به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در این نشست که یکشنبه (۲۰ آبان ۱۴۰۳) ساعت ۱۳ تا ۱۵ برگزار شد، شیما نبی‌فر، دکتری زبان‌شناسی همگانی و سمیه لیاقت، دکتری سنجش آموزش درباره مشکلات و دشواری‌های خواندن صحبت کردند.

شیما نبی‌فر با بیان اینکه دو نوع درک خواندن داریم، گفت: اول درک سطحی یا کلمه به کلمه و مورد دوم درک عمیق یا در سطوح بالاتر. درک سطحی، اطلاعاتی است که به‌طور مستقیم در متن بیان شده و پیش‌نیازی برای درک عمیق است. در درک عمیق نیز فرآیند درک عمیق از درک سطحی بالاتر می‌رود و بر اساس فرآیند تفکر از قبیل استنباط، تعبیر و تفسیر بر ترکیب اطلاعات استوار است. در اینجا فرد نیاز به کنکاش و چالش ذهنی دارد.

این زبان‌شناس در ادامه به انواع خواندن پرداخت و بیان کرد: خواندن تعبیری؛ به‌منظور استنباط صورت می‌گیرد و فرآیند دستیابی به ایده‌هایی است که به‌طور مستقیم در متن ارائه نشده است. همچنین به‌منظور یافتن مرجع ضمایر، قیود و واژه‌های حذف‌شده در متن صورت می‌گیرد. خواندن انتقادی؛ عبارت است از ارزیابی متن نوشتاری و نتیجه‌گیری درباره صحت و موقعیت زمانی هر متن. در خواندن انتقادی خواننده فعالانه و در مورد متن از خود سوال می‌کند و ایده‌هایی که در متن بیان‌شده را با تجربه‌های قبلی که در ذهن دارد، مقایسه می‌کند. کودکان ابتدا ممکن است بر خواندن سطحی تکیه کنند و بعد با کسب تجربه و آموزش، خواندن انتقادی را بیاموزند؛ اما اگر آموزش لازم را نبینند به خواندن انتقادی نمی‌رسند.

او سپس با اشاره به اینکه فرد برای رسیدن به درک باید دانش کافی در این موارد داشته باشد، مؤلفه‌های خواندن را سطوح پردازش زبان‌شناختی و مؤلفه‌های زبان‌شناختی عنوان کرد و سطوح زبان را سطح واجی، سطح حرفی و واژگانی، سطح نحوی و سطح معنایی نام برد.

این پژوهشگر در ادامه افزود: پژوهش‌ها نشان می‌دهد تشخیص واژه‌ها در فرآیند خواندن شناسایی و تشخیص واژه‌ها از مهم‌ترین مؤلفه‌های خواندن است.

نبی‌فر در تعریف خواننده ماهر و خواننده کم‌مهارت گفت: خواننده ماهر، واژه‌ها را سریع می‌خواند و هنگام خواندن نیاز به تجزیه و تحلیل ندارد. خواننده کم‌مهارت، واژه‌ها را با سرعت کمتر می‌خواند و نیاز به تجزیه و تحلیل واژه دارد.

او استفاده از واژه‌های آشنا برای کودکان را از راه‌های ارتقای خواندن در کودکان عنوان کرد: بافت متن را طوری تنظیم کنیم که کودک سریع بتواند از جمله قبل و بعد واژه‌ها را بازشناسی کند. مشکلات خواندن می‌تواند ابتدا از سطح حرف، بعد سطح واژه و در ادامه سطح جمله شروع شود.

نبی‌فر در تعریف ضعیف فهمی اظهار کرد: این‌ها افرادی هستند که به‌خوبی از عهده تشخیص صداها برمی‌آیند؛ اما در پردازش معنایی مشکل دارند و ممکن است در سطوح بالاتر به مشکل بخورند.

تأثیر آموزش معلمان بر ارتقای خواندن دانش‌آموزان

در ادامه این نشست، تحلیل سنجش شناختی داده‌های پرلز برای کودکان دوزبانه و بررسی نتایج آموزش معلمان بر ارتقای مهارت خواندن دانش‌آموزان دوزبانه از جمله مباحثی بود که سمیه لیاقت، دکتری سنجش آموزش درباره آن صحبت کرد.

او به بیان آمار از وضعیت خواندن و توانایی دانش‌آموزان و دوزبانه‌ها پرداخت و گفت: ۲۴ درصد دانش‌آموزان بر پنج مهارت اصلی خواندن مسلط هستند.

لیاقت در ادامه با بیان مثال‌هایی به بررسی مشکلات دوزبانه‌ها پرداخت و از روش‌های توانمندکردن دانش‌آموزان در این موضوع از طریق رفتار معلمان گفت.

بیان روند انجام پژوهش‌های مرتبط با مهارت‌های خواندن از دیگر مباحثی بود که این پژوهشگر آن را بررسی کرد.

سمیه لیاقت در پایان گفت: مهم‌ترین عنصر افزایش مهارت‌های خواندن بچه‌ها این است که از خواندن‌شان لذت ببرند و بهترین کار این است که دنبال کتاب‌هایی برویم که بچه از آن لذت ببرد. هر کجا معلمی بیشتر به این موضوع پرداخته، نتیجه بهتری دریافت کرده است.

یکصدونهمین نشست کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با موضوع «سواد خواندن ۵» به «مشکلات خواندن و ارزیابی خواندن کودکان در مناطق دوزبانه» یکشنبه (۲۰ آبان ۱۴۰۳) در کتابخانه مرجع کانون برگزار شد.