به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)،كاوه گوهرين، نويسنده و منتقد در نشست نقد كتاب «معجون عشق» (مجموعه گفت‌و‌گوهاي يوسف عليخاني با نويسندگان عامه‌پسند)، كه با سخنراني ابراهيم زاهدي‌مطلق و يوسف عليخاني برگزار شد، گفت: تاريخچه پاورقي به زمان زندگي انسان در غارها باز مي‌گردد. انسان موجودي قصه‌گو خلق شده و مي‌توان در خط داستاني اغلب ديوارنگاره‌هاي تاریخی غارها تامل كرد.

وي افزود: بعدها داستان براي انسان جدي‌تر شد و كتاب‌هاي ديني و مقدس بر داستان‌پردازي تاكيد كردند. قرآن ما نيز تصريح مي‌كند كه قصه‌ها را براي مردم بگو، باشد كه در آن انديشه كنند. 

اين نويسنده با اشاره به ويژگي كار نقالان و پرده‌خوانان در قرن‌هاي 5 و 6 بعد از اسلام در اماكن عمومي توضيح داد: كار نقالان و پرده‌خوانان نيز به نوعي پاورقي محسوب مي‌شود؛ ‌چرا كه آنان نيز داستان‌هايشان را يكجا باز گو نمي‌كردند و آن‌ها را در بخش‌هاي متعدد مي‌گفتند و خواننده را تشنه نگه مي‌داشتند. 

گوهرين كتاب «روضه خواني» و «روضه الشهداء» ملا‌حسين واعظي‌كاشاني‌سبزواري را از كتاب‌هاي تاثيرگذار در تاريخچه پاورقي‌نويسي در تاريخ ادبيات فارسي معرفي كرد و توضيح داد: كتاب «روضه‌الشهداء» به معناي «باغ شهيدان» و درباره واقعه كربلا و شهادت امام حسين(ع) است كه در دوران صفوي نوشته شده. اين كتاب به نوعي در شمار پاورقي‌هاي دوران خودش به حساب مي‌آيد و هنوز هم تجديد چاپ مي‌شود و هواخواه دارد. در زمان محمدشاه قاجار نيز دستور ترجمه «هزار و يكشب» به زبان فارسي صادر مي‌شود و تسوجي اين كتاب را ترجمه مي‌كند كه ادبيات عامه‌پسند دوران خودش به شمار مي‌آيد.
 
وي با بيان اينكه هزار و يكشب در ذهنيت داستان‌نويسي بزرگان داستاني جهان تاثير بسزايي داشته و تكنيک روايت در روايت اين كتاب مورد استفاده بسياري از مشاهير ادبي دنيا قرار گرفته است،‌ اضافه كرد: ما بهترين و اصيل‌ترين نمونه‌هاي ادبيات داستاني را در پيشينه داستاني‌مان داريم كه غربي‌ها از آن‌ها الهامات موثري گرفته‌اند و اصلا اساس ادبيات غرب، پشتوانه قوي ادبيات شرقي است. 

اين پژوهشگر با توضيح درباره اختصاصات ديگر ادبيات عامه‌پسند در سال‌هاي بعد از انقلاب مشروطه گفت: بعد از انقلاب مشروطيت، داستان «شمس و طغري» نوشته محمدباقر خسروي، پدر ادبيات عامه‌پسند به شمار مي‌آيد و به نوعي پاورقي دوران خودش بوده است. بعد از شهريور 1320 نيز بسياري به سمت داستان‌هاي پاورقي رفتند و آثاري از مستعان، ناصر خداداد، جهانگير جليلي و حسين مسرور خلق شد كه در داستان‌نويسي جدي روزگار ما تاثير بسزايي گذاشتند. 

وي با اشاره به اينكه آن دسته از نويسندگان عامه‌پسند كه توانستند آثار ارزشمند و ماندگاري در اين عرصه خلق كنند، نقطه اتكايشان آشنايي با ادبيات كلاسيك بود، گفت: در دوره‌اي پاورقي‌نويسي به يك ناسزا تبديل شده و براي تحقير يك نويسنده به كار برده مي‌شد، ولي اين شيوه، تكنيك و سياق خاص خود را دارد. در اين ژانر كساني مانند ر. اعتمادي و برخي ديگر كه به ادبيات كلاسيك آشنا بودند، مي‌توانستند آثار زيبايي خلق كنند. 

وي تصريح كرد: اغلب داستان‌هاي عامه‌پسندي كه در سال‌های اخیر نوشته شده، ‌بدون پشتوانه ادبي و اغلب آن‌ها پر از غلط‌‌هاي املايي و انشايي است. اين در حالي است كه در سه دهه اخير خانم‌هاي داستان‌نويس، نويسندگان جدي و هم نويسندگان ژانر پاورقي‌نويسي، استعدادهاي درخشاني را عرضه كردند. 

اين منتقد درباره پيشينه و وضعيت اين ژانر ادبي در غرب نيز سخنراني مفصلي را ارايه داد و در بخشي از آن گفت: اصطلاح پاورقي‌نويسي نخستين بار در فرانسه در سال 1840 در برخي مجلات به كار برده و به داستان‌هاي هيجان‌انگيزي گفته شد كه در نیم‌تای پايين مجله به چاپ مي‌رسيد. پاورقي‌نويسي در ادبيات غرب و آمريكا به یك واقعه ادبي مهم تبديل شد و تا به امروز نيز در تم داستان‌هاي پليسي، جنايي و عاشقانه به چاپ مي‌رسد.

وي افزود: در آمریکا، و در زمان جنگ اول جهانی، پاورقی‌هایی با تم پلیسی، جنایی و عاشقانه با استقبال عجیبی روبه‌رو شد؛ به عنوان مثال داستان‌های «مایک هامر» که موج استقبال از آن به ایران هم رسید، بر ادبیات روشنفکری امریکا نیز اثر گذاشت و می‌بینیم که «چارلز بوکوفسکی» شاعر امریکایی و منتقد سياست‌هاي اين كشور، در تنها رمانش، به بازسازی شخصیت «مایک هامر» به صورت شخصیتی داستانی پرداخته است. 

گوهرين با اشاره به موقعيت توزيع «معجون عشق» تاكيد كرد: به نظر من هنوز براي توزيع اين كتاب كه به اعتقاد برخي دوستان كارشناس به درستي انجام نشده است،‌ دير نیست. در هر حال فكر مي‌كنم اصطلاح عوام‌پسند توهين‌آميز است، ولي عامه‌پسند تعريف بدي نيست، ما پاورقي‌نويسان موفقي مانند حسينعلي مستعان داريم كه با داستان‌هاي دنباله‌دارش به نام «شهرآشوب» در مطبوعات حس مطالعه را در مردم بیدار مي‌كرد.

وي افزود: در جامعه‌اي كه «شازده احتجاب» تنها با شماگران 500 نسخه چاپ مي‌شد، «اتوبوس شب» ر. اعتمادي با شمارگان پنج‌هزار تايي، به چاپ بیستم می‌رسید. در اين صورت ما چطور مي‌توانيم از بي‌ارزش بودن اين كتاب‌ها سخن بگوييم. كاري كه نظامی در به نظم كشيدن خسرو و شيرين مي‌كند، شبيه كار عاميانه‌نويسي امروز است و فردوسي نيز مي‌گويد كه داستان‌هايش آنقدر معروفند كه جاودانه ثبت مي‌شوند.

گوهرين در پايان خاطرنشان كرد: برخي اوقات اين آثار واقعا پشتوانه‌اي از ادبيات سنتي ما دارند و اصيلند و مي‌توان آن‌ها را با گوشت و پوست و استخوان درک كرد؛ در حالي كه خيلي از آن‌ها هم بدون توجه به اين پشتوانه نوشته مي‌شوند و واقعا ارزش خوانده شدن ندارند.

«معجون عشق» (مجموعه گفت‌و‌گوهای یوسف علیخانی با نویسندگان عامه پسند: ر. اعتمادی - فهیمه رحیمی - نازی صفوی - حسن کریم‌پور - مریم ریاحی - پرینوش صنیعی و ....)،‌سال گذشته (89) از سوي نشر آموت منتشر شد.

در اين نشست كه پنج‌شنبه (يكم ارديبهشت)، برگزار شد، نويسندگاني چون جواد محقق، رسول يونان، فريبا كلهر و جمعي از علاقه‌مندان، منتقدان و روزنامه‌نگاران حضور داشتند.