به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،‌ شماره شانزدهم «فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام» با مقاله‌های پژوهشی این پژوهشکده در حوزه‌هایی چون تاریخ‌نگاری، تاریخ‌نگری، اندیشه سیاسی و فرق و مذاهب منتشر شده است. 

در نخستین مقاله این شماره، سیده لیلا تقوی و بهرام امانی‌چاکلی به «بررسی اندیشه‌های سیاسی سید قطب و حسن حنفی» پرداخته‌اند. سید قطب از رهبران فکری جریان بنیادگرای اخوان‌المسلمین بود و حسن حنفی نیز از شاخص‌ترین افراد جریان روشنفکری نومعتزلی به‌شمار می‌رود. در این مقاله به شیوه‌ای توصیفی ـ تحلیلی این دو شخصیت را بررسی کرده است.

«جامعه‌شناسی تاریخی: تبیین‌های تعمیم‌پذیر یا روایت‌های گوناگون» نوشته جمال خسروی و امیر سجادی تلاش می‌کند تا به ارایه و تبیین دیدگاه‌های شبه‌پزیتویستی درباره تاریخ نظریه‌های اندیشمندانی چون «پل ریکور»، «میشل فوکو»، «دانیل لیتل»، «اپیستمه» و «ژاک دریدا» که منکر دسترسی به امر تاریخی‌اند، بپردازد.

مزیدیان یکی از حکومت‌های شیعی عراق بودند که در فاصله سال‌های 350 تا 545 میلادی بر منطقه «حله» و اطراف آن فرمانروایی می‌کردند. سید احمدرضا خضری در مقاله «مزیدیان و نقش آنان در گسترش تمدن اسلامی» زمینه‌های ظهور این حکومت، نقش آن را در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی به‌ویژه در دو بخش ادبی و علمی، همچمنین فعالیت‌های مزیدیان در گسترش تشیع را تبیین کرده است.

مرتضی دانشیار و علی بیات در مقاله «تاملی در منابع اطلاعات و مفهوم منبع در آثار تاریخی مسلمانان (مطالعه موردی: تاریخ بیهق)» به مساله شناخت منابع، مفهوم منبع و شیوه گردآوری اطلاعات در تالیفات تاریخی مسلمانان پرداخته‌اند. در میان منابع تاریخی، تاریخ بیهق از آثار مشهور فارسی در تاریخ محلی ایران است که سرچشمه اطلاعات برای منابع دیگر به‌شمار می‌رود، این پژوهش به واکاوی منابع تاریخ بیهق پرداخته است.

ابوطالب سلطانیان و حسن کهنسال در مقاله «بررسی چگونگی رفتار شاه تهماسب با همایون (امپراتور پناهنده هند) با نگرشی بر دیدگاه تاریخ‌نگاری هندی آن» به رفتار سیاسی شاه تهماسب به‌عنوان یک فرمانروای شیعه با ناصرالدین محمد همایون، امپراتور هند (930 تا 984 هجری‌قمری) که به دربار وی پناهنده شده بود، با استفاده از منابع معتبر ایرانی و هندی دست زده‌اند.

تاریخچه بازار به‌عنوان مقوله‌ای اقتصادی و اجتماعی در تاریخ ایران به دوران باستان به‌ویژه دوره ساسانیان بازمی‌گردد. «بازار و کارکرد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی آن در شهرهای بلخ، مرو و نیشابور در دو سده نخست هجری‌قمری» به‌قلم ذکرالله محمدی، محمد محمدپور و غلامرضا یوسفی‌رامندی به عوامل موثر در ایجاد بازارها در خراسان، تبیین کارکرد اقتصادی آن در دو سده نخست هجری به‌ویژه تاثیر آن در مناسبات سیاسی و روی کار آمدن عباسیان اشاره دارد.

«بررسی چگونگی مناسبات حسنیان و امامان شیعه(ع) تا سال 145 هجری‌قمری» اثر لیلا نجفیان‌رضوی مقاله پایانی این شماره است. در این مقاله با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی ابتدا به بررسی چگونگی مناسبات سادات حسنی و امامان شیعه پرداخته و پس از آن با بررسی برخی روایت‌های متون شیعی به یافتن پاسخی برای علت وجود روایت‌های متناقض درباره این مساله تلاش کرده است. 

شماره شانزدهم «فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام» در 170 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای دوهزار تومان از سوی پژوهشکده تاریخ اسلام چاپ و منتشر شده است.