خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- به گزارش ستاد خبری سراهای اهل قلم نمایشگاه کتاب تهران، نشست «کنکاشی در شعر توحیدی شاعران ایران و جهان» عصر امروز(21 اردیبهشت) از ساعت 16 و 30 دقیقه تا 17 و 45 دقیقه با حضور مصطفی محدثی‌خراسانی، دبیر نشست، سیدمحمود سجادی و محمود اکرامی‌فر در سرای اصلی اهل قلم برگزار شد.

اکرامی‌فر: خدای دور و خدای نزدیک در ادبیات
اکرامی‌فر به بررسی شعر توحیدی در آثار شاعران معاصر پرداخت و اظهار داشت: در ادبیات یک خدای دور و یک خدای نزدیک داریم. گاه نویسنده و شاعر خدا را از رگ گردن به خود نزدیک‌تر می‌دانند و گاه او را آن‌قدر دور می‌ بينند که در آثار خود خدا را فریاد می‌زنند.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر در شعر، شاعران ما از لحاظ بعد مکانی و بعد زمانی خدا را خیلی نزدیک و برخی او را خیلی دور و سوال برانگیز می‌دانند. به عنوان مثال در شعر سهراب سپهری، قیصر امین‌پور و عرفان نظرآهاری، خدا بسیار نزدیک دیده می‌شود.

این شاعر به بخشی از ادبیات امروز اشاره و تصریح کرد: آن‌چه در ادبیات گذشته در ارتباط با خدا آمده است با آن‌چه در ادبیات امروز دیده می‌شود، یکسان نیست. در بخشی از ادبیات امروز خدا فاعل غایبی است. شاید در ذهن شاعر یا نویسنده باشد اما در شعر او دیده نمی‌شود.

وی افزود: این نگاه که هر آنچه در پیرامون ما وجود دارد همگی آیات و نشانه‌های خداوندند از آغاز در شعر فارسی بوده است؛ تنها زمان و شرایط زبان را تغییر می‌دهد.

اکرامی‌فر درباره برخی از شعرهای ادبیات معاصر اظهار داشت: گاهی در برخی از شعرهای ادبیات معاصر آثاری دیده می‌‌شوند که احساس می‌کنیم نباید این‌چنین باشند. به بیان دیگر برخی از شاعران در آثار خود تاحد زیادی به خدا نزدیک شده‌اند. فراموش نکنیم که خدا جایگاهی دارد و گویی گاهی در ادبیات معاصر این حرمت‌ها از میان می‌روند.

وی ادامه داد: خدا نزدیک، خدای خوب، مهربان، لطیف و رحیمی است. اما شان و جایگاهی دارد و نباید با هر عنوانی آن‌را پایین کشید. به‌نظرم به‌طور کلی در ادبیات معاصر آن‌گونه که بایسته و شایسته است به شان خدا نپرداخته‌ایم.

این پژوهش‌گر افزود: فردی که درباره خدا سخن می‌گوید بدین معناست که می‌خواهد خودش را ماندگار کند؛ چراکه خدا خود ماندگار است.

وی در بخش دیگر از سخنانش گفت: به‌نظر من اگر در توصیف نعمات الهی و مظاهر خداوند شعر بگوییم نمی‌توان آن‌را شعر توحیدی نامید. چنین سروده‌ای تنها شعری درباره یکی از آفریده‌های خداوند است. شعر توحیدی با شعر درباره خدا متفاوت است.

اکرامی‌فر در پایان یادآور شد: شعر توحیدی درباره خدا و ذات الهی خداوند است.

محدثی‌خراسانی: توحید محوری‌ترین موضوع شعر فارسی است
محدثی‌خراسانی با تاکید بر این موضوع که ادبیات به ویژه شعر فارسی چیزی جزء توحید و ستایش حق نیست، گفت: اوج حوزه محتوایی شعر فارسی و غزل فارسی عرفان است و سراپا شعله‌ور است از آتش عشق عارفان ما که سالکان این طریق بوده‌اند و پویندگانی برای اتصال به ذات یگانه معبود و فنای در آن ذات.

وی در ادامه توضیح داد: شعرهای توحیدی شاعران ما در طول تاریخ نشان می‌دهند که یکی از اساسی‌ترین موضوعات محوری در شعر فارسی، وحدانیت و توحید در ذات الهی است. این موضوع همواره از درخشان‌ترین موضوعات در حوزه شعر فارسی از آغاز تا امروز بوده است. در حال حاضر نیز میان چهره‌های شاخص شعر معاصر می‌توان این مضمون را دنبال کرد.

این شاعر با تاکید بر این نکته که پرداختن به خدا بیش از آن‌که نیاز او باشد نیاز ماست، اظهار داشت: ما با اتصال به خدا برای طی طریق و گام برداشتن در مسیر فرهنگ و معرفت ره توشه‌ای برمی‌داریم.

وی ادامه داد: محال است به اثری که درنگ و جلوه‌ای از ماندگاری دارد دست یابیم بی‌آن‌که خالی از توحید باشد. هر اثر زیبایی را ببینیم و بشنویم بی‌شک خاستگاه آن اندیشه توحیدی است که سبب شده به زیبایی برسد.

محدثی‌خراسانی به مقایسه شعر گذشته و امروز اشاره و تشریح کرد: اگر در میان شعرهای معاصر پراکندگی می‌بینیم علت این است که جزئی‌نگری و تنوع و تکثر در شعر معاصر زیاد است و هنوز غربال زمان آن‌ها را الک نکرده است تا بتوان شعر ماندگار را در این آثار شناسایی کنیم. اما در شعر گذشته آن‌چه زمانه غربال کرده، سبب شده نقاط اوج و درخشان آن به ما برسند.

وی در پایان افزود: شعر توحیدی را از دو منظر باید بررسی کرد، یکی شعری است که موضوع آن توحیدی است و دیگری شعری که موضعش توحیدی باشد. 

سجادی: ادبیات با توحید عجین شده است
سجادی ادبیات ایران را سراسر ادبیات توحیدی معرفی کرد و گفت: ایرانیان نه کافر، نه ملحد و نه مشرک بوده‌اند. اسلام به ضرب شمشیر بر ما تحمیل نشد بلکه به علت قدرت معنوی آن‌را پذیرفتیم. برهمین اساس ادبیات ما به ویژه آثار منظوم از آغاز برپایه دین، توحید و ستایش خداوند بوده است.

وی در ادامه توضیح داد: ادبیات ما با توحید و یگانه‌پرستی عجین شده است. اشعار فارسی از آغاز تا امروز سابقه دینی و خداپرستانه دارند. به عبارت دیگر در ادبیات منظوم ما ارتداد دیده نمی‌شود. به عنوان مثال فردوسی در ابتدای شاهنامه می گوید به نام خداوند جان و خرد. از دیدگاه او همه کائنات بر مبنای توحید و یگانگی شکل گرفته است.

این شاعر افزود: فردوسی هرگز مکتبی که غیرمعرفتانه باشد انتخاب نکرده است. او مانند شاعران پیش و پس از خودش هرگز برای خدا شریکی قائل نبوده است.

وی از ستایش و توصیف طبیعت در برخی از اشعار به عنوان ستایش غیرمستقیم خداوند یاد و تصریح کرد: هر شاعری که تخیل و عقل را سروده به شیوه‌ای شعر توحیدی سروده است. اگر تنها در اشعار بگوییم خدایا تو را می‌ستایم این امر فقط تکرار است. در شعر معاصر ما به‌طور مستقیم شعر توحیدی نداریم اما شعرهایی از این دست همان شعر توحیدی اند.

سجادی در بخش پایانی سخنانش به نظامی اشاره کرد و گفت: بسیاری از شاعران ما لقب حکیم گرفته‌اند. منظور از حکیم، حکمت الهی است. یکی از این شاعران حکیم نظامی گنجوی است که در پنج گنج خود و در آغاز هر منظومه به ستایش خدا پرداخته است.

نشست «کنکاشی در شعر توحیدی شاعران ایران و جهان» عصر امروز(21 اردیبهشت) از ساعت 16 و 30 دقیقه تا 17 و 45 دقیقه برگزار شد.

بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 24 اردیبهشت در مصلای امام خمینی(ره) برپاست.