امام خمینی(ره) از سالیان دراز مبارزه خود با حکومت پهلوی، خاطرات و گفتههای فراوانی داشتند که به علت مشغلههای فراوان رهبری بعد از انقلاب اسلامی و بیتوجهی مراکز تاریخپژوهی، این خاطرات ارزشمند و همچنین خاطرات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ثبت نشد.
امام خمینی پس از آزادی از زندان و حصر و بازگشت به قم در فروردین 1343 مبارزه خود را از سر گرفت و در 4 آبان 1343 علیه کاپیتولاسیون سخنرانی کردند که منجر به تبعید ایشان در 13 آبان 1343 به ترکیه شد. امام خمینی در هواپیما به سرهنگ افضلی، رئیس بخش امور اجتماعی ساواک تهران، درباره علت تبعیدش به ترکیه میگوید: من به جرم دفاع از حیثیت ارتش و استقلال وطنم تبعید میشوم.
امام خمینی سال بعد به نجف اشرف در عراق رفتند و در مهرماه 1357 نیز راهی فرانسه شدند و مبارزه خود علیه حکومت پهلوی را گسترش دادند و سرانجام موفق شدند با بسیج سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تودههای مردم، بدون جنگ مسلحانه به حکومت 2500 ساله شاهان در ایران پایان دهند.
از آنجایی که حرکت امام خمینی در طول سالهای مبارزه براساس آموزههای مترقی اسلامی بود و ایشان بیشتر بر جنبه سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مبارزه تاکید داشتند. حاصل این نگاه الهی امام خمینی اندک بودن تعداد شهدای انقلاب اسلامی و تلفات انسانی حکومت پهلوی در طول دوران انقلاب بود. بر اساس آمارهای رسمی تعداد شهدای انقلاب اسلامی کمتر از پنج هزار نفر است. این در حالی بود که انقلاب اسلامی در ایران در شرایطی به پیروزی رسید که غرب و اسرائیل در اوج قدرت جهانی حامی حکومت پهلوی بودند و امریکا برای حفظ حکومت پهلوی ژنرال رابرت هایزر را در دیماه 1357 راهی ایران کرد. اما رهبری هوشمندانه امام خمینی این انقلاب را که با بزرگترین و مسلحترین دشمنان داخلی و خارجی روبهرو بود با کمترین هزینه به پیروزی رساند.
بیشک امام خمینی از سالیان دراز مبارزه خود خاطرات و گفتههای فراوانی داشتند که به علت مشغلههای فراوان رهبری بعد از انقلاب اسلامی و بیتوجهی مراکز تاریخپژوهی این خاطرات ارزشمند و همچنین خاطرات بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ثبت نشد و فقط سخنان و پیامهای ایشان در مجموعه 22 جلدی صحیفه امام منتشر شد.
علاوه بر خاطرات امام خمینی، خاطرات افراد دیگری که نقش برجستهای در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند و هماکنون در میان ما نیستند نیز ثبت نشد، افرادی همچون آقایان سید محمود طالقانی، سید محمدرضا گلپایگانی، سید شهابالدین مرعشینجفی، سید محمدحسین بهشتی، احمد خمینی، مرتضی مطهری، محمد صدوقی، مصطفی چمران و... با توجه به نقش هر یک از این افراد در پیروزی انقلاب اسلامی، نبود خاطرات آنان لطمه بزرگی به تدوین تاریخ انقلاب اسلامی وارد میسازد.
همچنین در تدوین کتاب «روزشمار انقلاب اسلامی» به برخی نکات تاریک و مبهم برمیخوردم که فقط خاطرات افراد خاص میتوانست این نکات را روشن کند اما این افراد بدون بجا گذاشتن خاطراتشان از دنیا رفته بودند. با آنکه علیرغم زنده بودنشان از انتشار خاطراتشتان طفره میرفتند و در برخی موارد نیز در تماس با آنان میشنیدم: «سالها گذشته چیزی یادم نمیآید.»
به هر حال دیگر نمیتوان این خلاءها را جبران کرد. اما هنوز بزرگانی در بین ما هستند که میتوان با استفاده از خاطراتشان نقاط تاریک تاریخ را برای آیندگان روشن ساخت. با توجه به سهم اندک فرهنگ در بودجه سالانه کشور باید امور پژوهشی را اولویتبندی کرد و بودجه فرهنگی را هوشمندانه اختصاص داد و در تاریخ شفاهی نیز اولویتها را مشخص کرد تا دیگر شاهد از دست رفتن خاطرات انقلابیون طراز اولی که هنوز در قید حیات هستند، نباشیم.
نظر شما