خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- داوود امیریان، داستان‌نویس: وقتی ناشر کارهای نشر را دنبال کند، نویسنده آگاهی چندانی از این چرخه ندارد و قطعا نویسنده‌ای مثل من هم که آثارم را انتشارات سوره مهر و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر می‌کنند، نمی‌توانم خیلی در این‌باره اظهار نظر کنم.

البته درباره مبحث ممیزی و نظارت بر آن حرف‌های زیادی زده شده و گفت‌وگو‌ها، مقالات، گزارش‌ها و یادداشت‌های فراوانی هم در رسانه‌ها به چاپ رسیده است اما هنوز هم می‌توان درباره آن نظر داد و از این موضوع سخن گفت. انتقادی که می‌توان آن‌را به مسئولان فرهنگی دولت یازدهم و در راس آن‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد دانست، این است که آن‌ها هنوز به استقلال در مدیریت فرهنگی نرسیده‌اند. یک‌بار در جایی گفته می‌شود، ممیزی پیش از نشر اعمال می‌شود و این موضوع را باید به ناشران  ارجاع داد. مدتی بعد این اظهارنظر تکذیب می‌شود و ممیزی دوباره به ارشاد برمی‌گردد. 

درست اینجاست که می‌توان به نقش مهم ناشر اشاره کرد. ناشران اگر خودشان تصمیم‌گیرنده باشند، وضعیت انتشار کتاب در ایران تا حدود بسیار زیادی روشن می‌شود. به این ترتیب بین ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد، یک اعتماد دو طرفه به وجود می‌آید و برخورد سلیقه‌ای با کتاب‌ها هم از بین می‌روند. البته این طرح احتیاج به یک ضامن معتبر دارد و آن هم آیین‌نامه نشر است که ارشاد می‌تواند آن‌را تنظیم و در اختیار ناشران قرار دهد. این آیین‌نامه می‌تواند بر مواردی که مدنظر ممیزان وزارت ارشاد است نیز تاکید داشته باشد و ناشران پس از آشنایی، مطالعه و اعمال آن، در واقع روند کار اداری این وزارتخانه را هم در حوزه نشر تسهیل می‌کنند.
 
تدوین آیین‌نامه برای حوزه‌های فرهنگی، سابقه هم دارد و پیش‌تر چنین آیین‌نامه‌ای برای فیلمسازان کشور هم تدوین شده بود اما متاسفانه گروهی این آیین‌نامه را از بین بردند. این‌بار تدوین آیین‌نامه می‌تواند در حوزه کتاب، تجربه موفق‌تری داشته باشد و مانند آیین‌نامه مدارس کشور باشد. برای نمونه، در گذشته مسئولان مدارس کشور تاکید داشتند دانش‌آموزان با موهای کوتاه و لباس فرم در مدرسه حاضر شوند. همه ما هم به مدرسه رفته‌ایم و به قوانین و آیین‌نامه‌اش احترام گذاشته‌ایم. تدوین آیین‌نامه حقوقی می‌تواند جامعه نشر را به سوی قانونمنداری بیشتر و بهتر رهنمون کند. متاسفانه در دوره‌های گذشته، شاهد مدیریت سلیقه‌ای زیادی در کشور بودیم. برای نمونه زمانی نشر چشمه بسته می‌شود. این اتفاق فقط خشکیدن نشر چشمه نبود بلکه توهین بزرگی به جامعه ادبی ایران هم به حساب می‌آمد. 

تدوین آیین‌نامه با مفاد روشن و صریح می‌تواند، علاوه بر اعتمادسازی بین ناشر و وزارت ارشاد، تکلیف ناشران را هم تا حدود زیادی مشخص کند. شاید بسیاری از ناشران با حساسیت‌های ارشاد آشنا نباشند و در صورت انتشار این آیین‌نامه، خودشان تصمیم‌گیرنده اصلی به حساب بیایند. ضمن این‌که بسیاری از کتاب‌هایی که ارزش انتشار هم ندارند یا مشکلات متعددی برای چاپ دارند و به وزارت ارشاد فرستاده نمی‌شوند و در نتیجه دیگر شاهد توقیف آثار که موضوعی  بسیار اهانت‌آمیز است، نخواهیم بود.