اهالی فرهنگ از نقد کتاب میگویند/25
امینی: در حوزه ادبیات، مجامع صنفی نداریم/لزوم آموزش نقد در قالب رشته تخصصی دانشگاه
اسماعیل امینی، نویسنده و شاعر ضمن تشریح انواع نقد گفت: متأسفانه نقد در جامعه ما به دلیل نبود مجامع صنفی مرتبط با کتاب در حوزه ادبیات، به صورت تخصصی صورت نمیگیرد. بنابراین، اغلب نقدها خصمانه هستند یا خیلی دوستانه انجام میشوند.
به تعداد آثاری که تولید میشوند، مقاله یا جلسه نقد نداریم
وی ادامه داد: نوع دوم نقد، ویژه مخاطبان خاص است؛ در این نوع نقد، علاوه بر اینکه کتاب از نظر جایگاهش در میان آثار مشابه سایر نویسندگان ارزیابی میشود، در مقایسه با سایر آثار خود ِ نویسنده نیز مورد نقد و بررسی قرار میگیرد؛ این شیوه نقد در جامعه ما وجود دارد، اما متأسفانه بسیار اندک است. به عبارت دیگر به تعداد آثاری که تولید میشوند، مقاله یا جلسه نقد برگزار نمیشود.
این شاعر در ادامه سخنانش با اشاره به نوع سوم نقد گفت: نوع سوم نقد، غیر از نقد حرفهای و فنی است؛ این نوع نقد، همان معرفی اجمالی کتاب است که در اغلب موارد به بیان نقاط قوت و ضعف اثر نیز میپردازد. این شیوه از نقد بسیار رایج است و متأسفانه اغلب افراد تصور میکنند که نقد یعنی همین شیوه. متأسفانه بسیاری از جلسات نقد و آیینهای رونمایی از آثار، بر همین اساس برگزار میشوند. این اقدام، کار خوبی است اما هیچگاه نمیتواند جای نقد واقعی را بگیرد.
تشکیل مجامع صنفی برای حمایت از فعالان حوزه ادبیات
امینی در پاسخ به این پرسش که «شما چه راهکاری برای بُرونرفت از چالشهای حوزه نقد پیشنهاد میکنید؟» گفت: در جامعه ما در برخی رشتهها مانند پزشکی، علوم و مهندسی مجامع صنفی داریم، اما متأسفانه در حوزه ادبیات بهویژه در حوزه نویسندگی، شعر و نقد شاهد چنین مجامعی نیستیم. به همین دلیل بسیاری از فعالیتهایی که با رویکرد نقد انجام میشوند، تخصصی نیستند و اغلب نشستهای نقد و بررسی آثار یا خصمانه هستند یا به صورت دوستانه برگزار میشوند.
وی در ادامه سخنانش، گفت: بنابراین، پیشنهاد میکنم افرادی که بازار کتاب را میگردانند اعم از مؤلفان، مترجمان، ناشران، کتابفروشان و توزیعکنندگان، نسبت به تشکیل مجامع صنفی مرتبط با کتاب اقداماتی را بیندیشند تا از حقوق صنفی آنها دفاع و به مشکلات آنها رسیدگی شود.
این شاعر توضیح داد: چرا که در غیر اینصوت، محصول مرغوب از محصول نامرغوب و به عبارت دیگر سره از ناسره مشخص نخواهد شد؛ این موضوع به ضرر بازار کتاب خواهد بود چرا که در آن صورت، دیگر تفاوتی میان مؤلف یا مترجم خوب با مؤلف یا مترجم ناشایست و غیرحرفهای وجود نخواهد داشت.
امینی پیشنهاد کرد: همچنین کتابها، مجلات و نشریاتی که بهصورت تخصصی در حوزه کتاب فعالیت میکنند، میتوانند بهگونههای مختلف به نقد بپردازند و براي ترویج فرهنگ نقد منصفانه و عالمانه گام بردارند.
وی در پایان سخنانش، گفت: نقد باید در قالب یک رشته تخصصی در دانشگاهها تدریس شود تا خروجیهای آن به صورت کارشناسانه به نقد آثار بپردازند. البته این رشته تخصصی در دانشگاههای برخی کشورها وجود دارد، اما در ایران تاکنون چنین رشتهای وجود نداشته است. اگر هم در این رابطه بهانههایی مانند کمبود بودجه یا صرف وقت زیاد مطرح میشود، پیشنهاد میکنم حداقل دورههای آموزشی کوتاهمدت برای حوزه نقد برگزار شود تا این حوزه نیز سامان یابد.
*دراین باره بخوانید:
(1)شاکری: وقتی نقد تاثیری در تجارت کتاب نداشته باشد عملا اهمیتی پیدا نمیکند(اینجا)
(2)جُربزهدار: نشریات خانه کتاب میتوانند نقش موثری در ترویج فرهنگ نقد ایفا کنند/ نقد، چراغی فراسوی سیاستگذاران روشن میکند(اینجا)
(3)کیانفر: ضرورت راهاندازی کتابخانه تخصصی نقد(اینجا)
(4)جعفری مذهب:جامعه ما نیاز به نقد را احساس نکرده است/ پدیدهای به نام «اورژانس نقد»(اینجا)
(5)حسینی: آیین نقد کتابهای تازهتالیف برگزار شود(اینجا)
(6)عبدالعلی دستغیب: بسیاری از نقدها تبدیل به مدح شدهاند/ مسئولان برای راهاندازی مجامع نقد کتاب بکوشند(اینجا)
(7)رفیعی: پیشنیازهای نقد مطلوب و مدخلی بر اخلاق نقد(اینجا)
(8)آژند: اکثر نقدها یا نان قرض دادن است یا خرده حساب شخصی/ لزوم اهتمام دانشگاهها برای ایجاد رشته نقد(اینجا)
(9) مهدویراد: نقد باعث گسترش و سلامت نشر میشود(اینجا)
(10) خدایار: برای نهادینه کردن فرهنگ نقد در جامعه باید مسئولان نیز نقدپذیر باشند(اینجا)
(11) سرشار: بعضی به دلیل نقدی که بر آثارشان نوشتهام بامن قهرند(اینجا)
(12) اسلامی اردکانی: کتابهای خوب، محصول نقدند/ اغلب نویسندگان ظرفیت پذیرش نقد را ندارند(اینجا)
(13) مهدی محقق: تنزل جایگاه نقد به دلیل تنزل اخلاق در جامعه است(اینجا)
(14) تفرشی: در ایران نقد حرفهای و روشمند وجود ندارد/ عیار نقدها در فضای مجازی بیشتر در معرض قضاوتند (اینجا)
(15) ذوالفقاری: ارشاد کتابهایی را که از فیلتر نقد گذشتهاند خریداری کند/ جلوگیری از کتابسازی با کمک نقد (اینجا)
(16) فاطمه راکعی: برای نقد با کمبود متخصص مواجهایم(اینجا)
(17) مؤمنی: منتقدان باید خود ِ نقد را هم به نقد بکشند/ برخی نقدهای امروزی حاصل زد وبندهای دوستانه هستند(اینجا)
(18) کاکایی: متاسفانه از نقد با رویکرد سیاسی، برای تخریب استفاده میکنند/ برخی رسانهها دنبال سهمخواهی هستند(اینجا)
(19) امامی: نقد در ايران رابطه مستقیم با اقتصاد مردم دارد/ مشکلات فرای فرهنگ قرار دارند نه در خودِ فرهنگ (اینجا)
(20) زیباکلام: «نقد» نه تعریف است، نه تحقیر / سه گروه کتابی که نمیتوان جدی نقد کرد(اینجا)
(21) کزازی: نقد در کاربرد و معنای راستین آن، هنوز در ایران پدید نیامده است/هر آنچه به نام نقد نوشته میشود، شتابزده و بیارزیابی به چاپ نرسد(اینجا)
(22) بنیاردلان: تعداد منتقدان حقیقی به تعداد انگشتان یک دست نمیرسد/ اغلب منتقدان ما، هم با معارف خود بیگانهاند هم با سنت نقد غربی (اینجا)
(23) سیدآبادی: نقد کتاب به جریان طبیعی صنعت نشر واگذار شود/ ایجاد نقد گلخانهای به جریانسازی منتهی نخواهد شد (اینجا)
(24) علی اشرف صادقی: نقد عالمانه میتواند کتابسازی را متوقف کند/ هنوز نقد خوب در این بازار آشفته دیده میشود (اینجا)
نظر شما