به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اثر حاضر كه مجموعه درس‌هاي آيت‌الله استاد حسن‌زاده آملي است، جوانب گوناگون مساله اتحاد عاقل به معقول را در 23 درس بررسي و همه اقوال و انظار مختلف را به دقت موشكافي مي‌كند.

اتحاد عاقل به معقول يكي از مسائل ريشه‌دار و كهن فلسفي است كه حتي پيش از اسلام نيز حكيمان يوناني از آن سخن گفته‌اند. فيلسوفان بزرگ اسلامي نظير ابن‌سينا، خواجه نصيرالدين طوسي، شيخ اشراق، صدرالمتألهين، ملاهادي سبزواري، و نيز عارفي مانند محي‌الدين عربي، ملاي رومي و ... هر يك به نوعي اين مساله را دنبال كرده‌اند.

براساس مطالب كتاب، هدف از تدوين اين رساله، در يكي از مهم‌ترين مسائل علمي فن اعلي يعني علم ‌الهي و مافوق‌الطبيعه بوده كه عبارت از اتحاد عاقل به معقول است، و نيل بدان، طريقه‌اي اقوم در وصول به معرفت نفس بوده كه اساس همه خيرات و سعادات و قلب و قطب جميع مباحث حكميه، و محور تمام مسائل عقليه و نقليه، و معرفت آن، اشرف معارف است. 

قاطبه حكماي مشاء در اين كه هر عاقلي معقول است اتفاق دارند، ولي در معقول نگفته‌اند كه هر معقولي عاقل است، بلكه گفته‌اند: «هر معقولي كه قائم به ذات خود بوده، عاقل است و در هر دو قسم گفته‌اند كه اتحاد عقل و عاقل و معقول است و در اين حكم به اتحاد، اتفاق دارند، و خلاصه اين كه اتفاق دارند كه هر موجود مجرد قائم به ذات خود، عقل و عاقل و معقول است.»

آرا و اقوال بعضي از حكما اين بوده كه آنان فرموده‌اند: «هر مجرد قائم به ذات خود، عقل و عاقل و معقول است و نيز هر عاقل معقول است؛ ولي هر معقول عاقل نيست، مگر معقولي كه قائم به ذات خود باشد و اين هر دو حكم در اين جهت شريكند كه هر مجرد قائم به ذات خود عقل و عاقل و معقول است.»

براساس مطالب كتاب، بنابر مبناي اتحاد كه صدرالمتالهين هم بر آن است در اين كه هر مجرد قائم به ذات خود عقل و عاقل و معقول است حرفي نيست، چنان كه در هر عاقل، معقول است هم حرفي نيست. اما هر معقول، عاقل نيست، مگر مشروط به اين كه قائم به ذات خود باشد، اين شرط زائد است؛ زيرا كه هر عاقل معقول است و هر معقول عاقل، نه اين كه حكم دوم به طريق عكس حكم اول ثابت شده باشد تا ايراد شود كه عكس موجبه كليه؛ موجبه كليه نيست، بلكه هر يك از دو حكم نامبرده به برهان مستقل ثابت شده است.

چاپ سوم كتاب «اتحاد عاقل به معقول» در شمارگان 800 نسخه، 536 صفحه و بهاي 95000 ريال راهي بازار نشر شد.