در این نشست دکتر سیدمهدی طاهری، رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر میترا سمیعی، عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و محمد حکمت، متخصص حوزه موزه‌داری به سخنرانی پرداختند.
لزوم حرکت از فهرست‌نویسی به سمت فراداده
میترا سمیعی، نخستین سخنران نشست، با محوریت موضوع «سازماندهی و پردازش اطلاعات و دانش» در قالب طرح پرسش‌های مختلف به بحث درباره همگرایی بین منابع، آرشیو و موزه‌ها پرداخت.
وی با طرح این پرسش که «هدف سازماندهی اطلاعات و دانش چیست؟» تعریفی از سازماندهی اطلاعات ارائه کرد و گفت: برای سازماندهی اطلاعات و دانش، تعاریف زیادی وجود دارد، اما هدف عمده و اساسی پردازش اطلاعات، سازمان دادن به مجموعه مواد و منابع کتابخانه‌ای، آرشیوی و موزه‌ای است تا منابع اطلاعاتی مورد نیاز از مجموعه موجود سریع‌تر و ساده‌تر بازیابی شود.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: پایه اصلی این تعاریف، سازماندهی بر محتواست. در عصر حاضر منابع بسیاری در وب وجود دارد و به همین دلیل ملزم به سازماندهی محتوا هستیم و این سازماندهی با توجه به نیاز و تقاضای کاربر صورت می‌گیرد.
لزوم ابداع بسترهای نوین برای محتوای اطلاعاتی
سمیعی با اشاره به پیشرفت تکنولوژی و توسعه اینترنت افزود: افزایش سریع انواع انتشارات از جمله کتاب الکترونیک، مجلات آنلاین، موزه،آرشیو و وب‌سایت‌ها، نیازمند ابداع قالب‌های جدید محتوا و بسترهای نوین برای محتوای اطلاعاتی است تا بتوان اطلاعات و منابع را برای دسترسی بهتر کاربران، به آسانی به محیط شبکه‌ای و آنلاین انتقال داد. این امر نیازمند تغییر کیفی در روش انجام امور کاربران و کتابخانه‌هاست.
وی در ادامه دو رویکرد ایجاد هماهنگی بین ابزار سنتی و ابزار دیجیتال و طراحی ابزار جدید برای بهره‌وری بیشتر از امکانات و قابلیت‌های محیط جدید را برای رویارویی با تغییرات کتابخانه و کاربر دانست.
این کارشناس علم اطلاعات اظهار کرد: در حال حاضر فهرست‌نویسان با چالش‌های زیادی مواجه شده‌اند؛ از جمله افزایش حجم ورودی اطلاعات، رقابت‌طلبی انواع دیگر خدمات در حوزه واسطه‌گری اطلاعات، پرهزینه بودن سازماندهی به روش سنتی و کاهش نیروی انسانی متخصص در حوزه سازماندهی.
در سازماندهی، کتاب و موضوع در کنار هم قرار دارند
سمیعی با تاکید بر این مشکلات گفت: در حال حاضر یا باید این کمبودها را بپذیریم یا با تحولات عصر اینترنت همراه شویم.
این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به مفهوم فراداده به شرح اهمیت آن پرداخت و افزود: در سازماندهی، هم کتاب و هم موضوع در کنار هم قرار دارند. کتابداران باید به‌جای فهرست‌نویسی، به سمت فراداده در محیط مجازی پیش روند. بعضی فراداده‌ها به علت آن‌که برای مبادله داده‌ها استفاده می‌شوند، نادیده گرفته می‌شوند، در حالی‌که بهبود بازیابی داده‌ها توسط فراداده صورت می‌گیرد.
تأکید دانش بر ارتباط مفاهیم با یکدیگر
در ادامه این نشست، مهدی طاهری، رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی، با موضوع «همگرایی و واگرایی دانش» به بحث در این حوزه پرداخت. وی با تأکید بر نقش روابط در سازماندهی اطلاعات و دانش گفت: عناصر سازماندهی از جمله اطلاعات، پردازش، دستیابی و غیره همگی با هم شباهت مفهومی دارند و به سمت یک هدف در حرکتند. در بحث دانش، تأکید بر ارتباط مفاهیم با یکدیگر است.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: به دلیل تفاوت دانش هر فرد، برداشت‌ها از دانش نیز متفاوت است. ارتباط بین اطلاعات قبلی و اطلاعات جدید که دنیای روابط شناخته می‌شود، معنا می‌یابد؛ از این رو برای دانستن هر مفهوم باید معنای آن را درک کرد.
همگام با توسعه وب حرکت نمی‌کنیم
طاهری با ارائه مدلی در این حوزه عنوان کرد: دسترسی به اطلاعات هم در ابتدای فرایند وجود دارد و هم در انتهای آن. پس از دسترسی اولیه، به شناسایی مبحث می‌پردازیم و پس از انتخاب آن، بار دیگر بحث دسترسی به آن مطرح می‌شود.
این مدرس دانشگاه با اشاره به مفهوم همگرایی و واگرایی افزود: تا زمانی‌که میان اشیاء موزه و اطلاعات کتابخانه و آرشیو ارتباط برقرار نشود، این ارتباط ناقص محسوب می‌شود و با توجه به این‌که موسسه ملک دارای کتابخانه، آرشیو و موزه است می‌توان به راحتی میان این اشیاء ارتباط کامل و سازماندهی برقرارکرد.
وی در پایان با اشاره به موضوع واگرایی گفت: متاسفانه با توجه به این‌که با توسعه وب پیشروی و هماهنگی زیادی نداریم، در حال حاضر با واگرایی در حوزه سازماندهی دانش و اطلاعات مواجهیم.
اهمیت روابط در پویایی یک موسسه
در بخش پایانی این نشست، محمد حکمت، کارشناس موزه، با موضوع «مستندنگاری تا بازنمایی» به سخنرانی پرداخت و با اشاره به این‌که مساله اصلی، ارتباط در جهان امروز است اظهار کرد: اگر بخواهیم یک موسسه کتابخانه‌ای، آرشیوی یا موزه‌ای پویا باشد، نیازمند توجه به ارتباط در جامعه هستیم.
وی ادامه داد: وقتی به یکپارچه‌سازی فکر می‌کنیم، باید کارکرد هر موسسه را به‌خوبی بشناسیم. موزه، موسسه‌ای دائمی و بدون منافع مادی در خدمت به جامعه و پیشرفت آن است و درهایش به روی همگان باز است.
حکمت در پایان گفت: ارتباط تنگاتنگ مستندسازی با سایر فعالیت‌های موزه‌ای مساله دیگری است که باید به آن به‌صورت جداگانه پرداخته شود، زیرا مستندسازی به فعالیت درون سازمان ختم نمی‌شود و در خارج از سازمان نیز ادامه دارد.
سومین نشست «سازماندهی و پردازش اطلاعات و دانش» عصر چهارشنبه 17 دی‌ماه در محل موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک برگزار شد.
نظر شما