خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ علی احسانی: بشر به تعبیری از روزی که گام بر این کره خاکی می گذارد در حال نقش بازی کردن خود را نشان داده است. نوزاد با ابزار گریه برای جلب توجه و رفع گرسنگی مادر را بسوی خود فرا می خواند. بزرگسالان برای رفع و رجوع امور روزمره خود، هر لحظه و آنی ماسکی بر چهره خود گذاشته تا در مدار مراودات اجتماعی، بخشی از شخصیت عیان و گاه نهان خود را رو کنند. در عرصه هنرهای نمایشی بازیگران ابزار نهایی و غایی برای به صدا در آوردن متون نویسندگان هستند.

روس ها و بخصوص استانسیلاوسکی را همگان به عنوان یکی از مبتکران تئوریک عرصه بازیگری می شناسند که بازیگران سینما و تئاتر دنیا از روش های او بسیار مدد گرفتند. خانم «استلا آدلر » بریتانیایی یکی از افرادی است که روش های کارگردان پُرآوازه روس را در تئاترهای امریکایی پیاده کرد و بازیگران قدر و نام آوری را تحویل تئاترهای برادوی و سینما کلاسیک امریکا داد. در مجالی کوتاه کتاب «تکنیک بازیگری » استلا آدلر را به مناسبت 10 جولای / 19 تیر زاد روزش زیر ذره بین برده ایم.

در بارانداز یادگیری
نزدیک 5 دهه آدلر در عرصه آموزش و تربیت شاگردان زبردست در امریکا فعالیت کرد. «مارلون براندو» یکی از قله های بازیگری سینمای جهان از زیر دست استلا آدلر بیرون آمد. بازیگر فیلم تحسین شده «دربارنداز» در دیباچه کتاب گفته است: «دوران زمامداری همه زمامداران جهان بدون کمک گرفتن و استفاده مناسب از بازیگری به طور خنده آور کوتاه خواهد بود. حال چرا این تصور وجود دارد که بین بازیگر حرفه ای و آن دسته از ما که به خاطر نیازهای روزمره مان به طور طبیعی از فن بازیگری استفاده می کنیم تفاوتی هست، معمایی است! بازیگری به عنوان یک عنصر اصلی در تسهیل روابط اجتماعی به کار می رود و وسیله ای است برای حفظ منافع و بدست آوردن امتیازات در همه موارد زندگی. »

به زعم این بانوی مدرس، نخستین گام در ورود به دنیای بازیگری از خود نوآموز و شناختش از داشته ها و کمبودهایش شکل می گیرد. از آدلر در صفحه 16 کتاب می خوانیم : «برای بازیگر جوان ساده است که کارش را بد آغاز کند. بدبینی و ترددیدهای زندگی روزمره و از دست رفتن آرمان های هنری، فضایی از عدم احترام به ارزش ها خلق کرده است. عادات نامناسب ، حقارت معیارها و عدم وسعت میدان دید، فرآورده های زمان ما هستند. بنظر می رسد که پایند بند کردن خود به انضباط برای بازیگر امروزی دشوارتر از آن است که برای بازیگران نسل قبل بود. امروزه غالباً بازیگران چه از نظر جسمی و چه از نظر احساسی کاملا خرد شده پا به میدان می گذارند. به این جهت رابطه آنان با زندگی کاملا فاقد حس و روح شده است . بنظر می رسد که اصلاً نمی دانند کجا هستند و به کجا می روند. با این همه ، بر اساس یک احتیاج بنیادی ، انسان علاقه مند به گسترش شخصیت خود هستند.»

چانه زنی گفتار با عمل
اضطراب و تنش برای حضور در صحنه از عناصری تلقی می شود که برای بازیگر همچون آفتی است که آنها را از اصل وظیفه ای که بر عهده دارند دور می کند. آدلر در فصل دوم کتاب می گوید: «تنش، نه تنها کمکی به بازیگری که در صحنه است نمی کند، بلکه یکی از دشمنان مطلق اوست. تنش عمدتاً حاصل وابستگی و توجه زیاد به کلمات نمایشنامه است. حاصل فراموش کردن این اصل که در واقع مکان و رویداد نمایشنامه را می سازند ، نه کلمات. وقتی به کلمات توجه دارید معنی اش این است که عمدتا نگران خودتان هستید. این احساس نگرانی مانع می شود که بر روی صحنه ، در گفتار و عمل ، صادق و صمیمی باشید و در نتیجه آن توجه تماشاگر را از دست می دهید.»

برای بازیگر جماعت نخستین ابزار در راه یابی به کُنه شخصیت، در بدو امر درست دیدن پیرامون و ثبت تصاویر است. ذخیره سازی تصاویر گوناگون در عمل با بازوی تخیل، شخص را در باورپذیری آدمی که ردایش را در صحنه به تن کرده، بسیار مدد می رساند. در صفحه 37 کتاب از منظر مولف کتاب می خوانیم: «نیروی تخیل به قدرت بازیگر در پذیرش وضعیت های جدی در زندگی و باورکردن این وضعیت ها بر می گردد. عکس العمل های شما نسبت به آنچه دوست دارید و آنچه که دوست ندارید از نیروی تخیل شما سرچشمه می گیرد. اگر نمی توانید چنین کنید ، بهتر است بازیگری را رها کنید. تمام زندگی شما در این راه ، بسته به قدرتتان در تشخیص این موضوع است که شما در حرفه ای هستید که استعدادتان بر نیروی تخیل شما بنا شده است.»

به زعم استانیسلاوسکی، حقیقت در هنر ، حقیقی بودن شرایط محیطی شماست. از منظر استلا آدلر در توصیه به نوآموزان بازیگری می خوانیم : «وقتی که روی صحنه می روید، نخستین پرسشی که باید از خود بکنید این است که : "من کجا هستم." قدم زدن روی صحنه و تعیین محل وسایل تان در تخیل ، باعث می شود که در محیط احساس راحتی کنید. اولین قانون این است که شما شرایط محیطی که نویسنده نمایش به عنوان یک حقیقت در اختیار شما قرار داده است، بپذیرید. بازیگر با زندگی کردن در شرایط محیطی نمایش ، به مراتب بیش از تماشاگرانی که نمایش را می بینند، لذت می برد.»

ابزارهای بیرونی
نوع پوشش هر شخص در اجتماع به نوعی معرف طبقه و جایگاه او میان مردم است. این ابزارهای ظاهری در مسیر باور پذیری شخصیت در فرآیند اجرا نقش مهمی دارد. در فصل هفتم کتاب آدلر در مورد نحوه پوشش کارکترها می گوید: «آنچه که می پوشید، مانند آنچه که انجام می دهید، نشان می دهد که به کدام دوره و گروه اجتماعی تعلق دارید. لباس به شما کمک می کند که در طبقه اجتماعی خود قرار گیرید. مثلاً بین شالی که بر دوش می اندازند و دست پوش پوستی تفاوت طبقاتی وجود دارد. شالِ روی دوش، زن زحمتکشی را ترسیم می کند که به خود و ظاهر خویش اهمیت نمی دهد. دست پوش پوستی ظرافت خانمی را که از طبقه بالاست، برجسته می کند.»

تسلط بر زیر و بم شخصیتی که بازیگر ردای آن را به تن می کند، نخست از پرونده سازی برای کارکتر رقم می خورد. در صفحه 105 کتاب «تکنیک بازیگری » می خوانیم: «گذشته باید شما را به شخصیت مورد نظرتان هدایت کند. قبل از اینکه بتوانید روی صحنه به شکل متقاعد کننده ای در زمان حال زندگی کنید، باید به طور کامل گذشته خود را بدانید. باید وضعیت اوایل زندگی ، تاریخ خانوادگی، تعلیم وتربیت ، تجارب شغلی و روابط فردی شخصیتی را که بازی می کنید با همه جزئیاتش در تخیل خود بسازید.»

بازخوانی خاطرات و رجوع با ناخوآدگاه شخصی در مسیر هویت مندی به آدم های نمایش، یکی از ترفندهایی است که بازیگران از ان بسیار بهره می برند. استلا آدلر در فصل نهم از درس هایش تصریح می کند: «انسان تنها جانداری است که قادر به فرا خواندن گذشته خویش است، فراخواندن چیزی که نابود شده و تنها او می تواند که آن را بازگرداند. کالبد شکافی عمل "به خاطر آوردن" این است که شخصِ بازی ، بندهای درونی را از تجربه ای که کرده بر می دارد و آن را رها می سازد، تا آنچه را که یک بار دیده ، با اشتیاق به یاد آورد و دوباره ببیند.هنگامی که به خاطر می آورید با دنیای حاضر قطع رابطه می کنید.»

فرجام
«تکنیک بازیگری » استلا آدلر نخستین بار در سال 1372 با برگردان احمد دامود توسط نشر مرکز به مشتاقان بازیگری معرفی شد. چاپ سوم کتاب «تکنیک بازیگری » سال 1378 با شمارگان 2000 نسخه روی پیشخوان کتابفروشی های قرار گرفت. از کتاب های دیگری که از این بانوی مدرس و تئوریسین بازیگری در ایران ترجمه شده می توان به کتاب «کلاس های بازیگری استلا آدلر» نوشته جوانا روته با برگردان مهدی ارجمند که توسط انتشارات نقش و نگار در سال 1381 در 3000 هزار نسخه عرضه شد، یاد کرد.
کتاب «هنر بازیگری استلا آدلر » درس هایی مهم از شیوه بازیگری استلا آدلر است که توسط هووارد کیسل گرد آوری ویرایش شده است. این کتاب نخستین بار توسط نشر افراز در 1100 نسخه با ترجمه فاطمه خسروی و قیمت 15800 تومان، سال 1392 در کتابفروشی های مقابل دانشگاه رویت شد. طرح جلدی که بر روی سایت قرار گرفته، نسخه اسکن شده کتاب مذکور است که در کتابخانه شخصی نگارنده موجود بود و پس از سال ها، به بهانه نگارش این مطلب از جای خود بیرون آمد.

استلا آدلر پس از چند دهه فعالیت مستمر در امر آموزش در 21 دسامبر 1992 برای نقش واپسین خود رخت سفر پوشید و در 91 سالگی با جهان نمایش و بازی وداع کرد.