به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) به نقل از روابط عمومي مرکز پژوهشي ميراث مکتوب، در مقدمه اين کتاب که به همت مرکز پژوهشي ميراث مکتوب منتشر شده، بر اين نکته تأكيد دارد که در هيچ يک از دستنويس‌هاي بررسي شده، اشاره‌اي نيست که نشان دهد کدام يک از شاگردان بحرالعلوم اين مناظره را تقرير کرده است.

علاوه بر اين ـ به استثناء آغاز گزارش (بند1-2)، قسمت اول (بند3) و پيوستي که در آخر متن آمده و در همه دستنويس‌ها موجود نيست (بند 24)- اختلاف دستنويس‌ها چنان اندک است که نمي‌توان آن‌ها را حاصل تحريرهاي مختلفي دانست که گزارشگران متعدد از اين مناظره تهيه کرده‌اند. برعکس، دستنويس‌ها اين نکته را که فقط يک تحرير از اين گزارش در دست است، تاييد مي‌کنند.

ترجمه مناظره به زبان فارسي، اقبال نسبتا گسترده از گزارش مناظره را بيشتر تاييد مي‌کند. تنها نسخه ترجمه فارسي مناظره که در دسترس بوده، در کتابخانه آيت‌الله مرعشي در قم، ش 8/10358،گ 125 پ، نگهداري مي‌شود و مورخ ربيع‌الاخر 1252 ه /ژوئيه- آگوست 1836 م است.

همچنين تصحيحي که از متن عربي اين مناظره و ترجمه فارسي آن، به چاپ رسيده بر اساس دستنويس‌هايي است که رسم الخط آن‌ها، به جز براي نام‌هاي کتاب مقدس، بدون اشاره در متن تا حدودي امروزين شده است.

پژوهشگران تاريخ مجادلات ميان يهوديان و مسلمانان نيز از مدت‌ها پيش، از مواجهه‌اي ميان سيد محمدمهدي بروجردي طباطبايي(بحرالعلوم) دانشمند امامي مذهب و يهوديان ذوالکفل ـ شهري در سي کيلومتري جنوب حله ميان نجف و کربلا ـ که در سال 1211هجري قمري (1796 ميلادي) در گرفت، با خبر بوده‌اند.

موريتس اشتاين اشنايدر در کتاب خود با عنوان رديه‌ها و دفاعيه‌ها به زبان عربي، ميان مسلمانان، مسيحيان و يهوديان مدخلي را به اين مناظره اختصاص داده و در آن به دستنويسي به کتابخانه بريتانيا اشاره مي‌کند.

همچنين ارجاعات متعدد به مناظره در منابع شرح احوال شيعه دوازده امامي، شاهدي است بر اينکه نويسندگان متاخر امامي اين واقعه را به خوبي شناخته‌اند. اکثر منابع مي‌افزايند که يهوديان سرانجام متقاعد شده به اسلام يا دقيق‌تر به شيعه اثني عشري مي‌گروند؛ گر چه چنين نتيجه‌اي در گزارش در دست، از واقعه نيامده است.

آقا بزرگ تهراني در الذريعه الي تصانيف الشيعه، دو مدخل به مناظره اختصاص داده و بر اين عقيده است که احتمالا دو تحرير از اين مناظره وجود داشته که منشا آن دو شاگرد بحرالعلوم يعني محمد سعيد بن محمد يوسف دنيوري قراچه داغي و سيد محمد بن جواد عاملي نجفي بوده‌اند، با اين حال، عبارت آقا بزرگ مجالي براي تفسير و تعبير باقي مي‌گذارد.