به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم افتتاحیه چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند با حضور مسئولان، پژوهشگران، محققان و فعالان این حوزه به همت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزار و طی آن از مجموعه مقالات سومین همایش معماری دست‌کند رونمایی شد.

مصطفی ده‌پهلوان، رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری که در مراسم افتتاحیه این همایش سخن می‌گفت با اشاره به مطرح شدن موضوع معماری دستکند، در یکی دو دهه اخیر به همت مهناز اشرفی رییس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های تاریخی-فرهنگی پژوهشگاه و پژوهشگران این حوزه گفت: ما امروز با معماری دستکندی مواجه هستیم که در خطر و گمنامی است و به تازگی متوجه این موضوع شده‌ایم که یک سبک و معماری خاص دیگری نیز به نام معماری دستکند داشته‌ایم که در گذشته به منظور تدفین، نگهداری دام و طیور، قلعه، دژ، معابد، نیایشگاه‌ها، نیازهای سکونت و … مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

او با اشاره به شعار تاب‌آوری در برابر مخاطرات، تغییرات اقلیمی و بلایا که شعار ایکوموس و بسیاری از نهادهای بین المللی است تصریح‌کرد: تغییرات اقلیمی از گذشته تا به امروز وجود داشته و دارد و در این راستا میراث معماری دستکند نیز امروز همچون بسیاری از مواریث دیگر ایران در خطر نابودی است. متأسفانه ما تا به امروز نتوانسته‌ایم در شأن میراث گرانسنگ ایران انجام وظیفه کنیم. میراث‌فرهنگی ما به دلیل توسعه‌های شهری، شرایط اقلیمی، پایین بودن سطح سواد میراثی جامعه به اشکال مختلف در خطر است و ما نتوانسته‌ایم آنها را حفظ کرده و به جامعه ایرانی و جهانی معرفی کنیم. البته در حد توان تلاش می‌کنیم که آن هم در مقابل این میراث ناچیز است.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با طرح این پرسش که چرا استان لرستان و شهر خرم‌آباد برای برگزاری این همایش در نظر گرفته شد تصریح کرد: از زمان شروع مسئولیت‌ام در پژوهشگاه طی سفرهای استانی در جریان بحران‌های موجود در حوزه میراث‌فرهنگی استانها وشهرستانها قرار گرفتم و بر این باور هستم که خط مقدم حفاظت و صیانت از میراث‌فرهنگی در استانها و شهرستانها است و ما باید توجه ویژه‌ای به آنها داشته باشیم. در این راستا به دنبال یک شبکه‌سازی پژوهشی بین پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، وزارت علوم و استانها هستیم که برخلاف فعالیت‌های گسترده هنوز به ثمر ننشسته است.

او گفت: در جهت توجه به استان‌ها در امر حفظ و صیانت از میراث‌فرهنگی از روسای محترم پژوهشکده‌های زیر مجموعه پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری درخواست شد؛ همایش‌ها را در استانها برگزار کنند که در این راستا تا کنون همایش دوسالانه حفاظت و مرمت در شهر تبریز برگزار شد، معماری دستکند در خرم آباد در حال برگزاری است و میراث راه ابریشم در کرمان برگزار خواهد شد، به امید اینکه بتوانیم ارتباط تنگاتنگ و بیشتری با استانها برقرار کنیم. امسال در راستای این هدف سومین جشنواره چند رسانه‌ای میراث‌فرهنگی نیز در شهر شیراز برگزار شد و قرار است چهارمین جشنواره چند رسانه‌ای میراث‌فرهنگی نیز در خوزستان برگزار شود. امیدواریم دست به دست هم داده و حلقه‌ای بر میراث‌فرهنگی ایجاد کنیم تا بتوانیم آن را حفظ و به آیندگان انتقال دهیم.

این باستان‌شناس، در ادامه با اشاره به بحث نگرش‌های میان دانشی و آزمایشگاهی درحوزه معماری دستکند بمنظور حفاظت و درک درست ماهیت این مواریث به‌جای مانده که بتواند نگاه درست و عمیقی ایجاد کند، خاطرنشان‌کرد: به دنبال نوسازی آزمایشگاه‌های حفاظت و مرمت و ایجاد ارتباطات بین‌المللی هستیم. در این راستا پیش از این مهندس ضرغامی و پس از وی دکتر صالحی امیری اهتمام ویژه و جدی بر تقویت آزمایشگاه‌های میراث‌فرهنگی دارند که در تلاشیم در قالب ایجاد تفاهم‌نامه با کشورهای خارجی از جمله چین اقداماتی را در این حوزه به انجام برسانیم.

رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، در پایان افزود: در راستای بین‌المللی برگزار کردن چهارمین همایش معماری دستکند نیز به منظور اتصال به حلقه معماری دستکند جهانی و بهره‌گیری از تجربیات آنها و معرفی معماری دستکند کشور به ایرانیان و جهانیان فعالیت‌های خوب و ارزشمندی صورت گرفت که به تبادل نظرات و تجربیات علمی گسترده در آینده منجر خواهد شد.

توسعه بیشتر گردشگری با شناسایی و معرفی معماری دست‌کند

عطا حسن‌پور که در مراسم افتتاحیه چهارمین همایش بین‌المللی معماری دستکند سخن می‌گفت با اشاره به اینکه معماری دست‌کند گونه مهجوری از معماری کشور ما است تصریح‌کرد: درصورتیکه می‌توانیم با استفاده از این داشته‌ها، زمینه توسعه گردشگری را در کشور ایجاد کنیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان افزود: وجود ۵۴ معماری دستکند مستندنگاری شده در لرستان نشان می‌دهد که این استان از دیرباز با معماری دست‌کند آشنا بوده و وجود ۱۷ معماری دستکند در حوزه شهری می‌تواند زمینه توسعه بیشتر گردشگری و معرفی آنها به جامعه را ایجاد کند.

او با بیان اینکه، شناسایی غارها و معماری دستکند در کشور بسیار سخت و طاقت‌فرسا است تصریح کرد: امیدواریم با همکاری بین بخشی و حمایت‌های بیشتر از این گونه معماری، زمینه شناسایی و معرفی بیشتر این زمینه گردشگری را فراهم کنیم.

برگزاری ۳ نشست تخصصی و یک کارگاه علمی در چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند

در نخستین روز از برگزاری چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند که به همت پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و به میزبانی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان در شهر خرم‌آباد برگزار شد پژوهشگران و محققان این حوزه در قالب سه نشست علمی و یک کارگاه تخصصی به بیان تجربیات خود پرداختند.

در اولین نشست مقالات «دست‌کند، قلعه مردم؛ در بستر تاریخی و باستان‌شناسی منطقه سرپل ذهاب (شکوه خسروی، سجاد علی‌بیگی، ایرج رضایی و سامر نظری)»، «جرکلباد، مانع دفاعی دستکند (علیرضا سالاری برکوئی، جبرئیل نوکنده، حمید عمرانی رکاوندی)» و «پلکان باستانی یافته، پیوند اسطوره و تاریخ (عطا حسن‌پور)» ارائه شد.

در دومین نشست نیز موضوعات « دست‌کندهای مصنوع، دسته‌بندی و کارکرد ( مهناز اشرفی، حامد رسولی و Roberto Bixio ) »، «بررسی باستان‌شناسانه کافر کلی‌ها؛ معماری دست‌کند کوهستانی البرز، شهرستان آمل، مازندران (میثم فلاح) » و « بازنگری بر کارکرد مجموعه‌های معماری دست‌کند شهرستان آمل (کافرکلی‌ها) بر پایه پژوهش‌های مهری و بقایای باستان‌شناسی ( آتنا عبدلی مسینان) » توسط پژوهشگران بررسی شد.

در ادامه و در سومین نشست علمی، مقالات « روستای بزلانه؛ شاخص معماری دست‌کند در منظر فرهنگی هورامان ( پویا طالب‌نیا، الهام قادریان، ضیاءالدین مردوخی )»،«The Troglodytic heritage in the mediterranean basin in the face of climate change (Olivier Huet)» و پیشنهادات مقدماتی برای تعیین کاربری فضاهای مجموعه آثار معماری دست‌کند ( اسماعیل همتی ازندریانی و علی خاکسار )» مطرح و به بحث نهاده شد.

در پایان نخستین روز از برگزاری چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند نیز، کارگاه تخصصی «کاربرد تکنولوژی‌های نوین نقشه‌برداری درمستندنگاری مجموعه آثار معماری دست‌کند» با تدریس اسماعیل همتی ازندریانی و حسین تراب‌زاده برپا شد.

رونمایی از کتاب مجموعه مقالات سومین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند

کتاب مجموعه مقالات سومین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند با حضور مسئولان استانی و کشوری رونمایی شد. کتاب مجموعه مقالات سومین همایش بین‌المللی دست‌کند در ۸۸۹ صفحه و با تدوین و گردآوری مهناز اشرفی به چاپ رسیده است.

این کتاب ۵۰ مقاله منتشر شده که در سومین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند در سال ۱۳۹۷ در همدان به چاپ رسیده است.

این همایش که پیش از این در کرمان، تهران و همدان برگزار شده و با محورهای مفاهیم و مبانی نظری، بستر فرهنگی و میراث ناملموس، بستر طبیعی در معماری دست کند، تجارب و حفاظت از معماری دست کند و با شعار «تاب‌آوری در برابر مخاطرات، تغییر اقلیمی و بلایا» در حال برگزاری است و کتاب مجموعه مقالات آن منتشر خواهد شد.

چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست کند از ۲۲ تا ۲۴ آبان با حضور ۷۰ شرکت‌کننده در سطح ملی و بین‌المللی، ارائه ۲۱ مقاله از پژوهشگران داخلی و خارجی آغاز شده و پژوهشگرانی از سوئیس، فرانسه و ایتالیا مقالات خود را ارائه می کنند.

نشست‌های تخصصی چهارمین همایش بین‌المللی معماری دست‌کند ۲۲ و ۲۳ آبان‌ماه ۱۴۰۳ در حال برگزاری است.