سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - نفیسه خلیلی: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، شنبه ۱۹ آبان‌ماه ۱۴۰۳ در حکمی غلامرضا امیرخانی را به‌عنوان رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران منصوب کرد. امیرخانی پیش از این به‌عنوان مدیرکل خدمات اطلاع‌رسانی کتابخانه ملی، مدیرکل تنظیم و توصیف اسناد ملی، معاون پژوهش و منابع دیجیتال، معاون کتابخانه ملی و مشاور عالی ریاست در دوره قبلی فعالیت داشت.

در طول سه سال حضور علیرضا مختارپور در کتابخانه ملی، این سازمان و فعالیت‌هایتش دستخوش تغییرات مهمی شد. البته برخی از مسائل و چالش‌ها در ابعاد مختلف اداره و توسعه کتابخانه ملی نتیجه مدیریت دوره‌های پیش از مختارپور به شمار می‌رود که باید برای آن‌ها فکری می‌شد. تغییر رئیس این نهاد مهم فرهنگی کشور، بهانه‌ای است برای مرور آنچه در این مدت گذشت و آنچه غلامرضا امیرخانی، رئیس جدید این نهاد مهم فرهنگی پیش رو دارد.

چالشی به نام شیفت شب

مهم‌ترین تغییرات در فعالیت این سازمان که در رسانه‌ها بازتاب بیشتری یافت اعلام تعطیلی شیف شب این کتابخانه بود. آذرماه سال ۱۴۰۱ بود که کشور به دلیل سرمای شدید هوا، قطعی گاز را تجربه کرد؛ در این شرایط کتابخانه ملی اعلام کرد به دلیل صرفه‌جویی در مصرف گاز شیفت شب کتابخانه ملی که از ساعت ۱۲ شب تا ۷ صبح برقرار بود را تعطیل می‌کند.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، ۱۳ سال پیش یعنی سال ۱۳۹۰ و در دوره ریاست اسحاق صلاحی، شیفت کاری کتابخانه ملی را از ساعت ۸ تا ۲۲ به ۸ تا ۷ صبح روز آینده افزایش داد. در آن زمان صلاحی بهره‌مندی از شیفت شب کتابخانه ملی را برای سهولت استفاده پژوهشگران نخبگان و محققان و افرادی ایجاد کرد که به دلیل مشغله کاری امکان استفاده از شیفت روز را نداشتند؛ شیفتی که شرایط خاصی داشت و بر اساس قوانین، نخبگان و مخترعان، فارغ‌التحصیلان دکترای تخصصی و فارغ‌التحصیلان دروس حوزوی از سطح ۳ به بالا، شاغلان تحصیل در مقطع دکترای تخصصی، پدیدآورندگان کتاب‌های علمی و تخصصی (حداقل سه عنوان کتاب یا یک عنوان برگزیده کشوری)، نویسندگان مقالات علمی پژوهشی و یا مقالات ISI ((حداقل ۳ مقاله علمی) می‌توانستند از این امکان بهره‌مند شوند.

استفاده محدود از شیفت شب کتابخانه ملی و تعطیلی آن داستانی مسبوق به سابقه بود؛ چنانچه رضا صالحی‌امیری سال ۹۳ به دلیل تعداد مراجعان کم این شیفت به تعطیلی شیفت شب کتابخانه ملی اقدام کرد. سال ۱۴۰۱ نیز مسئولان کتابخانه ملی ابتدا به دلیل صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بعدها به دلیل تعداد کم مراجعان، ساعت استفاده از شیفت شب کتابخانه ملی ابتدا با محدودیت زمان و بعد به ۱۰ شب تا ۲ بامداد تقلیل دادند.

مختارپور، رئیس وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نشست خبری هفته دولت در شهریورماه سال ۱۴۰۲ در پاسخ به پرسشی درباره احیای شیفت شب کتابخانه ملی و انتقاداتی که نسبت به حذف آن به وجود آمد، گفته بود: «اولاً تعداد اعضایی که از شیفت شب در هر شب استفاده می‌کنند؛ بیش از ۵۰ نفر نیستند و پیک وقت استفاده شده نیز تا همان ۱۲ شب است، دوماً از میان کسانی که از ۱۲ شب تا ۶ صبح از شیفت شب استفاده می‌کنند، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد یا در نمازخانه و یا در پشت میز تالار مشغول استراحت هستند، با این شرایط، و باتوجه به امکانات، باید این همه بودجه و انرژی هزینه می‌کردیم تا حدود ۵۰ نفر که از این تعداد، حدود ۲۰ نفر فعال بودند، از شیفت شب استفاده کنند.»

بررسی‌های ایبنا نشان می‌دهد، هر شب، از ساعت ۲۲ تا ۷ صبح حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ نفر از شیفت شب کتابخانه ملی استفاده می‌کردند؛ این افراد عمدتاً در ساعات اولیه شب یعنی از ساعت ۲۲ تا ساعت ۲ بامداد، به کتابخانه می‌آمدند، چراکه به دلیل شرایط سخت‌گیرانه استفاده از شیفت شب استفاده از این امکان برای همه میسر نیست. درحالی که اکثر استفاده‌کنندگان از شیفت شب کتابخانه ملی، افرادی هستند که برای تدوین پایان‌نامه یا مقاله خود مطالعه می‌کنند یا افرادی مانند دانشجویان پزشکی هستند یا افراد ثابتی مانند نویسنده‌ها یا اعضای هیئت علمی‌اند که به دلیل کمبود وقت، هفته‌ای چند نوبت در شیفت شب به کتابخانه ملی می‌آمدند.

نکته دیگری که رئیس کتابخانه ملی در این نشست به آن اشاره کرد، این بود که «در هیچ کجای اساسنامه و قانون کتابخانه ملی این خدمات وجود ندارد و این خدمت جزو تکالیف سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیست. ما از ساعت ۹ و ۳۰ دقیقه تا ۲۴ خدمات را ارائه می‌دهیم.» درحالی‌که براساس بند ۵ ماده ۳ قانون اساسنامه کتابخانه ملی «اتخاذ تدابیر و اخذ تصمیمات لازم برای صحت، سهولت و سرعت امر تحقیق و مطالعه در همه زمینه‌ها به منظور اعتلای فرهنگ ملی و انجام تحقیقات مربوطه» ازجمله اهداف کتابخانه ملی است که در اساسنامه نیز به آن اشاره شده است.

این امید وجود دارد نحوه عضویت، شیوه استفاده گروه‌های مختلف از کتابخانه ملی و شیفت شب کتابخانه ملی بار دیگر با بررسی، بازنگری و به‌روزرسانی اساسنامه کتابخانه ملی این مشکل یک‌بار برای همیشه حل شود تا تغییر مدیران، بر فعالیت محققان، پژوهشگران و کاربران اصلی این شیفت تغییری ایجاد نکند.

ضرورت بازنگری در شیوه‌نامه جدید عضویت

شیوه‌نامه پذیرش و عضویت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که فروردین‌ماه ۱۴۰۳ منتشر شد با تغییرات محسوسی همراه بود. نگاهی به تعداد اعضای کتابخانه ملی نشان می‌دهد رشد سالانه تعداد اعضا، ثبات نسبی دارد و تعداد این اعضا در طول سال تغییرات قابل توجه نمی‌کند؛ به‌عبارت دیگر افزایش اعضای کتابخانه ملی در طول سال تا حدودی قابل پیش‌بینی است اما با توجه به تدوین شیوه‌نامه جدید احتمال کاهش نرخ عضویت اعضای کتابخانه ملی وجود دارد. کتابخانه ملی در حال حاضر ۲۶۰ هزار نفر عضو دارد و تقریباً ۳۰ هزار نفر از اعضایی که سالیانه عضو کتابخانه ملی می‌شوند؛ عضو فعال کتابخانه ملی هستند؛ به‌طور متوسط سالیانه ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر عضو کتابخانه ملی می‌شوند. بنابراین برای استفاده حداکثری پژوهشگران و نخبگان از کتابخانه ملی بهتر است شرایط عضویت و استفاده از منابع و خدمات کتابخانه ملی با توجه به ظرفیت‌های کتابخانه ملی در دوره جدید بازنگری شود.

در شیوه‌نامه جدید کتابخانه ملی، شرایط عضویت در کتابخانه ملی برای اعضای «ویژه»، «تخصصی» و «عمومی» به تفکیک آمده است اما به نظر می‌رسد آیین‌نامه جدید، دایره متقاضیان عضویت را محدودتر کرده است. در این شیوه‌نامه که بعد از انتقادات رسانه‌ای در مسیر اصلاح قرار گرفته اما نهایی و منتشر نشده است؛ دانشجویان کارشناسی‌ارشد زمانی می‌توانند از خدمات کتابخانه ملی استفاده کنند که موضوع پایان‌نامه آن‌ها به تصویب رسیده باشد؛ در واقع فقط دانشجویان ترم‌های پایانی دوره کارشناسی‌ارشد از این پس امکان عضویت در کتابخانه ملی را دارند؛ همچنین براساس شیوه‌نامه جدید، عضویت معلولان نیز مانند سایر اقشار فقط در صورت داشتن مدرک کارشناسی‌ارشد و دکترای می‌توانند از خدمات کتابخانه ملی استفاده کنند؛ درحالی‌که معلولان پیش از این بدون محدودیت می‌توانستند از خدمات کتابخانه ملی استفاده کنند.

البته براساس آمار، میزان مراجعه معلولان به کتابخانه ملی، سالانه کمتر از ۲۰۰ نفر است و از این آمار، به‌طور متوسط ۲۵ فرد معلول به کتابخانه ملی مراجعه می‌کنند اما کم بودن مراجعه معلولان به کتابخانه ملی به معنای وظیفه نداشتن این سازمان در قبال معلولان نیست. بعد از انتقادات به کتابخانه ملی درباره استفاده این گروه از امکانات کتابخانه، جلساتی با انجمن نابینایان برگزار و اصلاحاتی در این زمینه انجام شد؛ همچنین در آیین‌نامه جدید در بخش اعضای عمومی، بند «جانبازان، ایثارگران و اعضای درجه یک خانواده شهدا و جانبازان و ایثارگران» به «ایثارگران (منطبق با قانون) با مدرک کارشناسی» تغییر کرده و نامی از بازنشستگان دولت نیز نیامده است.

همه این تغییرات و واکنش‌های رسانه‌ای موجب شد، رئیس کتابخانه ملی ۶ تیرماه ۱۴۰۳ در گفت‌وگو با لیزنا اعلام کند: «کتابخانه ملی شیوه‌نامه مصوب نداشت. ۲۹ بهمن ۱۳۹۹ در دوره ریاست قبلی، آیین‌نامه‌ای در ۱۰ ماده و ۱۹ بند و بدون تبصره به تصویب کمیسیون دائمی هیئت‌امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی رسیده بود که شیوه‌نامه‌ای برای آن تدوین نشده بود و مشکل حقوقی وجود داشت که ناگزیر به تدوین شیوه‌نامه بودیم اما مثل هر شیوه‌نامه جدیدی در این شیوه‌نامه منتشر شده نیز قطعاً اشکالاتی وجود دارد، حالا باید در مرحله عمل اصلاح شود.»

سرای پژوهش کتابخانه ملی

توقف خدمات سرای پژوهش، استفاده از اتاق‌های اختصاصی برای پژوهشگران و اعضای هیئت‌علمی یکی از موارد دیگر بحث برانگیز در دوره پیشین بود. سرای پژوهش کتابخانه ملی فضایی پژوهشی و ۲۲ اتاق تک‌نفره است که در مجاورت تالارها و مخازن کتاب این کتابخانه قرار گرفته است. این اتاق‌ها به دانشجویان دکترا، اعضای هیئت‌علمی و نویسندگان کتاب‌هایی که آثار چاپ شده دارند، ارائه می‌شود. فرصت‌های رزو اتاق معمولاً یک تا دو ماه است. این اتاق‌ها معمولاً در تمام طول سال پُر بود و معمولاً ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر در طول سال از آن استفاده می‌کردند. از سال ۱۴۰۲ تا شهریورماه ۱۴۰۳ استفاده از سرای پژوهش در کتابخانه ملی تعطیل شده بود؛ البته ۱۹ شهریورماه ۱۴۰۳ کتابخانه ملی اعلام کرد، سراهای پژوهش کتابخانه ملی به زودی در دسترس پژوهشگران قرار می‌گیرد و فرآیند نوبت‌گیری (رزرو) فضاهای اختصاصی سرای پژوهش کتابخانه ملی به زودی اعلام می‌شود. به نظر می رسد در دوره جدید، با تدوین یک بخشنامه فراگیر برای استفاده سراهای پژوهشی، دسترسی پژوهشگران به این سراها تسهیل شود.

برنامه‌های کاربردی

احیای جلسات «مکتب» و «مهتاب» و برپایی جلسات «صد کتاب ماندگار قرن» از فعالیت‌های قابل توجه این دوره بود. تجلیل از حامیان نسخ خطی، ایجاد یک کتابخانه دیجیتال عمومی و پیشبرد «سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید»، توجه به بخش پژوهشکده اسناد و تاریخ شفاهی از وظایف کتابخانه ملی است که باید در این دوره به آن توجه کند.

کارگاه‌های آموزشی با هدف افزایش سواد اطلاعاتی برای کاربران و اعضای کتابخانه ملی، برنامه «تبادل کتاب» برای گسترش فرهنگ کتابخوانی که هرساله میان اعضا کتابخانه ملی و کتابداران برگزار می‌شد، نشست‌های تخصصی کتاب کودک که با حضور نویسندگان حوزه کودک و معرفی برخی از آثارشان اجرا می‌شد، برنامه‌های آشنایی با کتابخانه کودکان برای کودکان در معرض آسیب خطر، بی‌سرپرست و بدسرپرست در قالب برنامه‌های منظم؛ همچنین برپایی نشست‌های کتابخانه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی که به معرفی پژوهش‌های انجام شده در این حوزه و سخنرانی این پژوهشگران می‌پرداخت، در دوره مدیریت پیشین به‌طور کامل متوقف شد.

علاوه بر این برنامه‌های کتابخانه ملی برای نابینایان و نشست‌های آموزشی که برای افراد نابینا با هدف افزایش سواد اطلاعاتی برگزار می‌شد؛ از جمله برنامه‌هایی بود که متاسفانه استمرار پیدا نکرد. به نظر می‌رسد در این دوره می‌توان نسبت به پررنگ شدن فعالیت‌های این بخش‌ها تلاش کرد.

معرفی منابع نفیس و توجه به دیجیتال‌سازی

کتابخانه ملی دارای کتابخانه‌های تخصصی کودک و نوجوان، کتابخانه و تالار نابینایان، کتابخانه یا تالار تخصصی نشریات و مجلات، کتابخانه و تالار منابع غیرکتابی، تالار نسخ خطی و چاپ سنگی و کتابخانه و تالار ایرانشناسی و اسلام‌شناسی است. تالار ایرانشناسی و اسلام‌شناسی کتابخانه ملی دارای کتاب‌های منحصر به فردی است که به‌ویژه در بخش منابع قدیمی‌اش، گنجینه محسوب می‌شود؛ حتی بعضاً کتاب‌های چاپ جدید این بخش نیز در برخی کتابخانه‌ها وجود ندارد. هرچند مراجعه‌کننده‌های این بخش محدود اما کاملاً تخصصی هستند که برای فعالیت پژوهشی یا تدوین پایان‌نامه به این یخش مراجعه می‌کنند. کتابخانه ملی هر سال برای معرفی پژوهش‌های جدید در حوزه‌های مختلف پژوهشگران را دعوت می‌کرد و ضمن معرفی کتاب‌های پژوهشی جدید، آخرین دستاوردهای پژوهشی در حوزه‌های مختلف را با برگزاری نشست‌هایی عرضه می‌کرد که این فعالیت نیز در این دوره کمرنگ بود.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هرسال از طریق تخصیص بودجه، به خرید کتاب از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اقدام می‌کرد. این سازمان هر سال کتاب‌های غیرفارسی در حوزه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی و همچنین کتاب‌های مرجع دانشگاهی را نیز تهیه می‌کرد. چند سال است این خریدها متوقف شده است و همین موضوع موجب شده غنای منابع لاتین کتابخانه ملی کاهش یابد؛ البته در سه سال گذشته آمار روشنی از خرید کتاب‌های فارسی و لاتین اعلام نشده است و در صورت شفافیت این اعداد می توان به تصویر دقیق تری از آنچه انجام شده دست پیدا کرد؛ همچنین به نظر می رسد خرید نسخه‌های خطی و نفیس در طول سه سال گذشته با توجه به افزایش بودجه کتابخانه ملی چشم‌گیر نبوده، بنابراین شایسته است در این زمینه با اختصاص بودجه بیشتر و البته انتشار گزارش از نحوه و شیوه خرید و تعداد خریدها از خروج منابع نفیس به خارج از کشور جلوگیری شود.

دیجیتال‌سازی منابع غیرکتابی

منابع غیرکتابی یکی از گنجینه‌های کتابخانه ملی است. بسیاری از منابع قدیمی غیرکتابی‌اند، عکس، نوارکاست، نقشه و نگاتیوها که در مخزن کتابخانه ملی هستند از نظر حفاظت درازمدت و امکان ارائه به اعضا و مراجعان باید به فرمت دیجیتال تبدیل شوند. فرایند تبدیل منابع غیرکتابی به فرمت دیجیتال، سال ۱۳۹۶ آغاز شد اما سال ۱۴۰۰ متوقف شد. در حال حاضر منابع قبلی دیجیتال‌شده امکان سرویس‌دهی دارند. احصا منابع غیرکتابی، تبدیل این منابع به فرمت دیجیتال و استفاده از این آرشیو از سوی کاربران موجب غنای کتابخانه ملی و پُربار شدن منابع تحقیقی برای پژوهشگران است. ضرورت دیجیتال‌سازی نشریات قدیمی کتابخانه ملی که به شدت در معرض خطر از بین رفتن هستند، یک اولویت بزرگ است؛ بنابراین بهتر است در این دوره آماری از دیجیتال‌سازی منابع در بخش‌های نشریات، منابع نفیس و سنگی و منابع غیرکتابی به شکل ماهانه ارائه شود.

ساماندهی مخزن نشریات قدیمی

مخزن منابع نفیس کتابخانه ملی شامل منابع بسیار نفیس چاپی و چاپ سربی فارسی و لاتین است. براساس آیین‌نامه که برای تدوین و گردآوری منابع این بخش از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ تدوین شده این منابع باید از بخش‌های مختلف کتابخانه ملی گردآوری شود، فعالیت این بخش تاکنون راکد مانده است و هیچ فعالیتی برای تکمیل منابع و ساماندهی منابع موجود در مخزن و سرویس‌دهی به اعضا انجام نمی‌شود. این وضعیت موجب نارضایتی بسیاری از محققان قدیمی کتابخانه ملی شده است و نیاز به ساماندهی دارد. برنامه ساماندهی و نگهداری تجهیز مخزن نشریات و مخزن کتابی به قفسه‌های مورد نیاز از سال ۱۴۰۰ تصویب شد اما هنوز اجرایی نشده است. تجهیز مخازن کتابخانه ملی به سیستم اطفا حریق و حل مشکل از کار افتادن سیستم ریلی ۲۰ ساله کتاب بر مخازن و تالارها که نیاز به نوسازی و بازسازی دارند نیز از دیگر چالش‌هایی است که چند دوره گذشته وجود داشته و باید در دوره جدید در نظر باشد.

سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، هرسال با تخصیص بودجه، به خرید کتاب از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اقدام می‌کرد. این سازمان هر سال کتاب‌های غیرفارسی در حوزه ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی و همچنین کتاب‌های مرجع دانشگاهی را نیز تهیه می‌کرد. متاسفانه چند سال است این خریدها متوقف و همین موضوع موجب شده غنای منابع لاتین کتابخانه ملی کاهش یابد؛ البته در سه سال گذشته آمار روشنی از خرید کتاب‌های فارسی و لاتین اعلام نشده است؛ همچنین بحث خرید نسخه‌های خطی و نفیس در طول سه سال گذشته با توجه به افزایش بودجه کتابخانه ملی چشم‌گیر نبوده و خوب است در این زمینه با اختصاص بودجه بیشتر و البته گزارش از نحوه خرید، شیوه خرید و تعداد خریدها از خروج منابع نفیس به خارج از کشور جلوگیری شود

انتشارات نیمه تعطیل کتابخانه ملی

انتشارات کتابخانه ملی و تولید کتاب‌های جدید در این دوره که زیرنظر معاونت پژوهشی کتابخانه ملی بود، به‌طور محسوسی وضعیت نیمه‌تعطیلی را تجربه کرد؛ به‌طوری که باوجود گزارش عملکرد ارائه شده از سوی فاطمه صدر، معاون وقت پژوهشی کتابخانه ملی هیچ آماری در رسانه‌ها از انتشار آثار باکیفیت پژوهشی در این دوره ارائه نشد.

به طور مثال معاون پیشین پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ۲۱ شهریورماه ۱۴۰۳ درباره فعالیت انتشارات کتابخانه ملی در گفت‌وگو با لیزنا گفته بود: «در این دوره ارتقای کیفی صورت و محتوای نشر منابع در اولویت قرار گرفت و برانتشار آثاری که از لحاظ کیفی و علمی، غنای بیشتری داشته و برای جامعه علمی کشور، ارزش‌افزوده‌ای به همراه داشته باشند، تمرکز شد. در این راستا، از برخی کتاب‌سازی‌ها و نشر آثار بی‌کیفیت جلوگیری به عمل آمد و به تنوع پدیدآورندگان و موضوعات مورد نیاز جامعه توجه شد. در عرصه اصلاحات صوری نشر هم اگرچه وضع مطلوب اتفاق نیفتاد اما تلاش شد تا طراحی جلد و صفحه‌آرایی کتاب‌ها با کیفیت بهتری انجام شود و آثار بدون غلط و با استنادات علمی منتشر شود؛ همچنین به موضوع مالکیت معنوی و حقوق پدیدآورندگان و انتشار آثار پژوهشی و نه صرفاً گردآوری و فهرست‌نگاری، بیش از پیش اهمیت داده شد و در انتشار آثار ترجمه‌ای به ضرورت‌ها اکتفا شد.»

حضور کتابخانه ملی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با آثار پژوهشی مشخص در این سه سال، آمار فروش منابع منتشر شده در انتشارات کتابخانه ملی در سایت این سازمان و عناوین و تعداد منابع منتشر شده پژوهشی در این دوره، خودش گویای عملکرد این معاونت است.

معضل بانک کتابشناسی کتابخانه ملی

بانک کتابشناسی کتابخانه ملی دارای رکوردهای تکراری زیادی است که موجب خطا برای کاربران بیرونی سازمان می‌شود که خواهان استفاده از اطلاعات کتاب‌شناسی کتابخانه ملی هستند. این مشکل در همه ادوار گذشته وجود داشته است. همچنین تعداد زیادی از رکورد با موجودی بلاتکلیف و وضعیت نامشخص در بانک موجودی کتابخانه ملی وجود دارد که باید نسبت به تعیین تکلیف آن‌ها اقدام شود.

متوقف ماندن توسعه سامانه نرم‌افزار جامع کتابخانه ملی یا تهیه نرم‌افزار جدید موضوع دیگری است که باید در اولویت کتابخانه ملی در دوره جدید قرار بگیرد. از آنجایی که نرم‌افزار جامع کتابخانه ملی (رسا) از سال ۱۳۸۵ تاکنون در حال استفاده است و بسیاری از نیازهای جدیدی که در فرایندهای کتابخانه ملی ایجاد شده است با این نرم‌افزار امکان‌پذیر نیست، این سامانه یا باید به‌طور اصولی ارتقا پیدا کند یا یک نرم‌افزار جدید برای مدیریت همه فرایندهای کتابخانه ملی طراحی و فعال شود.

تعیین تکلیف برخی از منابع دپویی کتابخانه ملی نیز موضوع مهم دیگری است که باید به آن توجه کرد و کار زیرساختی انجام داد؛ به‌عنوان مثال در یکی از مخازن بزرگ اداره کل فراهم‌آوری بخش مبادلات، منابعی که شامل کتاب‌های چاپی، نسخ چاپ سنگی و سربی و نشریات با ارزشی برای تعیین تکلیف وجود دارند.

باتوجه به انتصاب غلامرضا امیرخانی به‌عنوان رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که از بدنه کتابخانه ملی ایران است و پیش از این در سمت‌های معاون، معاون پژوهش و منابع دیجیتال، مدیرکل خدمات اطلاع‌رسانی، مدیرکل تنظیم و توصیف اسناد ملی و مشاور عالی ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مشغول به کار بوده است، به نظر می‌رسد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران باتوجه به تغییر در عالی‌ترین سطح مقام اجرایی این سازمان می‌تواند مبدا تحولات باشد. اگر اولویت‌ها سنجیده شود، نیازها کارشناسی شوند و معاونان و مدیران در بخش‌های مختلف با مشورت تخصصی و به کارگیری افراد نخبه و حرفه‌ای متخصص علم اطلاعات و دانش‌شناسی؛ البته با قید احاطه بر دانش مدیریت که علاوه بر دانش برای اداره این مجموعه نیاز است، به کار گرفته شود. این سازمان می‌تواند تحول را تجربه کند. پاسخ به نیازهای جامعه ذی‌نفعان کتابخانه ملی و افزایش رضایت آنان در بحث استفاده از منابع مکتوب غیرمکتوب و اسناد نیز موضوع مهم دیگری است که در طول سالیان گذشته به شکل‌های مختلف به آن پرداخته شده است اما این بار باید با توجه به زیرساخت‌ها فعالیت‌های این سازمان را غنا بخشید.