شنبه ۱۵ فروردین ۱۳۹۴ - ۰۸:۴۲
درگذشت خلیل خطیب‌رهبر و آنچه پدیدآوران در بهمن 93 گفتند

بهمن ماه 93 خلیل خطیب‌رهبر، شاعر، پژوهشگر و شارح ادبیات کلاسیک درگذشت. در این ماه خبرگزاری کتاب 20 گفت‌وگو با پدیدآورندگان انجام داد که در جدولی آنها را مشاهده می‌کنید.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) خلیل خطیب‌رهبر، استاد دانشگاه و شارح کتاب‌هایی مانند دیوان حافظ، گلستان و بوستان سعدی و بسیاری کتاب‌های ارزشمند دیگر در سکوت و به دور از هیاهوی رسانه‌ها درگذشت. روز تشییع پیکر او هما خطیب‌رهبر دختر وی اعلام کرد که خانواده این پژوهشگر نمی‌خواهند خبرنگاری در مراسم تشییع او حضور داشته باشد و در واقع این مراسم هم در سکوت برگزار شد.
 
در بهمن ماه 93 همچنین همایون امیرزاده به عنوان سرپرست اداره کتاب انتخاب شد و پدیدآورندگان نظرات و انتظارات و پیشنهادهای خود را از اداره کتاب در دوره جدید عنوان کردند.
 
 علیرضا طبایی، شاعر و روزنامه‌نگار پیشکسوت گفت: از اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتظار دارم که به شاعران و نویسندگان و پدید‌آورندگان مجال دگر اندیشی بدهند. البته این امر منوط به آن است که ممیزان ارشاد و سیاستگذاران دریافت درستی از اثر نویسنده و شاعر داشته باشند و مقصود نویسنده را درک کنند و دریابند.
 
به گمانم نویسندگان و مؤلفان و شاعران و اصحاب کتاب و به طور کلی همه مؤلفان که به هر صورت با چاپ کتاب و نشر کتاب در ارتباط‌ هستند مهم‌ترین دغدغه‌شان دغدغه ممیزی است؛ یعنی علاوه بر مشکلاتی که در زمینه مسایل اقتصادی برایشان وجود دارد و در عین حال نگران که هزینه‌های کاغذ، چاپ و صحافی و مسایلی مرتبط با نشر و توزیع کتاب‌اند، دغدغه بعدی‌شان مساله ممیزی است.
 
وی افزود: طبق قانون جمهوری اسلامی آزادی بیان و آزادی عقیده و نشر برای همه افراد محفوظ است و از جمله برای پدید‌آورندگان و مؤلفانی که با کتاب و خلق آثار ادبی سر و کار دارند. به گمانم در مورد ممیزی باید تجدید نظر شود و از اعمال سلیقه جلوگیری کرد.
 
طبایی یادآور شد: بارها شاهد بوده‌ایم کتاب‌هایی که به دست ممیزان مختلف افتاده با دیدگاه‌های مختلفی روبه‌رو شده است. بعضی ممیزان در مورد برخی کتاب‌ها و مطالب با آسان‌گیری و تساهل کار خود را پیش می‌برند و برخی دیگر با سخت‌گیری و حذف قسمت‌هایی از متن و تغییر قسمت‌هایی از کتاب و کلمات نظر نویسنده را مخدوش می‌کنند.
 
شاعر مجموعه شعر «شاید گناه از عینک من باشد» اضافه کرد: بدبینی باید از میان برود و اعتماد میان سیاستگذاران و نویسندگان را به صاحبان اثر برگرداند و به دلیل برخی کلمات و تعابیر نویسنده و شاعر را مجبور نکنند که بخش‌های مهم کتابش را حذف کند. این در حالی است که برخی تعابیر ایجاد نوعی برداشت خاص برای کسانی که مسئولیت ممیزی را بر عهده دارند می‌کند اما وقتی با صاحب متن و اثر روبه‌رو می‌شوند می‌بینند که او چنین برداشتی از متن مورد نظرش نداشته و دیدگاه متفاوتی با مسئول ممیزی دارد.
 
وی توضیح داد: باید این بدبینی از میان برود و به جای این بدبینی اعتماد متقابل ایجاد شود. پیشنهاد من در دوره جدید مدیریت اداره کتاب این است که مسئولیت چاپ کتاب را بر عهده صاحب اثر بگذارند و هر اثر ارزشمند ادبی آزادانه ارائه شود و اگر واقعاً کتابی مشکلی ایجاد می‌کند و نظر خاصی پشت آن است، نویسنده و شاعر و صاحب اثر می‌تواند درباره آن پاسخگو باشد.
 
زهرا زواریان نیز در این باره گفت: امیدوارم در دوره جدید اداره کتاب، کارشناسان جدی‌تر و متخصص‌تری را به کار بگیرد تا از اعمال نفوذ و نگاه یک‌سویه پرهیز شود. اگر بخواهم در مورد مجوز کتاب‌ها صحبت کنم که دل پری دارم. به گمانم در دوره جدید بهتر است از اعمال نفوذ و نگاه‌های خاص جلوگیری شود و اداره کتاب به سمتی برود که افکار و اندیشه‌های مختلفی را تحت پوشش قرار دهد.
 
وی افزود: اگر کتاب‌هایی با گرایش‌های مختلف چاپ شود می‌توان همان کتاب‌ها را در معرض نقد قرار داد. به نظرم در دوره جدید باید وضع مجوزها بهتر از قبل بشود و این تغییر محسوس باشد. به گمانم لازم است از اعمال نظرهای سخت نیز  دوری جست.
 
این داستان‌نویس ادامه داد: در دوره قبل مدیریت اداره کتاب، بیشتر به نگاه‌های طیفی انتقاد داشتم. با یک نگاه بازتر و متوسع می‌توان به آثار نویسندگان و شاعران بیشتری مجوز داد و گزینشی عمل نکرد.
 
زواریان یادآور شد: اداره کتاب در دوره جدید می‌تواند با کنار گذاشتن نگاه‌های تنگ‌نظرانه با نویسندگان بیشتری ارتباط بگیرد و در تلطیف فضای موجود بکوشد.
 
علی آبان، شاعر و استاد دانشگاه نیز درباره خطیب‌رهبر به ایبنا گفت: متأسفانه دکتر خطیب‌رهبر، یکی از چهره‌های پرکار و سخن‌شناس به دیار باقی شتافت؛ آن هم به طرزی غریبانه و در بی‌خبری. البته این اتفاق تازه‌ای نیست و بی‌خبری از استادان و محققان برای ما تبدیل به عادت شده است. دکتر خسرو فرشیدفر نیز وقتی فوت کردند بعد از سه روز دریافتند که او فوت کرده است. دکتر سید خلیل خطیب رهبر که متولد سال 1302 در کرمان بود و اجدادش نیز از روحانیون بودند، تحصیلات مقدماتی را در کرمان گذراند و سپس به تهران آمد و لیسانس و فوق‌لیسانس گرفت و در سال 1336 از رساله دکتری‌اش دفاع کرد و در دانشگاه تهران مشغول تدریس شد.
 
وی افزود: دکتر خطیب رهبر تمام عمرش را صرف کار و پژوهش و تحقیق و تصحیح کرد و این بدان معناست که یک شخص زندگی و تمام جوانی و فرصت‌های آزاد و غیرآزاد خودش را صرف خدمت به ادبیات کرد. بزرگانی مانند خطیب‌رهبر باید همیشه نامشان برایمان فرخنده و مبارک باشد. امیدوارم روح ایشان شاد باشد.
 
وی درباره آثار این استاد فقید توضیح داد: اگر بخواهیم آثار دکتر خطیب‌رهبر را دسته بندی کنیم می‌توانیم بگوییم که بخشی از آثار او شرح و توضیح آثار کلاسیک است. این کتاب‌ها مثل شرح گلستان و شرح مرزبان‌نامه، حافظ، غزلیات و تاریخ بیهقی و غیره کتاب‌های خوبی در ادبیات کلاسیک است. بخش دیگری از کارش هم که خیلی روی آن همت گذاشت مبحث دستور زبان فارسی بود که کتاب‌های گوناگونی نوشت. او کتاب‌های گوناگونی نوشت و بیشتر با حروف کار داشت. نام یکی از کتاب‌هایش «حروف اضافه» است.
 
آبان توضیح داد: کتاب‌های «حروف ربط» و «صفت» نام دیگر کتاب‌های او در حوزه دستور زبان است که منابعی برای استادان و دستورنویسان بوده‌اند. خطیب‌رهبر با گزیده نویسی در ادبیات گذشته نیز به نوعی برای عام و خاص خدمت‌رسانی کرده بود. البته بسیاری از استادان گزیده‌نویسی نمی‌کنند چون معتقدند کتاب را از اصل اثر دور می‌کند.
 
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا انتقادی از این جنبه بر آثار استاد خلیل خطیب‌رهبر وارد است یا نه؟» گفت: هر کاری هم حسن دارد و هم عیب. هیچ کاری بدون عیب نیست و فقط خداست که کارش بدون عیب است. حسن گزیده‌نویسی این است که مخاطب عام می‌تواند به کلیت آثار گذشتگان دست پیدا کند و با آنها آشنا شود. این کار ارزشمندی است؛ به ویژه در زمان حاضر و در دوره مدرن و بعد از مدرن که دوره سرعت است و مجالی برای خواندن آثار طولانی و سنگین نیست. مخاطب امروز به هر حال می‌خواهد کمتر وقت بگذارد و از آن آثار اطلاعات بیشتری کسب کند و این اطلاعاتش تأثیرگذار هم باشد.
 
در جدول زیر می‌توانید گفت‌وگوهای ایبنا را در بهمن ماه 93 بخوانید:
 
  نام پدیدآور جملات کلیدی لینک مطلب
1 راضیه تجار نیازمند خون تازه‌ای هستیم اما کلیشه شدن پایان راه ادبیات پایداری نیست اینجا
2 پرویز بیگی‌حبیب‌آبادی عملکرد ایبنا در زمینه انقلاب اسلامی مثبت است اینجا
3 اکبر بهداروند کارنامه ایبنا در پوشش ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مثبت است/خبرگزاری رسالت خود را ادامه دهد اینجا
4 عباسعلی براتی‌پور رسانه‌ای به خوبی ایبنا در پوشش اخبار آثار مرتبط با انقلاب الام ندیده‌ام/خبرگزاری کتاب پیوند دهنده دفاع مقدس و جوانان است اینجا
5 راضیه تجار ایبنا چراغ انقلاب و دفاع مقدس را در زمینه کتاب روشن نگاه می‌دارد/تأثیر خبرگزاری از ده‌ها رسانه بیشتر است اینجا
6 جعفر ابراهیمی(شاهد) مطالب منتشر شده ایبنا درباره انقلاب اسلامی رضات‌بخش است اینجا
7 ابراهیم حسن‌بیگی ماهیت داستان تاریخی با تاریخ فرق دارد اینجا
8 امیرحسین انبارداران ایبنا در انتشار مطالب انقلاب و دفاع مقدس از رسانه‌های دیگر جلوتر است اینجا
9 احمد شاکری انحصارگرایی، سفارشی‌نویسی و محفلی شدن ادبیات دفاع مقدس در گفت‌وگو با نویسنده اینجا
10 زهرا زواریان ادراه کتاب کارناسان متخصص را به کار بگیرد اینجا
11 ضحی کاظمی ممیزی سلیقه‌ای خلاقت نویسنده را مهار می‌کند و موجب خودسانسوری می‌شود اینجا
12 میرعبادینی گلشیری از کنجکاوی‌های صناعی علوی در داستان هایش بهره برد اینجا
13 علیرضا طبایی ادراه کتاب به نویسندگان مجال دگر اندیشی دهد/برخ ممیزان درک درستی از آثار ندارند اینجا
14 محمد بهارلو شرح خاطرات زندان، تازگ ملموس آثار بزرگ علوی در ادبیات معاصر است اینجا
15 علی اصغر شیرزادی تابعات اشتباهات فرهنگی دوره پیش به راحتی قابل جبران نیست/به بهبود وضعیت کتاب در آینده خوش‌بینم اینجا
16 علی آبان بی‌خبری از حال محققانبرای ما تبدیل به عادت شده است/خطیب رهبر تمام عمرش را صرف پژوهش کرد اینجا
17 مشیت علایی جایزه کتاب سال باعث بهتر دیده شدن کتاب‌هاست اینجا
18 کیومرث منشی‌زاده وضع کتاب‌های درسی ادبیات معاصر دانشگاه‌ها اسفبار است/طنز در نازل‌ترین کلش در گوشی تلفن همراه مردم وارد شده اینجا
19 اسماعیل امینی آثار سفارشی با دوپینگ سرپا ایستاده‌اند اینجا
20 غلامرضا امامی ممیزی در عصر اینترنت عملاً کاربرد ندارد اینجا

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها