به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» به‌قلم دیوید پارکینسون و ترجمه محمد ارژنگ را انتشارات چتر فیروزه منتشر کرده است. این کتاب مجموعه‌ای است از واژگان و مفاهیم مرتبط با دنیای سینما است که با توضیحات دقیق و مفصل همراه با تصویر و مثال به خواننده در درک فضای صنعت سینما کمک می‌کند. این کتاب هم به نوعی تاریخ سینماست، چون تحول سینما را در بستر زمان بررسی می‌کند و هم یک دایره‌المعارف واژگان و مفاهیم است که در مدخل‌هایی نسبتاً مفصل ۱۰۰ نقطه عطف سینما را در طول عمر صدوچندساله‌اش بررسی کرده و از آن‌ها مثال آورده است. واژه‌نامه‌ای که در پایان کتاب آورده شده نیز به جامع بودنش افزوده است. این کتاب درواقع مجموعه‌ای است از تعریف و بسط اصطلاحات و تمامی تجهیزات و ملزومات و کلمات مرتبط به صنعت سینما که راهنمای مناسبی برای شناخت بیشتر این هنر است و باب آشنایی حرفه‌ای و دقیق با آن را فراهم می‌کند. پارکینسون که از منتقدین سرشناس سینمایی به‌حساب می‌آید، در این دانشنامه، تاریخ این هنر را از ابتدای پیدایش تا به امروز بررسی می‌شود. او از ورود صدا تا شکل‌گیری ژانرها و ظهور جلوه‌های ویژه را توضیح می‌دهد و برای هرکدام از این پدیده‌ها نمونه‌هایی از فیلم‌های مهم یا مهجور را ذکر می‌کند.از آنجایی‌که سینما به نسبت دیگر هنرها عمری بسیار کوتاه‌تر دارد و جدیدتر است، آن را هنر هفتم قلمداد می‌کنند.

با این همه، سینما در طول این چند سالی که از پیدایشش می‌گذرد، بسیار پیشرفت کرده و محبوب شده است. تا جایی که حالا سرگرمی اول خیلی از مردم دنیاست و درآمد زیادی از آن به دست می‌آید. برای مرور تاریخ فیلم، یکی از جالب‌ترین آثار در این زمینه، کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» است. پارکینسون در این کتاب به سراغ تحولات اساسی سینما رفته و تلاش کرده مهم‌ترین نقاط عطف این هنر را نشان دهد. او بر روی ۱۰۰ تحولی دست گذاشته که به نظرش مسیر دنیای سینما را تغییر داده و به تکامل آن کمک کرده‌اند. برخی از این اتفاقات تکنیکی و فنی، بعضی دیگر محتوایی و مفهومی بوده‌اند. از دید پارکینسون همه‌ی این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا سینما به‌جایی برسد که به صنعتی پردرآمد و با میلیاردها مخاطب برسد.

اولین فیلم‌های تاریخ در سال ۱۸۹۵ ساخته شدند و در کافه‌ای در پاریس به نمایش درآمدند. به همین خاطر، بسیاری از افراد، برادران لومیر را به‌نوعی مبدع سینما می‌دانند. اما واقعیت این است که پیش از آن‌ها نیز تصاویر متحرکی ساخته شده بودند. درواقع، فیلم در ابتدا در قالب یک فناوری ابداع شد و تکامل پیدا کرد. بر همین اساس است که ابزارهایی مثل فانوس جادو را هم بخشی از تاریخ سینما در نظر می‌گیرند و معتقدند به آن شکل داده. در قرن بیستم بود که وجوه هنری این فناوری کشف شد و مسیر آن تغییر کرد. نزدیکی به هنرهایی مثل نمایش و نقاشی باعث شد زیبایی‌شناسی به این هنر راه پیدا کند و کم‌کم تکنیک‌های خاصی جلوه‌گر شود.

دیوید پارکینسون در کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» به همه‌ی این ابزارهای ابتدایی فیلم‌سازی اشاره می‌کند و آن‌ها را به‌عنوان نقاط تأثیرگذار تاریخ معرفی می‌کند. پارکینسون در این دانشنامه، مختصر و مفید به این دوره‌ها می‌پردازد و نمونه‌های شاخص آن را توضیح می‌دهد. قصد او البته، چیزی بیشتر از گاه‌شماری سینماست. به همین دلیل در کنار مسائل فنی، درمورد مفاهیم و مناسبات فیلم‌سازی هم صحبت می‌کند.

دوره‌های اولیه‌ی سینما تا حد زیادی یادآور تئاتر است که این موضوع البته بی‌دلیل نبوده است. بسیاری از فیلم‌سازها و بازیگران از تئاتر وارد سینما شده و به شکل طبیعی نمایش را الگو قرار داده بودند. در این فیلم‌ها عموماً فضا و صحنه محدود بود، و بازی‌ها شکلی غلو شده داشت. اما کارگردان‌ها به‌مرور متوجه امکانات این هنر جدید شدند. برای نمونه به قدرت تدوین پی‌بردند و فهمیدند تا چه حد انعطاف‌پذیر است. مثلاً با کمک آن می‌شد؛ ریتم و هیجان فیلم را کم و زیاد کرد یا زمان را کش داد یا کوتاه کرد. هم‌زمان با محبوب‌تر شدن سینما و افزایش درآمد آن، شرکت‌های فیلم‌سازی هم شکل گرفتند. بسیاری به پیدایش این کمپانی‌ها انتقاد می‌کنند و معتقدند این کمپانی‌ها وجه صنعتی سینما را بر جنبه‌ی هنری آن غالب کردند. گرچه این نظریه تا حدی درست است اما نمی‌توان انکار کرد که همین تهیه‌کنندگان بودند که به پیشرفت‌های تکنولوژیک سینما هم کمک کردند. بالا رفتن کیفیت دوربین‌ها، ورود صدا، رنگی شدن تصاویر و بعدتر ورود جلوه‌های ویژه همگی محصول سرمایه‌گذاری همین کمپانی‌ها هستند. گرچه هدف آن‌ها در وهله‌ی اول کسب سود بیشتر بود، ولی در نهایت به رشد و توسعه‌ی آن هم کمک خیلی زیادی کردند. تا جایی که امروز مستقل‌ترین فیلم‌سازان هم از تجهیزاتی استفاده می‌کنند که ماحصل همین نگرش بوده. دیوید پارکینسون در کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» تلاش کرده به این دوگانه نیز بپردازد و هم تأثیر هالیوود و هم تأثیر سینماگران مستقل را بر هنر سینما نشان دهد. ویژگی مهم کتاب این است که فقط به سینمای آمریکا اکتفا نمی‌کند، بلکه به گوشه و کنار دنیا سرک می‌کشد و فیلم‌های فراموش‌شده را هم معرفی می‌کند. پارکینسون حتی از کارگردان‌های ایرانی مثل کیارستمی و مهرجویی هم می‌گوید و به چند فیلم آن‌ها اشاره می‌کند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «در ۱۸۸۹، دیکسون با استفاده از نوارهای سلولوئیدی جرج ایستمن، اولین نمونه‌ی دوربین کینِتوگراف را ساخت و در ۱۸۹۱، یک مهمانی فدراسیون ملی کلوب‌های زنان، مکانی شد برای نخستین نمایش کینِتوسکوپ. اما این نمایش‌ها متوقف شد تا ماه مه ۱۸۹۳ که در انستیتوی علوم و هنر بروکلین، فیلم «بلک‌اسمیت سین» برای عموم به نمایش درآمد و سپس در آوریل ۱۸۹۴ که برادران هلند نخستین تالار کینِتوسکوپ را در نیویورک، برادوِی، پلاک ۱۱۵۵ تأسیس کردند.

دیکسون و دستیارش ویلیام هایز نخستین فیلم کینِتوسکوپی‌اش را در استودیو بلک ماریا به طول ۲۰-۴۰ ثانیه و به نام «عطسه‌ی فِرِد آت» (۱۸۹۴) ساختند که نخستین فیلم کمدی تاریخ شد. فیلم‌هایی از یوجین سَندوی پُرزور، آنابل مورِ رقصنده، آنی اُکلی تیرانداز و بوفالوبیل کُدی، به کمک موضوعاتشان، تصاویر متحرک را به دیگر سرگرمی‌های عمومی پیوند می‌دادند. ادیسون هم مانند رقبایش به ثبت مراسم ورزشی پرداخت. یک مسابقه‌ی بوکس که توسط خانواده‌ی لِیتام به صحنه آورده شده بود باعث اختراع لوپ لِیتام شد که امکان نمایش فیلم‌های بلندتر را ایجاد می‌کند. خانواده‌ی لِیتام همچنین با بستن قراردادی انحصاری با بوکسور سنگین‌وزن، جیم کوربِت در ۱۸۹۴، نخستین قرارداد با یک ستاره را به امضا رساندند. در همان سال، شکوائیه‌ی سناتور جیمز اِی برَدلی برای دیده شدن جوراب ساق پای یک رقصنده‌ی زن به نام کارمِنسیتا باعث نخستین سانسور فیلم شد. برادران لومیر و آر دبلیو پاول هم مسلماً در زمره‌ی اروپاییانی بودند که از کینِتوسکوپ الهام گرفتند. خطای ادیسون در عدم ثبت جهانی کینِتوسکوپ برایش گران تمام شد در حالی که کپی‌رایت شدید و دقیق آن در خاک امریکا منتهی به درگیری‌های ثبت اختراعات و تراست شد، امری که در شکل دادن ساختار صنعت فیلم هالیوود نقشی بسیار اساسی داشت، چراکه برخی از مهم‌ترین نقش‌پردازانِ آن، مالک تالارهای کینِتوسکوپ بودند.»

فهرست مطالب کتاب شامل «پیشگفتار مترجم»، «مقدمه»، «۱. فانوس‌های جادو»، «۲. تداوم دید»، «۳. کینِتوسکوپ»، «۴. سینماتوگراف»، «۵. نمایش روی پرده»، «۶. فیلم‌های تردستانه»، «۷. کلوزآپ و نمای بسته»، «۸. انتقالات نوری»، «۹. نمای نقطه‌دید»، «۱۰. نمای حرکتی»، «۱۱. سکانس‌های تعقیبی»، «۱۲. تدوین موازی»، «۱۳. نماهای منطبق»، «۱۴. نیکل‌اودئون»، «۱۵. فیلم دآرت»، «۱۶. فیلم بلند»، «۱۷. قصرهای رؤیا»، «۱۸. فیلم‌نامه»، «۱۹. جلوه‌های ویژه‌ی سر صحنه»، «۲۰. فیلم‌های چند قسمتی»، «۲۱. کمدی بزن‌بکوب»، «۲۲. بدلکاری»، «۲۳. سیستم ستاره‌سازی»، «۲۴. هالیوود»، «۲۵. غول‌های هالیوود»، «۲۶. فروش بسته‌ای فیلم‌ها»، «۲۷. سیستم استودیویی»، «۲۸. ژانر»، «۲۹. عناصر پیش‌آشنا»، «۳۰. بازیگران کودک»، «۳۱. مجلات سینمایی»، «۳۲. اسکار»، «۳۳. فیلمِ تکرنگ»، «۳۴. تصاویر پردازش‌شده»، «۳۵. نور مصنوعی»، «۳۶. اکسپرسیونیسم»، «۳۷. آوانگارد روایی»، «۳۸. مدارس سینمایی»، «۳۹. مونتاژ»، «۴۰. تیپ‌سازی»، «۴۱. سوررئالیسم»، «۴۲. سینمای تجربی»، «۴۳. صدا»، «۴۴. موسیقی متن»، «۴۵. صداگذاری»، «۴۶. زیرنویس»، «۴۷. فیلم خبری»، «۴۸. سانسور»، «۴۹. پروپاگاندا»، «۵۰. رئالیسم شاعرانه»، «۵۱. رئالیسم استودیویی»، «۵۲. فیلم‌های رده‌ی ب»، «۵۳. فیلم‌های سریالی»، «۵۴. فیلم کوتاه»، «۵۵. پویانمایی»، «۵۶. مدل و عروسک»، «۵۷. نئورئالیسم»، «۵۸. فلاش‌بک»، «۵۹. صدای افزوده»، «۶۰. فیلم نوآر»، «۶۱. فهرست سیاه هالیوود»، «۶۲. بازیگری متد»، «۶۳. تلویزیون»، «۶۴. نسبت آکادمی»، «۶۵. رنگ»، «۶۶. فیلم سه‌بعدی»، «۶۷. محصول مشترک»، «۶۸. فیلم حماسی»، «۶۹. فیلم سودجو»، «۷۰. پیش‌پرده»، «۷۱. فیلم ایمن»، «۷۲. سینماتِک فرانسه»، «۷۳. جشنواره‌ی کن»، «۷۴. نقد فیلم»، «۷۵. میزانسن»، «۷۶. فضای خارج قاب»، «۷۷. نظریه‌ی مؤلف»، «۷۸. دوربین روی دست»، «۷۹. سینما حقیقت»، «۸۰. سینمای آزاد»، «۸۱. سینمای سوم»، «۸۲. زوم»، «۸۳. فیلم جاده‌ای»، «۸۴. سینمای تجاری سیاهان»، «۸۵. هرزه‌نگاری»، «۸۶. نظریه‌ی فیلمِ فمینیست»، «۸۷. بلاک‌باستر»، «۸۸. گریم»، «۸۹. فیلم کودکان»، «۹۰. فیلم نوجوانان»، «۹۱. دنباله‌ی فیلم»، «۹۲. بازسازی»، «۹۳. سینماهای چندسالنه»، «۹۴. ویدئو»، «۹۵. سرگرمی‌های خانگی»، «۹۶. سینمای مستقل امریکا»، «۹۷. سینمای کوئیر»، «۹۸. فیلم‌های میراثی»، «۹۹. ویدئوی دیجیتال»، «۱۰۰. تصویرپردازی رایانه‌ای»، «واژه‌نامه»، «نام‌نامه» است.

در پشت جلد این کتاب آمده است: «‌خوشبختانه، کتاب‌های معتبر و خوبی از تاریخ سینما به زبان فارسی چاپ شده‌اند. اما کتاب پارکینسون برای خوانندگان فارسی‌زبان، دو ویژگی دارد که آن را از منابع موجود متمایز می‌کند. نخست، به‌روز بودن آن است و دوم، پرداختن به موضوعاتی که بسیاری از آن‌ها پیش از این در منابع فارسی دیده نشده‌اند. به همین سبب است که در آن، انبوهی از واژگان و ترکیب‌هایی را می‌شود یافت که برای ما تازه است. اما این کتاب ویژگی دیگری هم دارد و آن، نگاه دموکراتیک نویسنده به سینمای جهان است و به همین سبب است که شاید برای اولین بار می‌بینیم پای فیلم‌سازان ایرانی هم به تاریخ سینما باز شده‌اند. دیدن نام بزرگانی چون کیارستمی و مهرجویی در آن، نشان می‌دهد که با یک کتاب تاریخ سینمای سنتی رو به رو نیستیم، گویای این است که نحوه‌ی ارائه‌ی مباحث آن هم چنان که در کتاب‌های تاریخی مرسوم است، نیست. درواقع، این کتاب یک تاریخ سینمای کامل نیست و چنان که از نام انگلیسی آن هم بر می‌آید، درباره‌ی صد چیز مهم در آن است.»

کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» به‌قلم دیوید پارکینسون و ترجمه محمد ارژنگ، توسط انتشارات چتر فیروزه به چاپ رسیده است. این کتاب در ۴۵۵ صفحه در قطع وزیری و با قیمت ۴۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسد. کتاب «ایده‌های انقلابی تاریخ سینما» برای علاقه‌مندان به سینما، پژوهشگران، دانشجویان این رشته و همهٔ کسانی که دغدغهٔ آشنایی با اصطلاحات سینمایی را دارند، منبع مفیدی خواهد بود.