به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست هم‌اندیشی «ویرایش در مطبوعات» عصر دیروز چهارشنبه پنجم آذر، با حضور و سخنرانی حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی اکبر قاضی زاده، روزنامه‌نگار پیشکسوت و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، حمیدرضا ابک، روزنامه‌نگار و منتقد و سیروس علی نژاد، روزنامه‌نگار پیشکسوت و سردبیر نشریاتی چون «آدینه» و «آینده» و با اجرای هومن عباسپور در ساختمان شرکت انتشارات فنی تهران برگزار شد.

زبان و ادبیات فارسی؛ هویت‌بخش و امنیتت آفرین

حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این مطلب که «امروزه وضعیت ویراستاری در مطبوعات مناسب نیست» گفت: معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای بهبود این وضعیت برنامه‌ریزی‌هایی کرده است که در آینده عملیاتی می‌شوند.

وی افزود: ایجاد تشکل صنفی ویراستاران مطبوعات و رسانه‌ها ضرورت دارد و راه‌اندازی چنین تشکلی یکی از برنامه‌های معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد است. اگر این تشکل شروع به کار کند، کمک‌های معاونت مطبوعاتی نیز به این حوزه بهتر و اصولی‌تر خواهد بود.

انتظامی در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم توجه به زبان فارسی در رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: اهمیت ویرایش و در سطحی بالاتر، زبان و ادبیات فارسی بر کسی پوشیده نیست، زیرا زبان فارسی برای ما هم هویت‌بخش و هم امنیت‌آفرین؛ بنابراین نباید به مقوله زبان به شکلی فانتزی یا احساساتی با آن برخورد کرد.

سردبیر سابق روزنامه همشهری همچنین اظهار کرد: زبان و ادبیات فارسی تنها سلاح ما در  رویارویی با تهاجم فرهنگی است، بر این اساس اگر توجهی به زبان نداشته باشیم، در نهایت مانند کشور ترکیه خواهیم شد که خط مخصوص به خود ندارد.

باید از زبان فارسی حراست کرد
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از کارهای اصلی این معاونت را حراست از زبان و ادبیات فارسی خواند و گفت: یکی از برنامه‌های اصلی ما در معاونت مطبوعاتی، حراست از زبان و ادبیات فارسی است، چرا که رسانه‌ها در ساختار زایش و آفرینندگی در مقوله زبان عامه مردم، نقش اساسی و تعیین کننده دارند. بنابراین اگر رسانه‌ها به«درست‌نویسی» عادت کنند، زبان عامه نیز به سمت تکمیل شدن و فرهیختگی پیش می‌رود.

وی همچنین به افزودن بخش جایزه بهترین رسانه از منظر توجه به درست‌نویسی فارسی، در نمایشگاه مطبوعات اشاره کرد و گفت: در نوزدهمین دوره برگزاری نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها، بخش بهترین رسانه از منظر توجه به زبان و ادبیات فارسی به جوایز نمایشگاه اضافه شد. در دوره بیستم که امسال (1393) برگزار شد، با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی، روند جایزه بهترین رسانه از منظر توجه به زبان و ادبیات فارسی، حرفه‌ای‌تر شد.

انتظامی اضافه کرد: با کمک‌های فنی فرهنگستان دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌هایی برای جایزه بهترین رسانه از منظر توجه به زبان و ادبیات فارسی طراحی شد. هیات علمی این جایزه در تمام دوره‌های آینده برگزاری نمایشگاه مطبوعات فعال بوده و بهترین رسانه‌ها را انتخاب می‌کنند.

معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به رتبه‌بندی رسانه‌ها در این معاونت نیز اشاره کرد و گفت: یک برنامه مهم دیگر ما در معاونت مطبوعاتی، رتبه‌بندی تمامی رسانه‌ها، اعم از خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها، ماهنامه‌ها و دیگر نشریات است. یکی از مولفه‌هایی که برای این رتبه‌بندی طراحی شده، میزان دقت و کوشش رسانه‌ها در زمینه توجه به زبان فارسی و مقوله «درست‌نویسی» است. البته انجام این رتبه‌بندی، به خارج از دولت واگذار شده است.

امتناع ویرایش در مطبوعات ایران
حمیدرضا ابک نیز یکی دیگر از سخنرانان این نشست، موضوع اصلی سخنرانی خود را «اقتصاد و مدیریت رسانه» عنوان کرد و گفت: برای بررسی آسیب‌شناختی ویرایش در مطبوعات ایران، باید از لحظه صفر شروع به کار نشریات آغاز کرد؛ به‌عبارتی اگر با دیدگاهی انتقادی به چگونگی تولد و کار یک نشریه در کشور نگاه کنیم به روشنی به «امتناع ویرایش در مطبوعات ایران» خواهیم رسید.

وی افزود: یک روزنامه استاندارد، پیش از هرچیز باید مانیفست داشته باشد تا مخاطب با مطالعه آن بتواند با حال و هوای کلی حاکم بر روزنامه آشنا شود. این مانیفست باید حداقل چند ماه قبل از راه‌اندازی رسمی روزنامه، توسط تیم تشکیلاتی آن نوشته شود. روزنامه‌های ایرانی معمولا مانیفست ندارند. معمولا در زمان‌های نزدیک به انتخابات، یک عده‌ای دور هم جمع شده و با عجله هرچه تمام‌تر می‌خواهند روزنامه منتشر کنند. اکثر روزنامه‌هایی که در ایران منتشر می‌شوند، از یک برنامه‌ریزی منسجم برای انتشار برخوردار نیستند.

این روزنامه‌نگار در ادامه به دیگر مشکلات ساختاری مطبوعات ایران اشاره کرد و گفت: یک روزنامه برای انتشار و ادامه راه خود باید بودجه قابل توجهی داشته باشد. روزنامه بدون پول یه هیچ عنوان یک رسانه جدی نیست. حجم سرمایه‌گذاری‌های اولیه در یک روزنامه، ماندگاری و اثرگذاری آن را مشخص می‌کند. روزنامه‌های ایرانی از این امر مهم معمولا بی‌بهره‌اند.

داشتن ویراستاران خبره از نان‌شب هم  واجب‌تر است
ابک در بخش دیگری از سخنان خود به لزوم متخصص بودن کارکنان روزنامه‌ها اشاره کرد و گفت: روزنامه‌ها باید یک مدیر حرفه‌ای و نیروهای تخصصی آموزش دیده داشته باشند. داشتن یک گروه ویراستاران خبره از نان شب هم برای مطبوعات و خبرگزاری‌ها واجب‌تر است.

وی افزود: لزوم سرعت عمل در مطبوعات، اهمیت ویراستاران مطبوعاتی را بیش از پیش مشخص می‌کند. ویراستاران کتاب معمولا از زمان کافی برای کار کردن برخودارند اما ویراستاران روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها معمولا زمان اندکی برای ویرایش دارند، بنابراین خبره بودن آنها لازم است. با این اوصاف به دلیل کمبود بودجه همیشگی در روزنامه‌های ایران معمولا این تیم خبره وجود ندارد.

این روزنامه‌نگار همچنین به عدم تداوم روزنامه‌ها در ایران به عنوان یک معضل جدی اشاره کرد و گفت: حداقل باید 10 سال از عمر یک روزنامه بگذرد تا بتوان درباره آن اظهار نظر کرد، اما به طور معمول عمر روزنامه‌های مستقل در ایران یک یا در نهایت دو سال است و خود من هم تاکنون نشده در روزنامه‌ای کار کنم که بیش از یکسال و نیم عمر داشته باشد.

هومن عباسپور نیز دقایقی در معرفی نشست‌های تخصصی ویرایش در شرکت انتشارات فنی تهران برای حاضران صحبت کرد. وی گفت: این نشست در اصل بیست و یکمین جلسه از مجموعه جلسات هم‌اندیشی ویرایش با موضوع «ویرایش در مطبوعات» است.

وی افزود: هرکدام از 20 نشست گذشته به یکی از ویراستاران بزرگ و شهیر ایرانی تقدیم شده بود. این جلسه را نیز به زنده‌یاد عبدالمحمد روح‌بخشان، مترجم، روزنامه‌نگار و ویراستار فقید، تقدیم می‌کنیم.
در این نشست زروان روح‌بخشان، فرزند زنده‌یاد عبدالمحمد روح‌بخشان درباره این مترجم فقید دقایقی برای حاضران سخنرانی کرد. همچنین کتابچه‌ای نیز به مناسبت بزرگداشت روح‌بخشان به حاضران و مخاطبان نشست اهدا شد.

این کتابچه که با کوشش و اهتمام هایده عبدالحسین زاده منتشر شده، شامل مجموعه نوشتارهایی به قلم جمشید کیانفر، رئیس خانه نقد کتاب ایران و از دوستان نزدیک مرحوم روح‌بخشان، محمدحسین باجلان فرخی، مترجم پیشکسوت، حسن نمکدوست تهرانی، مدرس علوم ارتباطات، سیروس علی‌نژاد، روزنامه‌نگار و همکار روح‌بخشان و چند تن دیگر است.

از میان مستمعان حاضر در این نشست می‌توان به فرزانه طاهری، مترجم پرکار و مدیر بنیاد هوشنگ گلشیری، فریدون عموزاده خلیلی، صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه «چلچراغ» و باربد گلشیری، هنرمند مشهور و جهانی «پرفورمنس آرت» اشاره کرد.