به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)،‌ خالو حسين دشتي (بُردخوني) از مجاهدان و مبارزان جنوب ايران است كه با آغاز جنگ جهاني اول و نقض بي‌طرفي ايران به دنبال اشغال بوشهر (رمضان 1333 هجري قمري) به وسيله قواي انگليس در كنار شهيد رئيس علي دلواري به مبارزه با متجاوزان پرداخت.

شكل‌گيري حيات سياسي خالو حسين در منطقه جنوب ايران همزمان با اوج اقتدار نظامي و سياسي بريتانيا در كرانه‌هاي شمالي و جنوبي خليج فارس بود كه با توجه به زياده‌خواهي سياسي و روحيه استعمارگري آن كشور، اين رويكرد با واكنش مجاهداتي چون خالو و همرزمانش روبه‌رو شد.

خالو حسين در كنار مجاهدان و مبارزاني چون رئيس علي دلواري، غضنفرالسلطنه برازجاني، زاير خضرخان تنگستاني و شيخ حسين خان چاهكوتاهي مبارزه سرسختانه‌اي با قواي بريتانيا در بوشهر، تنگستان، دشتي و دشتستان آغاز كرد كه اين مبارزه تا پايان جنگ جهاني اول ادامه داشت. اين مقاومت و ايستادگي سبب شد كه به مدت سه سال قواي انگليس در منطقه دشتستان زمين‌گير شوند و سربازان هندي ـ انگليسي نتوانند به داخل ايران نفوذ كنند. 

مشايخي، نويسنده كتاب مي‌گويد كه اطلاعات پراكنده تاريخي و ناآگاهي از خدمات و مبارزات خالو حسين ضرورت يك تحقيق جامع تاريخي را اجتناب‌ناپذير مي‌سازد. همچنين در گردآوري اين كتاب روش تحقيق بر پايه تحليل اسناد، منابع و مأخذ تاريخي و روش نقلي است كه بخشي از اطلاعات تاريخي از طريق مصاحبه‌هاي ميداني با بازماندگان خالو حسين به دست آورده است.

وي معتقد است كه با توجه به جايگاه تاريخي خالو حسين كه در فاصله انقلاب مشروطيت ايران تا پايان جنگ جهاني اول در مبارزات جنوب ايران نقش بسزايي داشت و اين كه در آثار تاريخي مورخان جنگ جهاني اول نام او به تكرار آمده است، هنوز اثر مستقل و جامعي درباره زندگي و مبارزه سياسي او منتشر نشده و اين در حالي است كه خالو حسين در جنبش مقاومت مردم جنوب در خلال سال‌هاي جنگ جهاني اول سهمي سترگ و انكارناپذير دارد.

اين كتاب بر پايه اسناد دسته يكم در آرشيو وزارت امور خارجه ايران، سازمان اسناد و كتابخانه ملي، بنياد ايران‌شناسي شعبه بوشهر و اسناد شخصي خالو حسين كه نزد بازماندگانش نگهداري مي‌شد، تأليف و تدوين شده است. همچنين نويسنده كتاب چند بار در بردخون حضور يافته و با تنها فرزند خالو حسين (ميرزا عبدالعلي فولادي) و نوادگانش مصاحبه حضوري داشته كه با توجه به تاريخ شفاهي و كسب اطلاعات به دست آمده، مصاحبه‌هاي كتاب تا حدود زيادي خلا اطلاعاتي تاريخي درباره اين مجاهد جنوب را برطرف كرده است.

چاپ نخست كتاب «مبارزات خالو حسين دشتي» نوشته عبدالكريم مشايخي در گروه تاريخ و تمدن پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعي در 300 صفحه با شمارگان 2500 نسخه و بهاي 6 هزار تومان به كوشش پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي منتشر شده است.