خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- دانیل بل کتاب «آینده تکنولوژی» را در سال 1991 به سفارش دولت مالزی نوشت تا منبعی ساده و موجز برای مدیران و تاجران باشد که بتوانند درکی درست از تحولات عصر جدید داشته باشند. این اثر پس از چاپ، به‌عنوان منبع درس فناوری دانشگاه تکنولوژی مالزی انتخاب شد. کتاب «آینده تکنولوژی» نگاه نویسنده را نسبت به معنای فناوری، فناوری جدید، آثار فناوری جدید و ظهور جامعه‌ای متفاوت با جامعه صنعتی و آینده فناوری نشان می‌دهد.
با خواندن کتاب حاضر متوجه می‌شویم که رویکرد نویسنده نسبت به فناوری اطلاعات و ارتباطات محافظه‌کارانه‌تر و شیفتگی او نسبت به فناوری جدید کم شده است. نویسنده در اثرش استدلال کرده که جامعه اطلاعاتی به معنای بازگشت باور معنوی و امر قدسی است.
ساده‌سازی در فضاهای رقابتی با فناوری اطلاعات
فصل نخست این اثر «درک فناوری» نام دارد. در این فصل نویسنده استدلال کرده که شیفتگی یا بیزاری بیش از حد نسبت به فناوری اطلاعات و آثار تحول‌گرایانه آن نادرست است و باید محتاطانه به این تحولات نگریست. او توصیه می‌کند که نباید زیاد درگیر متون بازاری و پرهیاهو در مورد فناوری جدید شد.
به اعتقاد دانیل بل، فناوری اطلاعات به سمت ساده‌سازی بیشتر، به‌خصوص در فضاهای رقابتی گرایش دارد. فناوری از یک‌سو زندگی را پیچیده‌تر و از طرف دیگر در مسیر ساده کردن فرآیندها حرکت می‌کند که این ساده‌سازی منجر به راحت‌تر شدن زندگی کاربران در زندگی روزانه می‌شود.
آتش، نخستین تکنولوژی در تاریخ بشر
در فصل دوم با عنوان «تکنولوژی و تکامل انسان» سیر تحول تکنولوژی با روند تکامل انسان مقایسه شده است. به اعتقاد نویسنده کتاب، نخستین تکنولوژی در تاریخ زندگی بشر، آتش است که انسان با استفاده از آن توانست با جهان غیر قابل درک سازگار شود و به تدریج تغییرش دهد. با استفاده از تکنولوژی آتش، آدمی از حیوانات متمایز شد. «نکته اصلی تکنولوژی در واقع همین جاست: ساختن چیزها برای به‌کار بردنشان. ماهیت فاید‌ه‌طلبانه و ابزاری تکنولوژی برای فهم مقدماتی آن بسیار مهم است.
دانیل بل در این فصل آورده که بشر سه انقلاب تکنولوژیکی را تجربه کرده است. اختراع پمپ های بخار، نخستین انقلاب تکنولوژیکی است. دومین انقلاب تکنولوژیکی، ماحصل توسعه روشمند علم شیمی و نیز نیروی برق بود. انقلاب سوم تکنولوژیک نیز پس از جنگ جهانی دوم، به دنبال ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات روی داد.
به گفته وی در نتیجه انقلاب سوم تکنولوژیک ما با تغییر مجدد ساختارهای اجتماعی رو‌به‌رو هستیم. بنابراین عملا از جامعه صنعتی به جامعه متفاوتی رسیده‌ایم؛ جامعه‌ای که محور تحولات نوآوری‌های مستمر و توقف ناپذیر است. دانیل بل می‌نویسد: «سومین انقلاب تکنولوژیکی، گذار از تکنولوژی‌های مکانیکی و برقی به چیزی است که من آنرا تکنولوژی‌های فکری می‌نامم یا در مقیاسی گسترده‌تر گذار از جامعه صنعتی به جامعه پساصنعتی.»
معرفی جامعه پساصنعتی به زبان ساده
در فصل سوم کتاب، دانیل بل نظریه «جامعه پساصنعتی» خود را به زبان ساده مطرح می‌کند. وی در این فصل می‌نویسد: «جامعه اطلاعاتی، جامعه پساصنعتی، جامعه دانش محور، جامعه فکری، جامعه کامپیوتری و .. همگی برچسب‌هایی هستند برای درک دگرگونی ژرف جوامع صنعتی در سال‌های پایانی قرن بیستم. صرف نظر از برچسبی که به‌کار می‌رود، تاکید اصلی همواره بر این نکته است که جوامع صنعتی به شکل تازه‌ای از جوامع تکامل می‌یاببند که در آنها تکنولوژی نقشی محوری دارد.»
مفاهیم دگرگون شونده تجارت کدامند؟
نویسنده در فصل چهارم با عنوان «مفاهیم دگرگون شونده تجارت» به زبان ساده توضیح می‌دهد که فناوری اطلاعات چگونه مبانی و الگوهای تجارت را تغییر داده و حتی مفاهیم اصلی تجارت را دگرگون کرده است. نخستین گام در درک این تحولات، آشنایی با اقتصاد دانش‌پایه است. در این فصل مفاهیم داده، اطلاعات و دانش‌توضیح داده شده و در ادامه بازتعریف بنیادین معنا و شیوه انجام کار، تغییر بازار از محل به شبکه، تحول الگوهای بازاریابی و تغییر معنای مصرف شرح داده می‌شود.
کاربرد تکنولوژی در موفقیت تجاری
دانیل بل در فصل پنجم به کاربرد تکنولوژی برای موفقیت تجاری پرداخته و استدلال می‌کند که موفقیت تجاری به درک و استفاده از فرصت‌ها برای عرضه خدمات بستگی دارد و این مساله امروزه صرفا با به‌کارگیری تکنولوژی جدید امکان‌پذیر است.
برای درک این موضوع، تحلیلی دقیق در مورد سقوط غول‌های تجاری قرن بیستم و ظهور غول‌های تجاری جدید در چند دهه اخیر صورت گرفته است. در این راستا تحولات سه شرکت «IBM»، «فولاد آمریکا» و «جنرال موتور» در قرن بیستم مرور و علل افول جایگاه و عقب ماندنشان از شرکت‌های « HiTech» مانند «مایکروسافت» و «اپل» بررسی می‌شود. در پایان این فصل نیز آمده که بهترین راه برای تسلط بر تکنولوژی و استفاده از آن در جهت موفقیت تجاری، آشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات، آگاهی دقیق از اهداف شرکت و جایگاه فناوری در رسیدن به این اهداف و در نهایت، استفاده درست از فناوری در راستای اهداف موردنظر است.
نقش تکنولوژی در آینده جامعه
فصل ششم کتاب حاضر «تکنولوژی و آینده جامعه» نام دارد. نویسنده در این فصل معتقد است: «تکنولوژی، موتور محرکه جهان ما در 200 سال گذشته بوده است. تکنولوژی‌های جدید به ما امکان تغییر و استیلای گسترده بر طبیعت و در پی آن، درک و همچنین ویرانی طبیعت را داده است. تکنولوژی راه را برای جامعه صنعتی و پس از آن جامعه پساصنعتی هموار کرد... ما در سپیده‌دم پیشرفت‌های تکنولوژیک جدید و شگفت‌آور در بیولوژی قرار داریم که نتایج آنرا هنوز نمی‌توان به درستی برآورد کرد. آنچه می‌دانیم این است که توسعه تکنولوژی در آینده، خوب یا بد، تاثیر شگرفی بر زندگی و رفاه نسل‌های آینده خواهد گذاشت.»
بازگشت به معنویت زندگی
دانیل بل در فصل پایانی کتاب که «بازگشت به امر قدسی» نام دارد، بی‌طرفانه قضاوت می‌کند که در نتیجه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نوعی بازگشت به معنای زندگی و امر معنوی را شاهد خواهیم بود.
او می‌نویسد: «جهان تکنیکی را تفکر عقلانی و اعتقاد به پیشرفت بی‌پایان، تعریف می‌کند. نیروی محرکه اصلی این جست‌وجو برای پیشرفت، اندیشه رهایی از ضرورت بود: اندیشه اجتناب از محدودیت‌های فراوان طبیعت که قدرت انسان را به مدت هزاران سال محدود کرده بود. پیشرفت تکنولوژیک پیشرفتی بود که از طریق آن انسان ظاهرا از قلمرو ضرورت به قلمرو آزادی حرکت می‌کرد. در این جهان‌بینی، پایان تاریخ با پیروزی بشر بر تمامی محدودیت‌های طبیعی و به‌دست آوردن سلطه کامل بر زمین و بر خویشتن به‌دست می‌آمد... با وجود این، چند دهه گذشته به روشنی نشان داده که نه پایان تاریخ در دسترس است و نه تکنولوژی، پاسخ‌ها و راه‌حل‌های تمام مشکلات را فراهم می‌سازد.»
دانیل بل این کتاب را برای استفاده مدیران تجاری خاور دور نوشته است. نثر کتاب بسیار ساده و به دور از پیچیدگی‌های مرسوم متون آکادمیک است و در نتیجه، خواندن آن برای دانشجویان و علاقه‌مندان به مباحث جامعه اطلاعاتی جذاب و مفید خواهد بود. ترجمه قابل قبول احد علیقلیان این امکان را به مخاطب می‌دهد که به راحتی و مستقیم با دیدگاه یکی از چهره‌های کلیدی جامعه اطلاعاتی آشنا شویم.
نظر شما