خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- 27خرداد، سالروز تشکیل جهاد سازندگی به فرمان حضرت امام خمینی(ره) در سال 1358 است. جهاد سازندگی پس از شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران نقش موثر و چشمگیری در زمینه فعالیت‌های فنی و مهندسی در جبهه‌های دفاع مقدس ایفا کرد.

انتخاب واژه «سنگرسازان بی‌سنگر» بیانگر عمق فداکاری و اخلاق جوانان جهادی بود که زیرباران گلوله و دید مستقیم دشمن، به احداث خاکریز، پل، سنگر و استحکامات می‌پرداختند. عبور نیروهای ایران از رودخانه‌های مرزی اروند و غافل‌گیری نیروهای ارتش صدام در عملیات والفجر هشت از شاخص‌ترین عملیات مهندسی رزمی جهاد سازندگی محسوب می‌شود. افتخار 83 نفر مفقودالاثر، 886 نفر آزاده، 3150 نفر شهيد و 1940 نفر جانباز در سال‌های جنگ تحمیلی بر کارنامه جهاد سازندگی ثبت شده است.

جهاد سازندگی در سال 1362 به وزارتخانه تبدیل و پس از آن، در سال 1379 در وزارت كشاورزی ادغام شد و وزارتخانه جهاد كشاورزی به وجود آمد.

به مناسبت سالروز تاسیس این وزارتخانه کارا در جنگ تحمیلی، با عبدالله فاتحی، مجری پروژه نقش و عملکرد جهاد سازندگی در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در دفتر امور ایثار گران وزارت کشاورزی گفت‌و گو کرده‌ایم.

تاکنون چه بخش از پروژه ثبت «تاریخ شفاهی رزمندگان و شهیدان جهاد سازندگی در دوران جنگ تحمیلی» به انجام رسیده است؟
انجام کار تاریخ شفاهی نیازمند دقت و توجه خاصی است. با توجه به این موضوع، پیشرفت‌های بسیار خوبی در حوزه ثبت تاریخ شفاهی رزمندگان، شهیدان و عملکرد جهاد سازندگی در جنگ تحمیلی داشته‌ایم. بخشی از این مصاحبه‌ها انجام شده و آماده تحویل است و بخش دیگر در جلسه هفته گذشته به سازمان موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تحویلی شد.

بخش ارایه شده شامل چه حجمی از مصاحبه‌هاست؟
این بخش، مصاحبه با بیش از 30 نفر از فرماندهان جهاد سازندگی در دوران جنگ تحمیلی درباره عملکرد پیشتیبانی و مهندسی رزمی جهاد و نقش جهاد در عملیات‌ها و ویژگی‌ شخصیتی شهدای جهاد را در بر می‌گیرد.

آیا با مراکز پژوهشی، علمی و دانشگاهی هم برای انجام این مصاحبه‌ها در ارتباطید؟
بله! انجام این پروژه بدون همکاری مراکز پژوهشی ممکن نیست. در این زمینه ارتباط و همکاری خوبی با دانشگاه‌های تاریخ و به‌ویژه دکتر علی اسماعیلی و دیگر استادان دانشگاه‌های رشته تاریخ داریم. بر همین اساس به تازگی پروژه مشترکی را به سازمان موزه انقلاب و دفاع مقدس ارایه کرده‌ایم که به تاریخ شفاهی شهدای جهاد و عملکرد آنان می‌پردازد.

این طرح تا چه اندازه با طرحی که دفتر ایثارگران جهاد کشاورزی در دست اجرا دارد، متفاوت است؟
در این طرح به صورت جزیی‌تری به عملکرد جهاد سازندگی در طول جنگ می‌پردازیم. یعنی عملکرد قرارگاه‌های پنجگانه کربلا، نجف، حمزه سید‌‌الشهدا، نوح نبی و رمضان، به اضافه 30 گردان در قالب تاریخ شفاهی ثبت خواهد شد. همچنین قرار است تاریخ شفاهی تیپ‌های مهندسی رزمی جهاد و عملکرد پشتیبانی جهاد استان‌ها در جنگ تحمیلی با همکاری مشترک «سازمان ایثارگران جهاد کشاورزی»، «سازمان موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» و «کانون سنگرسازان بی‌سنگر» انجام شود. این پیشنهاد به تازگی ارایه شده است و در صورت تصویب، از نیمه دوم سال جاری (1393) این پژوهش را که جامع‌ترین تارخ‌شفاهی‌ جهاد خواهد بود، آغاز خواهیم کرد.

تاکنون مجلداتی از پروژه‌های تاریخ شفاهی ثبت شده در قالب کتاب ارایه شده است؟
انتشار این آثار به صورت محدود و با شمارگان حدود 10 نسخه بوده که در کتابخانه جهاد کشاورزی موجود است. همچنین باغ‌موزه شهرداری تهران با همکاری مشترک اداره کل ایثارگران جهاد با 30 نفر از فرماندهان ارشد مهندسی رزمی جهاد مصاحبه در حوزه تاریخ شفاهی به انجام رساند که توسط باغ‌موزه گردآوری و در قالبت مجلداتی در مخزن کتابخانه این موزه موجود است.

چرا به نظر می‌رسد وزارت جهاد کشاورزی کار ثبت تاریخ شفاهی رزمندگان جهاد سازندگی را بسیار دیرتر از نهاد‌های دیگر حاضر در جنگ تحمیلی آغاز کرده است؟
این فعالیت از سال‌ها پیش زیر نظر امور ایثارگران جهاد کشاورزی در تمامی استان‌های فعال در جنگ تحمیلی آغاز شد اما متاسفانه انعکاس رسانه‌ای نداشت. مجموعه «ره‌یافتگان» مربوط به تاریخ شفاهی نقش جهاد سازندگی استان‌هاست که آخرین مجلد آن مربوط به شهدای سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور است و «ابرهای بارانی» نام دارد. این یادنامه را انتشارات آل احمد با شمارگان سه‌هزار نسخه و با حمایت دفتر ایثارگران جهاد کشاورزی در سال 92 منتشر کرد.

محققان چگونه می‌توانند به تمامی این آثار به صورت یک‌جا دسترسی داشته باشند؟
هر سال در کنگره‌های استانی که برای شهیدان جهاد سازندگی برگزار می‌شود، این آثار تجمیع و ارایه می‌شوند. با ساخت موزه انقلاب و دفاع مقدس، امکان گردآمدن تمامی این کتاب‌ها در کتابخانه این موزه وجود دارد. البته اکنون کتاب‌ها هم در کتابخانه جهاد کشاورزی و هم به صورت PDF در سایت isarojahad.maj.ir قابل دسترسی محققان است. پژوهشگران شهرستانی هم می‌توانند به دفتر‌های جهاد کشاورزی در استان خود مراجعه کنند. کتابخانه تهران در میدان جهاد، ساختمان وزارت جهاد طبقه دوم واقع است.