قاضیزاده: خانواده نقش پررنگی در کتابخوانی دارند
علیاکبر قاضیزاده، مدرس و نویسنده حوزه رسانه با بیان اینکه رسانهها نقش موثری در ترویج مطالعه مردم بر عهده دارند، میگوید: اگر چه این نقش اثرگذار است اما در ترویج کتابخوانی اثر قاطعی ندارد زیرا علاقهمندی به کتاب و مطالعه کتاب باید از درون خانواده در وجود کودکان و نوجوانان نهادینه شود. او بر این عقیده بود که در گام نخست پدر و مادر در خانواده باید بتوانند نقش خود را در علاقهمند کردن فرزندانشان به کتاب به درستی ایفا کنند و پس از آن مطبوعات و رسانه نقش رواجدهنده و شایعکننده بر این موضوع خواهند داشت.
به گفته قاضیزاده، نمیتوان همه وظایف درباره کتاب را به عهده رسانهها گذاشت موضوعی که در سالهای اخیر خیلی از آن غفلت کردهایم این است که وقتی پدران و مادران ما در طول شبانهروز بخش عمده وقت خود را صرف نشستن جلوی تلویزیون سپری میکنند و کتاب برای آنها جایگاهی ندارد نمیتوان از بچهها توقع داشت که به آن علاقه داشته باشند.
ببران: توجه سناریونویسها به مقوله کتاب ضروری است
صدیقه ببران، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد تهران مرکز نیز در این زمینه با اشاره به ویژگی رسانههای دیداری و شنیداری مانند صدا و سیما در ترویج فرهنگ کتابخوانی میگوید: اگر میخواهیم کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی در بخشی از سبک زندگی مردم جا داشته باشد، تبلیغات رسانهها باید به صورت مداوم، مکرر و غیرمستقیم باشد. اگر دستاندرکاران حوزههای فرهنگی میخواهند از ویژگیهای یک رسانه به درستی استفاده کنند باید در برنامهسازیها و طرحهای سینمایی و تلویزیونی نقش کتاب را پررنگتر از دیگر حوزهها نشان دهند.
وی معتقد است که این کار میتواند در قالبهای مختلف اجرایی شود، یعنی اینکه وقتی فیلم یا کارتون از تلویزیون پخش میشود، بخشی از کار خانواده مثبت و موفق برنامه باید آن باشد که یا در کتابفروشی یا در حال خرید کتاب باشند و به طور کلی مطالعه و کتابخوانی باید در کنار خریدهای دیگر این خانواده باشد تا مردم به ضرورت و اهمیت کتاب پی ببرند. فیلمنامهنویسها نیز باید موضوع کتابخوانی و مطالعه را در قالب سناریوهای خود وارد کنند.
سپنجی: صدا و سیما تاثیرگذاری بیشتری دارد
عبدالرضا سپنجی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی نیز نقش صدا و سیما را در تبلیغ کتاب موثرتر از دیگر رسانهها میداند و میگوید: به دلیل اینکه صدا و سیما قلمرو مخاطبان بیشتری دارد اگر برای تبلیغ در این حوزهها فعالیت کند، نوعی سرمایهگذاری برای آینده یک جامعه است که در درازمدت به نتیجه میرسد. در قانون اساسی ما نیز ارتقای سطح فرهنگی جامعه و اصلاح شیوههای فرهنگی ضرورتی است که صدا و سیما یکی از مجریان آن به شمار میآید. او همچنین به گرانی تبلیغات در صدا و سیما اشاره میکند و میافزاید که صدا و سیما برای این موضوع هزینههای گزاف و بالایی از ناشران یا نویسندگان که عموما از بخشهای ضعیف و نه چندان قوی جامعه هستند، طلب میکند و آنها نیز اغلب از عهده پرداخت آنها بر نمیآیند.
نویسنده حوزه رسانه و ارتباطات همچنین از نقد کتاب به عنوان راهکار دیگر در دسترس قرار دادن کتاب نام میبرد و میگوید: اگر پس از انتشار آثار نسبت به آنها رویکرد انتقادی داشته باشیم به گونهای که نقاط ضعف و قوت آنها در گفتوگو با کارشناسان و فعالان حوزه نشر بررسی شود، مردم میتوانند تمایز بین آثار خوب و بد را به راحتی تشخیص دهند، کاری که در رسانههای ما کمتر به آن پرداخته میشود.
عبدالرشیدی: سهمخواهی اقتصادی، دلیل اصلی عدم تبلیغات
علیاکبر عبدالرشیدی، نویسنده و فعال حوزه رسانه اما در این زمینه نظر جالب و متفاوتی دارد، وی اظهار میکند که مشکل اصلی عدم تبلیغات برای کتاب در رسانهها، از آنجا شروع میشود که برخی رسانهها کتاب را یک کالای اقتصادی میبینند و معتقدند پس از تبلیغ و معرفی آن در مجموعهشان باید سهم مالی برای آنها در نظر گرفته شود و با توجه به اینکه در حوزه نشر کتاب و صنعت چاپ مبادلات اقتصادی و مالی صورت میگیرد، برخی از مدیران رسانه تصور میکنند ارزش اقتصادی کتاب بالاتر است و اگر این کالا معرفی و مردم به خریداری آن تشویق شود، سود سرشاری نصیب ناشران میشود.
وی همچنین معتقد بود که رسانههای سازمانهای دولتی و بخش خصوصی بر اساس پروتکل نانوشته حرفهای متعهد به شیوع یا اشاعه محسنات اجتماعی و خصلتهای خوب اجتماعی برای بالا بردن قابلیتها و کیفیت ارزشهای جامعه خود هستند و کتاب نیز از جمله محسنات اجتماعی است که باید برای آن تبلیغ شود، از سوی دیگر رسانهها مبتنی و متکی بر منابع مالی هستند و همین موضوع این انتظار را در میان آنان ایجاد میکنند و شاید یکی از دلایل اینکه در رسانهها نسبت به کتاب کمتوجهی میشود همین ملاحظه است.
تنگشیر: بیتوجهی به معرفی کتاب در رسانهها
در این میان قربانعلی تنگشیر، نویسنده و فعال حوزه ارتباطات هم با انتقاد از فعالیت محدود رسانههای در حوزه تبلیعات کتاب و کتابخوانی، میگوید: رسانههای فعال ما در بخش مطبوعات و خبرگزاریها و صدا و سیما همکاری خوبی برای معرفی کتابهای خوب و مناسب انجام نمیدهند، در حالی که معرفی کتاب مسیری روشن برای پررنگتر شدن تبلیغات کشور به شمار میآید، در این میان برخی از رسانهها میخواهند که ناشران حتما سه نسخه از کتابهای خود را برای آنها ارسال کند که البته بهای برخی از کتابها بسیار بالاست و برای ناشر این کار چندان اقتصادی نیست و به همین دلیل از انجام این کار منصرف میشود و معتقدم میشود که در این زمینه سختگیریهای زیادی انجام نداد.
وی همچنین میگوید که معرفی کتابهای تازه منتشر شده، مفید و کاربردی دیدگاهی بکر و نوین است که در رسانههای ما ضروری است اما متاسفانه این نگاه جایی در رسانهها ندارد و میتوان گفت بیشتر کتابها سلیقهای معرفی میشوند تا اینکه به کیفیت و محتوای آن توجه شود.
صفاری: مطالب سطحی مانع دیده شدن کتاب
محمد صفاری، نویسنده و فعال حوزه ارتباطات نیز با بیان اینکه بر اساس نظریه سواد رسانهای، رسانهها باید تلاش کنند مطالبی را که برای مردم مفید است طرح کنند، میگوید: سایتها و شبکههای اینترنتی و تلویزیونی اغلب دارای مطالب سطحی است و اگر چه ذهن و فکر مردم را میگیرند ولی عمق و غنا ندارند به همین دلیل اثرگذار نیستند و به همین دلیل است که تبلیغات آنها برای کتاب اثر عمیقی ندارد. اغلب سایتهای اینترنتی به دلیل پرداخت سطحی به مسایل و موضوعات حالت گذرا دارند و در این میان رسانهها باید به گونهای برنامهریزی کنند که مردم به مطالبی بپردازند که فرهنگ و دانش خود را ارتقا دهند.
افراسیابی: یارانه دولتی برای اطلاعرسانی کتاب
محمدصادق افراسیابی، کارشناس حوزه رسانه هم با بیان اینکه رسانهها نقش عمومی در ارتقای فرهنگ عمومی مطالعه دارند، میگوید: دولت میتواند بخشی از بودجههای حمایتی و یارانهای خرید کتاب را برای اطلاعرسانی کتابهای منتشر شده در جامعه هزینه کند زیرا این اقدام موجب نفع بیشتر تولیدکننده یعنی ناشر و مصرفکننده یا همان خریدار خواهد شد. در برخی مواقع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سازمانها و نهادهای فرهنگی برای خرید بخشی از کتابهای ناشران و توزیع آن در میان اقشار مختلف جامعه بودجه اختصاص میدهند که تجربه سالهای مختلف نشان داده که این اقدام تاثیری بر کتابخوان کردن مردم نداشته است. این هزینهها باید به حوزه اطلاعرسانی تزریق شود تا مخاطبان بتوانند بر اساس علایق خود کتابها را انتخاب کنند زیرا اکنون این دولت است که انتخاب میکند چه کتابی برای مردم خریداری شود و یارانههای دولتی به کدام کتاب اختصاص داشته باشد و در اینجا دولت نقش اصلی و محوری برای مخاطب قایل نیست.
همتی: نمایشگاههای کتاب تشویقی برای کتابخوانی
مریم همتی، استاد و نویسنده حوزه رسانه معتقد است، دولت به عنوان متولي بسياري از امور فرهنگي با در اختيار داشتن رسانههاي گروهي، سازمانها و نهادهاي دخيل، همچنین با سياستگذاريهاي دقيق، نقش اثرگذاری در ايجاد فرهنگ مطالعه دارد. در سالهای اخیر اقدامات مهمی در این زمینه انجام شده است که البته باید با شتاب بیشتری ادامه پیدا کند، اقداماتی مانند برگزاري نمايشگاههاي كتاب در سطح ملي و استاني که منجر به تشویق و ترغیب شهروندان به کتاب و کتابخوانی میشود. این برنامهها تاثیر زیادی در ارتقای توانمندی علمی و سواد رسانهای جامعه خواهد داشت و در کنار آن اهداي جوايز ادبي، اهداي كتاب و مسابقههای کتابخوانی در بهبود وضعیت فرهنگی کشور نیز موثر خواهد بود.
نقیبالسادات: بهکارگیری روشهای تبلیعاتی مختلف موثر است
سیدرضا نقیبالسادات، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه بیتوجهی به نقش رسانهها در گسترش فرهنگ کتابخوانی به ضرر جامعه است، میگوید: رسانهها در طول سالهای مختلف همیشه در نهادینه کردن مقولات مختلف اجتماعی نقش مهمی ایفا کردهاند زیرا رسانهها نقش موثری در توزیع یک جریان و روند فرهنگی در جامعه بر عهده دارند و برای موفق بودن در فرهنگسازی یک حوزه ما نیازمند به کارگیری روشهای مختلف تبلیغات هستیم و میتوان گفت که فرهنگ و تبلیغات رابطهای دو سویه با یکدیگر دارند.
به گفته او، زمانی که یک فرهنگ به صورت زیربنایی در جامعه توزیع شود، این فرهنگ به مرور به دانش تبدیل میشود و دانش توزیعشده نیز زمینه توسعه فرهنگی و اجتماعی را در میان مردم یک جامعه فراهم میآورند. در حوزه کتابخوانی نیز رسانهها میتوانند با کارهای زیربنایی و تبلیغاتی موثر زمینه گسترش فرهنگ مطالعه را در میان اقشار مختلف جامعه فراهم کند، موضوعی که در طولانی مدت نتیجه خواهد داد.
نظر شما