نگرش را ترجمه می‌کنیم و در اختیار مخاطب قرار می‌دهیم.
نیرومند پیشنهاد داد: می‌توان از نویسنده‌های کتاب‌های پرفروش هنر گرافیک دعوت کرد تا علل استقبال از کتاب مورد نظر بررسی شود. کتابی ۱۱ بار تجدید چاپ می‌شود یعنی مخاطب این کتاب را پذیرفته است.
وی افزود: ناشر برای حق نشر، ۱۵ درصد پشت جلد به نویسنده می‌دهد و این برای زحمت تالیف یک کتاب کم است. درحالیکه یک گرافیست با انجام تنها یک پروژه، می‌تواند درآمد تالیف یک جلد کتاب که ممکن است چند سال زمان ببرد را دریافت کند. نهاد کتابخانه‌ها می‌توانند کتاب را بخرند و با توزیع در کتابخانه‌ها از کتاب حمایت کنند. در کار تالیف، غیر از علاقه چیز دیگری وجود ندارد؛ چون از نظر مادی برای نویسنده به صرفه نیست. مولف سال‌ها وقت می‌گذارد و کتابی را آماده می‌کند. انتظار می‌رود مسئولان فرهنگی کشور با علم به درآمد ناچیز کتاب برای نویسنده، شان و منزلت ناشر و نویسنده را در نظر بگیرند و به نظر می‌رسد با عوامل تشویقی می‌توان از تولید کتاب‌های گرافیک حمایت کرد.
گفتنی است؛ امروزه در بحث نشر تخصصی هنر، چاپ کتاب در موضوع کدهای دیویی ۷۶۰ تا ۷۶۹ با سرشاخه گرافیک شامل هنرهای گرافیک مورد توجه چندانی قرار نمی‌گیرند. در پرونده‌ای با نام چالش‌های نشر کتاب گرافیک به بررسی این موضوع و پاسخ به «آیا قفسه‌های خالی کتاب‌های گرافیک ناشی از اقبال کم مخاطبان است یا پژوهشگران علاقه‌ای به مطالعه در این حوزه از هنرهای ایران ندارند؟» می‌پردازیم و شما می‌توانید سایر مطالب این پرونده را اینجا مطالعه کنید.
نظر شما