به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا) شيخ بهايي، دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری در فلسفه، منطق، نجوم و ریاضیات سرآمد بود و در قدرداني از خدمات او به علم ستاره‌شناسی، سال ۲۰۰۹ توسط يونسكو به عنوان سال «نجوم و شیخ بهایی» نامگذاری شد. 

شيخ بهايي تقريبا در همه علوم و فنون روزگار خويش استاد و داراي مهارت كافي و وافي بود و بيش از 90 کتاب و رساله در سياست، فقه و حديث،‌ رياضي، اخلاق، ‌نجوم، عرفان و تصوف، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک نگاشت و اشعار بسياري نيز به زبان‌هاي عربی و فارسی از او به يادگار مانده است. 

تاليفات شيخ بهايي
«جامع عباسی» يكي از مهم‌ترين آثار اين عالم بزرگ شيعي و شاخص‌ترين كتاب اوست. اين كتاب به زبان فارسی و در فقه است كه آن را به نام شاه عباس اول نوشته است اما پيش از پایان نگارش آن، از دنيا رفت و «نظام‌الدین ساوجی» شاگرد شيخ بهايي، نگارش آن را به پايان برد. «جامع عباسي» یکی از منابع مهم فقيهان و همچنين عامه مردم شیعه در مسايل دینی است و ابتکاری نو در نگارش متون فقهی محسوب مي‌شود تا جايي‌كه برخی صاحب‌نظران، آن را نخستين دوره فقه غیر استدلالی به زبان فارسی که به صورت رساله عملیه نوشته شده ‌است،‏ نام نهاده‌اند.

«زبده الاصول» از ديگر آثار مهم شيخ بهايي و از كتاب‌هاي معتبر فقهي است كه همواره مورد توجه اهل فن بوده است. اين كتاب از لحاظ ایجاز، ‌در عين شمول قواعد مهم اصولی، نسبت به سایر کتاب‌هایی که در این حوزه نوشته شده‌اند، ممتاز است تا آنجا كه بيش از 9 حاشيه و 29 شرح توسط بزرگاني از جمله ملامحمدتقی طبسی و آقاحسین خوانساری بر آن نگاشته شده است.

كتاب «اربعین حدیث» معروف به «اربعین» در زبان عربي كه آن را به نام «چهل حدیث» نيز خوانده‌اند، از ديگر آثار ارزشمند شيخ بهايي است كه خود او بر آن شرح نگاشته است و «ابن‌خاتون» شاگرد شيخ بهايي، آن را به فارسي ترجمه و شرح کرده است.

«اثنی عشریات خمس» که به «رسايل خمس اثنی عشریه» و «رساله اثنی عشریه» نیز معروف است، از ديگر آثار برجسته شيخ بهايي در فقه است.

«خلاصه فی‌الحساب» كتاب ارزشمند ديگري از شيخ بهايي است كه با عنوان‌هاي «خلاصه‌الحساب» و «الهندسه» نيز معروف و از مهم‌ترين كتاب‌هاي او در رياضيات است. این اثر مدت‌ زيادي كتاب درسی ریاضی رايج در ایران بود و بيش از 20 شرح و حاشيه بر آن نوشته شد. کلکته، كشمیر، استانبول، مصر و آلمان از جمله مكان‌هايي محسوب مي‌شوند كه اين اثر ارزشمد شيخ بهايي در آنها ترجمه و چاپ شده است.

«کشکول» يكي ديگر از آثار شيخ بهايي و از معروف‌ترين آثار او در ميان عامه مردم است كه شامل مطالب گوناگون و اشعار فارسی و عربي و گلچيني از مطالب جالب و آموزنده مي‌شود. «احمد شهیدی عاملی» به فرمان «سلطان عبدالله قطب» (پادشاه هندوستان) بخش‌های عربی آن را ترجمه کرد. این کتاب بارها در داخل و خارج از ایران منتشر شده است. 

شاگردان شيخ بهايي
ملاصدرا، ملاخلیل‌بن غازی قزوینی، رفیع‌الدین محمدبن‌حیدر حسینی طباطبائی نائینی، شیخ جوادبن سعدالله بغدادی کاظمینی، عزالدين کرکی عاملی، محمود فیض کاشانی، محقق سبزواری و نظام‌الدین ساوجی برخي از مهم‌ترين شاگردان شيخ بهايي‌اند كه با تلمذ در محضر او، بعدها منشا اثرات بسيار ارزشمندي به علم و دين شدند.

شيخ بهايي در بيست سال آخر عمر خود عنوان «شیخ‌الاسلامي» در دربار شاه عباس صفوي اول را عهده‌دار بود تا اين‌كه سال 1000 هجري شمسي، در 75 سالگي در اصفهان درگذشت و بر اساس وصيتش، ‌او را در آستان قدرس رضوي و در در كنار مزار علي‌بن موسي‌الرضا(ع) به خاك سپردند.