به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست نقد نثرها و یادداشت‌های شاعرانه سیداکبر میرجعفری با عنوان «ارچین گربه» با حضور سیدضیاء‌الدین شفیعی و سیداحمد نادمی، به عنوان منتقد و جمعی از علاقه‌مندان این حوزه عصر دیروز (10 دی) در سرای اهل قلم برگزار شد.

شفیعی در آغاز این جلسه گفت: پیش‌تر اگر عنوان نویسنده به فردی اطلاق می‌شد، منظور فقط نویسنده داستان یا نمایشنامه‌ یا روزنامه‌نگار نبود، بلکه نویسنده نماینده ذهن فعال و همه‌گیر جامعه به شمار می‌آمد که اهلیتش برای اظهارنظر کردن در همه مقوله‌های اجتماعی و گاه سیاسی از دیگران بیشتر بود. این مساله حتی برای عنوان شاعر یا خطیب نیز صدق می‌کرد.

وی توضیح داد: در حقیقت چنین عنوان‌هایی را برای افرادی به‌ کار می‌گرفتیم که وسعت و جغرافیایی وسیع‌تری را برای آن‌ها قایل بودیم، اما در عصر حاضر گویی شاعری یا نویسندگی از این خلعت‌ها رها شده و دو سه دهه است که آهسته، آهسته در این باره با فقر مواجه هستیم. هرچند از سوی دیگر به مرور با تعدادی نام، آشنا می‌شویم که سبب می‌شود چنین عنوان‌هایی شان خود را بار دیگر به دست آورند.

این شاعر افزود: برای مثال رضا امیرخانی که علاوه بر آثارش در حوزه داستان، توانایی‌اش را در نگارش کتابی با عنوان «نفحات نفت» (جستاری در فرهنگ نفتی و مدیریت دولتی) می‌بینیم یا آثار نویسنده همین کتاب.

وی درباره آثار میرجعفری توضيح داد: تجربه‌های میرجعفری در گذر از عرصه شعر کلاسیک به شعر نو برشی معنی‌دار از زندگی ادبی وی است. همچنین یادداشت‌های وی که پیش از این کتاب منتشر شده است؛ اما به‌طورکلی در این کتاب فارغ از همه جذابیت‌ها در روایت یا آن‌گونه که خود نویسنده نوشته‌هایش را داستانک‌ می‌داند، ویژگی دیگر کارگردانی در روایت است.

شفیعی اظهار کرد: از سوی دیگر این کتاب تقطیع‌های زمانی متعددی دارد. روایت، یک تکنیک از قصه‌نویسی است و معمولا شاعران این چند دهه اخیر در آثار خود به‌طور حرفه‌ای آن‌را تجربه نکرده‌اند و تجربه‌های آن‌ها هوشمندانه و پخته نیست، اما در نثرهای این کتاب تقطیع زمانی را به خوبی می‌بینیم، همچنین هر یک از روایت‌ها شخصیت مستقلی داشته‌ و با روایتی کلی به یکدیگر ارتباط پیدا کرده‌اند.

وی در ادامه چند نمونه از داستانک‌ یا یادداشت‌های میرجعفری را قرائت و به ویژگی‌هایی که در زمینه روایت برشمرده بود، اشاره کرد و گفت: تقطیع روایت و کارگردانی‌ آن‌ها مخاطب را به نقطه مدنظر نویسنده می‌رساند.

شفیعی توضیح داد: نکته دیگر آن‌که تجربه‌های نویسنده این نثرها با تمام پیش‌زمینه‌هایی که در زندگی شهری‌اش دارد، گاهی با تجربه‌هایی که از زندگی روستایی در متن یادداشت‌های این کتاب می‌‌بینیم، همخوانی ندارد. این مشکل در اغلب زندگی‌نوشته‌های کلاسیک یا معاصر هم دیده می‌شود. از سوی دیگر در روایت علاوه بر فضاسازی، استخدام کلمات نیز مهم است، اما در برخی از این روایت‌ها کلمه‌های نامتناسبی را با حس و فضای روایت‌ها می‌بینیم.

وی افزود: معتقدم همان‌گونه که در نگارش این نثرها به نوعی کارگردانی روایت اتفاق افتاده، به همان دلیل نیز بخشی از ملموس بودن شخصیتی که این کتاب را روایت می‌کند، از دسترس مخاطب خارج شده است. ما از رهگذر این کتاب با زندگینامه روبه‌رو نیستیم، بلکه با برش‌هایی از زندگی مواجهيم.

این نویسنده در پایان و درباره دیگر ویژگی‌های نثرهای میرجعفری یادآور شد: از تکنیک‌های شاعری در جای جای این کتاب استفاده‌های شگفت‌انگیزی شده است. در این کتاب با تجربه‌های بسیار مدرنی از شعر روبه‌رو می‌شویم.

«ارچین گربه» و سلامت نثر 

نادمی، دیگر منتقد این جلسه با تاکید بر این‌که نکته مهم این کتاب همان نثر آن است، گفت: در ادبیات ما و تا پیش از تماس ما با مدرنیته، نثر حیثیت ادبی برای خودش نداشته است، البته این مساله اصلا ارزش‌گذاری نیست چراکه در ادبیات کهن نیز شاعران به معنای ادیب شناخته می‌شده‌اند.

وی ادامه داد: قصه‌های ما در ادبیات فارسی همیشه منظوم بوده‌اند و چیزی به عنوان قصه‌نویسی در نثر ارایه نکرده‌ایم، اما در حال حاضر حیثیت نثر در نوشتار بسیار ممتاز است و نثر جایگاه خودش را یافته است. بنابراین زمانی‌که مجموعه نثری از یک شاعر  می‌بینیم به نوعی بر حیثیت نثر تاکید می‌کنیم.

نادمی تاکید کرد: شعر فارسی حداقل پس از نیما یوشیج، ارزش‌های نثر را در خود شعر گزارش کرده و شعر منثور از همین‌ جا نسبت خود را با ادبیات کهن ما برقرار کرده است. نویسنده در این کتاب از تکنیک‌های نوشتاری برای نثر بهره می‌گیرد و آموخته‌های خودش را از پیشینه‌ای که از نثر فارسی خوانده به خوبی بیان می‌کند.

وی اظهار کرد: بر همین اساس توجه جدی به سلامت نثر را در این کتاب می‌بینیم.  همچنین میرجعفری به تصویر و حرکت تصویر که منجر به قصه می‌شود، توجه جدی داشته است و من درباره این کتاب بیشتر از روایت تصویری آن صحبت می‌کنم.

این منتقد با اشاره به این موضوع که روایت قصوی تنها به داستان یا رمان اطلاق نمی‌شود، گفت: در آثار منظوم یا حتی مقاله نیز روایت قصوی را می‌بینیم و برهمین اساس در این کتاب به شدت با قصه طرف هستیم و البته از رهگذر متن به چنین نتیجه‌ای می‌رسم.

وی در پایان یادآور شد: همچنین میرجعفری از تکنیک زاویه دید یا دیگر تکنیک‌های نوشتاری بهره بسیاری گرفته است. یا گاهی تکنیک ضربه نهایی در شعر را در متن‌هایش به‌کار می‌گیرد. از سوی دیگر گاهی متن نوشته‌های او مدیون عنوانی است که برای آن‌ها در نظر گرفته است.

میرجعفری نیز درباره مجموعه نثرهایش گفت: در نگارش این نوشته‌ها سعی کرده‌ام حداقل به خودم ثابت کنم زندگی امثال ما نیز حرف‌هایی برای گفتن دارد.

وی درباره تاویل‌پذیری برخی از یادداشت‌های این کتاب توضیح داد: به‌طورکلی در زندگی، روابط بین ما و اشیاء و اتفاقات پیرامون‌ ما قابل تاویل است و من برهمین اساس در این قصه‌ها دست نبرده‌ام و چیزی اضافه نکرده‌ام.

میرجعفری در پایان چند نمونه از نوشته‌هایش از این دست را که البته در این کتاب ارایه نشده‌اند، قرائت کرد.

نشست نقد و بررسی «ارچین گربه» یکشنبه (10 دی) از ساعت 16 تا 18 در سرای اهل قلم واقع در خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه‌نصیر، شماره دو برگزار شد.