به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، رسول جعفریان، تاریخ‌نگار و کتاب‌شناس و استاد تاریخ دانشگاه تهران درباره کتاب «اربعین» محمد یوسف بیک ناجی چنین نوشت: سنت اربعین‌نگاری پیشینه‌ای دیرین در ادبیات حدیثی مسلمانان دارد. این سنت در دوره صفوی باعث نگارش آثار فراوانی شد که یکی از آنها همین کتاب، یعنی «اربعین» محمد یوسف بیک ناجی(متوفای پس از 1134 ق) است.
محمد یوسف، عالم رسمی دینی نیست، اما این اربعین و دو کتاب دیگرش با عنوان «رساله در پادشاهی صفوی» انتشارات کتابخانه مجلس 1378) و «معرفه الابرار» نشان از آن دارد که او با مباحث حدیثی از آن دارد که او با مباحث حدیثی و دینی آشنایی داشته است.
محمد یوسف، در این کتاب که نامش «بستان الناظرین» است، چهل حدیث معروف را به هدف معرفی امامان و عقاید شیعه انتخاب و ضمن ترجمه و شرح آنها سعی کرده است به شرح و نقد جریان‌های فکری معاصر مانند تصوف، فلسفه و قصه خوانی که آنها را انحرافی می‌شناخته، بپردازد.
بدین ترتیب کتاب، علاوه بر این که اثری در شیعه‌شناسی صفوی است گوشه چشمی به جریان‌های فکری دوره اخیر صفوی نیز دارد. کتاب «بستان الناظرین» در سال 1119 - 1120 ق) در سال‌های میانی سلطنت شاه سلطان حسین (سلطنت از 1106 - 1135) نوشته شده است که او با مباحث حدیثی و دینی آشنایی داشته است.
سه نکته درباره این کتاب باید گفت: نخست دیدگاه‌های تازه و شرح نویی که درباره برخی از مسائل داده است. به نظر می‌رسد این نکات قابل توجه و در مواردی تازگی دارد.
دوم برخی از نکات تاریخی که مربوط به روزگار مولف است و این نوشته، بیشتر عهده‌دار همان است. او در جای جای این اثر، به مناسبت، مسائلی را که مرتبط با مباحث کتاب است، ذکر کرده و دیدگاه‌هایش را بیان می‌کند.
سوم اشعار بی‌شماری که در این کتاب آمده و به نظر می‌رسد برخی از آنها اهمیت زیادی دارد. شاعر برخی اشعار معرفی و در بسیاری از موارد هم از ساعر نامی برده نمی‌شود. ممکن است برخی از اینها در جایی درج نشده باشد، مثلا از میر رفیع قزوینی نقل می‌کند: «توصیف علی نه پایه مردم شد/ اندیشه در ادراک صفاتش کم شد/ زد جوش چو دریای کمالات علی/ یک قطره از آن بحر غدیر هم شد...
چهارم منابع و ماخذی است که در این کتاب از آنها نقل شده و در فهرست نسبتا بلندی است. برخی از کتاب‌ها از روزگاری خود او قابل توجه‌اند. نویسنده در صفحات آغازین، فهرستی از اختلافات پدید آمده پس از رحلت رسول (ص) را بیان می‌کند، حوادثی چون سپاه اسامه و امثال آن را آورده و مستندات خود را بیان کرده است. هدف از این قسمت، هدایت بحث به سمت نشان دادن حقانیت شیعه و بطلان آرای مخالفان است.
یکشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۲ - ۱۴:۵۵
نظر شما