به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سی و یکمین دوره جشنواره فیلم کوتاه تهران روز پایانی خود را سپری می‌کند. در کنار وجوه مختلف این جشنواره معتبر و بین‌المللی، همچنان توجه لازم به انتشار و ارائه کتاب‌هایی که درعرصه فیلم کوتاه، اعتبار و کاربرد قابل توجهی داشته باشند، وجود ندارد. غالب کتاب‌هایی که در این حوزه می‌توان یافت مجموعه فیلمنامههای کوتاه هستند.
در این میان نشر انجمن سینمای جوانان در انتشار کتاب‌هایی که اختصاصا به فیلم‌کوتاه مربوط شوند، بیش از باقی ناشران فعالیت داشته است اما آخرین کتابی که از این نشر با موضوع فیلم کوتاه منتشر شد به سال 1388 باز می‌گردد، این کتاب با عنوان «همیشه بهار» به کوشش مهدی فرودگاهی تدوین شده که متونی از ادبیات کهن ایران برای اقتباس‌هایی سینمایی پیشنهاد می‌کند. به گفته بسیاری فیلمسازان حاضر در این جشنواره از مهم‌ترین کتاب‌های این نشر «رباعی سینما» نوشته آرش رصافی است که در 181 صفحه ویژگی‌های ساختاری فیلم‌های کوتاه را مورد برسی قرار می‌دهد. این کتاب در سال 1386 منتشر شده است.
در محل برگزاری جشنواره هم، نمایشگاهی بسیار کوچک از کتاب‌های انجمن سیمای جوانان در طبقه منفیِ یک پردیس سینمای ملت ، برپا بود که به گفته مسئول آن با وجود قیمت ناچیز کتاب‌ها اصلا مورد استقبال واقع نشده‌اند.
تازه‌ترین کتابی که به موضوع فیلم کوتاه می‌پردازد، «چگونه فیلم کوتاه بسازیم: راهنمایی کامل برای ساختن فیلم کوتاه: از فیلمنامه تا اکران» نام دارد که نوشته کلیفورد تورلو است و با ترجمه رحیم قاسمیان در سال 1392 از سوی انتشارات ساقی منتشر شده است.
شهرام مُکری از اعضای هیات داوران این جشنواره، همچنین یکی از فیلمسازان نسل جوان است که جوایز متعدد ملی و بین‌المللی در زمینه فیلم کوتاه دارد. وی در گفت‌وگویی با خبرنگار ایبنا به بیان نیازهای نظری فیلمسازان عرصه فیلم‌کوتاه و موضوعاتی که تاکنون کتاب‌هایی از آنها وجود نداشته است، پرداخت.
در زمینه فیلم‌کوتاه چقدر منابع تخصصی در ایران وجود دارد که برای فیلمسازان کاربرد داشته باشد؟
در زمینه دستور زبان سینما اگر فرض بر آن باشد که بین فیلم‌های کوتاه و فیلم‌های بلند مشترک است مانند رنگ و نور و ... کتاب‌هایی وجود دارند ولی کمی قدیمی هستند و در بهترین حالت به سال‌های دهه 90 باز می‌گردند و چون در سینما قوانین دائما به‌روز می‌شوند، یا باید این منابع به زبان اصلی در اختیار قرار گیرند یا باید ترجمه‌های به‌روزی از آنها وجود داشته باشد.
مشخصا در مورد فیلم کوتاه کتاب‌هایی منتشر شده‌اند که به قواعد فیلمنامهنویسی این حوزه مربوط می‌شوند و توسط مدرسان انجمن سینمای جوان نوشته شده‌اند زیرا تفاوت بنیادین فیلم‌کوتاه با فیلم بلند بیشتر از موارد تکنینکی و فنی، به فیلمنامه آن بازمی‌گردد.
در این بین کتاب آرش رصافی در مورد تاریخ فیلم‌کوتاه یا کتاب‌های مهدی فروردگاهی که در مورد شیوه‌های اقتباس برای فیلم کوتاه نوشته شده‌اند، بیش از همه مورد توجه قرار گرفتند.
چرا مساله اقتباس در جشنواره فیلم کوتاه پُررنگ‌تر از دیگر جشنواره‌هاست؟ آیا فیلمسازان برای پیداکردن ایده‌های خود سراغ کتاب‌ها می‌روند؟
این یک روند طبیعی است. در دنیا جریان اقتباس از آثار ادبی یکی از پُررنگ‌ترین جریان‌های فیلمنامهنویسی است؛ مثلا در فستیوال‌های معتبری که به فیلمنامه‌ها جایزه می‌دهند فیلمنامههای اقتباسی یکی از مهم‌ترین شاخه‌هایی است که مورد داوری قرار می‌گیرند. وقتی آمار پُرفروش‌های تاریخ سینما را مرور می‌کنیم، حدود 70 درصد از فیلمنامه‌ها را فیلمنامههای اقتباسی تشکیل می‌دهند.
مشکل این است که فیلمسازان ما رابطه‌شان با ادبیات قطع است و کم مطالعه می‌کنند و اصولا جهان سینما و جهان ادبیات را دو قلمرو کاملا بیگانه می‌دانند.
فیلم‌های تجربی امسال تا چه حد تداعی‌کننده پژوهش‌‌ها و مطالعاتی جدّی در نظریه‌های سینما بودند؟
فیلم تجربی پیشنهادی درباره دستور زبان سینما می‌دهد، در نتیجه برای افرادی که سینما را به عنوان یک متن مستقل مطالعه کرده‌اند جذابیّت خواهد داشت.
نمی‌توانم به طور کلی درباره خوب یا بد بودن فیلم‌های این جشنواره اظهار نظر کنم اما فیلم تجربی در ایران سابقه ساخت طولانی ندارد. همواره کمتر از فیلم‌های داستانی مورد توجه بوده است. به همین دلیل طبیعی است اگر حس کنیم فیلم‌های تجربی نسبت به فیلم‌های داستانی و مستند کمی عقب‌تر هستند.
آیا برای داوری فیلم‌ها منابع مشخصی استفاده شدند؟
داوری‌هایی که به طور گروهی صورت می‌گیرند، متکّی به تجربه داورها هستند و این طور نیست که بر اساس منابع مکتوب داوری‌ها اتفاق بیفتند.
جای چه کتاب‌هایی در زمینه فیلم کوتاه در میان آثار نشر انجمن سینمای جوان خالی است؟
کتاب‌هایی که بتوانند ساختار و فرم در فیلم‌کوتاه را مورد مطالعه قرار دهند. هیچگاه سراغ چنین متونی نرفته‌ایم. اولین خصیصه فیلم‌کوتاه مدت زمان آن است و این خصیصه ناچار فرم خودش را برای بیان می‌طلبد. فرمی نیاز است که مختص به این محدوده زمانی باشد. کتابی که در این زمینه بتوانند به فیلمسازان کمک کنند تقریبا وجود ندارد.
فکر می‌کنید در جشنواره فیلم کوتاه چه تجربه‌های مهمی وجود دارند که باید به صورت کتاب منعکس شوند؟
من فیلم‌های خوب زیادی در این دوره جشنواره دیده‌ام مثلا رقابت در بخش فیلم‌های داستانی خیلی تنگاتنگ بود. حتما وقتی نمایش فیلم‌ها تمام شود می‌توان به صورت مشخص از فیلم‌هایی نام برد و از تجربیات تازه‌ها سخن گفت.
آیا خروجی نقدهایی که روی این فیلم‌ها در جلسات نقد و بررسی ارائه می‌شوند به صورت کتاب بوده‌است؟
نه
آیا تاریخ فیلم کوتاه نوشته شده است؟
یک کتابی آرش رصافی در این باره نوشته است که نگاهی هم به تاریخ فیلم کوتاه جهان دارد.
شهرام مُکری متولد 1357 کرمانشاه تا کنون نویسندگی و کارگردانی چندین فیلم کوتاه را در کارنامه خود دارد که مورد توجه جشنواره‌های متعدد داخلی و خارجی قرار گرفته است از جمله آنها «جذابت پنهان زمان»، «برق‌گرفتگی و مگس»، «طوفان سنجاقک»، «محدود دایره»، «آندوسی»، «خام، پخته، سوخته» هستند.
نظر شما