به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست با سخنراني دكتر محمدعلي اسلامي ندوشن، استاد و پژوهشگر ادبيات فارسي، علي‌اكبر اشعري، مشاور فرهنگي و رييس كتابخانه ملي، دكتر ته‌آ آشورغايا، استاد دانشگاه دولتي تفليس و مترجم آثار ادبي فارسي به گرجي، دكتر گيورگي لوبژانيدزه، برنده كتاب سال جمهوري اسلامي ايران براي ترجمه قرآن كريم و مترجم رباعيات خيام و مجتبي كرمي از پديدآورندگان نخستين اثر نفیس تلفیقی خطی از یک رباعی حکیم عمر خیام به دو زبان فارسی و گرجی، عصر امروز سه‌شنبه 28ارديبهشت در كتابخانه ملي برگزار شد.
در ابتداي اين نشست، اشعري، خيام را به عنوان يكي از چهره‌هاي ادبي سبب تحكيم پيوندهاي فرهنگي است ياد كردو گفت: چنين انديشمنداني در ايران اندك نيستند، افرادي كه مي‌توانند فراتر از شخصيت‌هاي ملي مطرح شوند، چرا كه امكان گفت‌وگو ميان ملل را فراهم مي‌آورند.
مشاور فرهنگي رييس جمهور به رخدادهاي اخير، نظير همايش شاعران ايران و جهان كه با هدف به تصوير كشيدن وغني كردن پيوندهاي فرهنگي ميان ملل مختلف برگزار شده‌اند، اشاره كرد و گفت: گفت‌وگو ميان نويسندگان و شاعران بيش از نشست‌هاي سياسي سبب پيوند ميان فرهنگ‌ها مي‌شود، زيرا گفت‌وگوي فرهنگي فارغ از ملاحظات سياست ملي وفراملي است.
در ادامه، دكتر محمدعلي اسلامي ندوشن با اشاره به ترجمه يكي از آثارش به زبان گرجي، گفت: اگر اين اثر به زبان فرانسه يا انگليسي ترجمه مي‌شد، چنين رضايت‌مندي كه از ديدن ترجمه گرجي آن به من دست داد، احساس نمي‌كردم، زيرا گرجستان داراي فرهنگ و تمدن مشترك با كشورمان است.
وي با اشاره به اقبال فراوان به رباعي‌هاي خيام در سراسر دنيا و چاپ‌هاي متعدد آن گفت: اين رباعي‌ها در انگلستان پس از انجيل، پرشمارگان‌ترين اثر به شمار مي‌آيد و اين امر براي خيام به عنوان فردي كه خود را شاعر نمي‌پنداشت، محسوب مي شود.
دكتر اسلامي‌ندوشن ادامه داد: خيام در زمان حياتش به عنوان شاعر قلمداد نمي‌شد و رباعي‌هاي اين حكيم دانشمند چندين دهه پس از مرگ وي علني شدند. خيام به دنبال گشايش رمز و راز زندگي است، اما زندگي خود او نيز بي‌بهره از راز نيست. سوال اينجاست كه رباعي‌هاي او به چه طريقي از وي بر جاي ماند و چرا اين حكيم دانشمند از شناخته شدن رباعي‌ها به اسم خودش ابا داشت؟ همچنين بايد دريافت كه از رباعي‌هايي كه در دست اند، چه تعداد به خيام و چه تعداد به ساير شاعران تعلق دارند؟
وي با بيان اين كه «هاله‌اي از رمز و راز بر اطراف نام خيام تنيده شده است» گفت: به نظر مي‌آيد حساب رباعي‌هاي خيام از زندگي اجتماعي او جدا بود. وي فردي محترم و مورد مراجعه بزرگان بود، شايد به همين دليل گمان مي‌كرد كه در صورت آشكار شدن رباعي‌هايش، شخصيت او لطمه خواهد ديد يا شايد جايگاهش را برتر از يك شاعر مي‌پنداشت.
دكتر اسلامي‌ندوشن به مشخص نبودن تعداد رباعي‌هايي كه از خيام بر جاي مانده است، اشاره كرد و گفت: يكي از راه‌هاي تشخيص اين امر، متمايز كردن تعدادي از رباعي‌هاي همگون است كه مي‌توان آنها را با اطمينان بيشتري به خيام نسبت داد.
وي با اظهار تأسف از رباعي‌هاي سستي كه به خيام نسبت داده مي‌شوند، گفت: در حال حاضر نقدهاي بهتري از اين اشعار انجام شده و تنها حدود صدوپنجاه رباعي در كتاب‌هاي معتبر به وي نسبت داده شده‌اند.
دكتر اسلامي‌ندوشن در پايان سخنانش، رباعيات خيام را از شاهكارهاي ادبيات فارسي برشمرد و گفت: كتاب‌هايي كه شامل اين رباعياتند، جزو پرفروش‌ترين و پرخواننده‌ترين كتاب‌هاي جهان به شمار مي‌آيد. گفته‌هاي او درباره «راز زندگي» بيش از سايران، مورد قبول واقع شده اند.
در ادامه اين نشست، خانم ته‌آ آشورغايا، استاد دانشگاه دولتي تفليس و مترجم آثار ادبي فارسي به گرجي، درباره محبوبيت خيام در گرجستان گفت: گرجي‌ها تا دهه بيستم قرن بيستم ميلادي از اشعار خيام بي‌اطلاع بودند و آشنايي خود با اين شاعر را مديون ادوارد فيتزجرالد، مترجم اين اشعار به انگليسي اند، چرا كه اين آشنايي نه از منابع فارسي بلكه با ترجمه انگليسي فيتزجرالد ميسر شد.
وي افزود: نخستين ترجمه از رباعيات خيام در سال 1924 منتشر شد. با وجود تأثير فراوان ادبيات فارسي بر ادبيات گرجي، تا آن زمان به خيام توجهي نشده بود، به همين دليل روشنفكران آن دوره به رفع اين نقصان شتافتند. بنابراين، ترجمه ديگري نيز كه آن هم تحت‌اللفظي بود از اين رباعيات منتشر شد.
وي با اشاره به اين كه تاكنون 9 مترجم گرجي اقدام به ترجمه رباعيات خيام كرده‌اند، درباره ترجمه نشدن اين اثر تا پيش از دهه بيستم قرن پيشين ميلادي، گفت: توجه به شعر حماسي و عاشقانه فارسي سبب غفلت از ادبيات غنايي اين حوزه شده بود.
آشورغايا به رقابت موجود ميان مترجمان رباعيات خيام براي ارايه ترجمه‌اي قابل قبول‌تر از مترجم پيشين اشاره كرد و گفت: اين رقابت سبب پديدآمدن ترجمه‌هاي عالي از اين اشعار شد، تا جايي كه گفته مي‌شود برخي از آنها از رباعي اصلي قوي‌ترند. لازم به يادآوري است كه اگر استعداد مترجمان گرجي نبود، اشعار خيام به اين شايستگي در گرجستان شناخته نمي‌شد.
وي توجه به «مي» در رباعيات خيام را يكي از گونه‌هاي محبوبيت وي در ميان گرجي‌ها ذكر كرد و گفت: نوع ديگري از محبوبيت اين شاعر در گرجستان، به تقليد از رباعيات او در قالب‌هايي نظير طنز بازمي‌گردد.
سپس دكتر گيورگي لوبژانيدزه، برنده كتاب سال جمهوري اسلامي ايران براي ترجمه قرآن كريم و مترجم رباعيات خيام در ابتداي سخنانش به چگونگي آشنايي با رباعيات خيام اشاره كرد و گفت: مردم گرجستان همواره به ادبيات فارسي علاقه داشتند و كتاب‌هاي اين حوزه را پس از مدت كوتاهي كه از تأليف آن مي‌‌گذشت، ترجمه مي‌كردند.
وي با بيان اين كه «مترجمان گرجي زحمات زيادي در ترجمه آثار فارسي متحمل شدند، اما تاكنون كار متقابلي در ايران صورت نگرفته است» گفت: اميدوارم در ايران نيز ادبيات گرجي شناسايي شود تا امكان مطالعه آن براي ايرانيان علاقه‌مند فراهم آيد.
در ادامه اين نشست، خانم ته‌آ آشورغايا چند عنوان از كتاب‌هايي كه در سال‌هاي اخير از ادبيات معاصر ايران به زبان گرجي برگردانده بود را به رييس كتابخانه ملي اهدا كرد.
سپس مجتبي كرمي كه از فعالان خطاطي تلفيقي رباعيات خيام به 10 زبان دنيا به شمار مي‌آيد، گفت: اين كار با خطاطي مجموعه آثار فيتزجرالد و خيام به مناسبت دويستمين سالگرد تولد فيتزجرالد آغاز شد كه سال گذشته در كاخ نياوران به نمايش درآمد. پس از آن با توجه به ترجمه ادبيات فارسي به ساير زبان‌ها به انجام اين كار با هدف توسعه فرهنگ اين ادبيات تصميم گرفتيم.
وي افزود: قرار بود شصت اثر تلفيقي از خيام به 10 زبان همزمان با بزرگداشت اين شاعر رونمايي شود كه متأسفانه ميسر نشد. يكي از اين آثار، اثر تلفيقی خطی يکي از رباعی‌هاي حکيم عمر خيام به دو زبان فارسی و گرجی است.
وي در ادامه به ويژگي‌هاي اين آثار تلفيقي اشاره كرد و گفت: ايجاد تعامل و گفت‌وگوي معنادار ميان فرهنگ‌ها، انتقال مفاهيم ادبيات واشعار فارسي به رايج‌ترين زبان‌ها بدون نياز به مترجم و ارج نهادن به زبان‌هاي ملي ساير كشورها و تشويق خارجي‌ها در ترويج فرهنگ ايراني، برخي از اين ويژگي‌ها هستند.
در پايان اين نشست، دكتر اسلامي ندوشن همراه اشعري، رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي از نخستين اثر نفیس تلفیقی خطی از یک رباعی حکیم عمر خیام به دو زبان فارسی و گرجی رونمايي كردند.
سه‌شنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۹ - ۱۸:۲۸
نظر شما