به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «شبی با مترجمان قرآن و معرفی یک پیشکسوت ترجمه» از سلسله نشست‌های بخش مکتوب بیست‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم شامگاه یازدهم تیرماه 1394 با حضور حجت‌الاسلام محمدعلی کوشا، منتقد ترجمه‌های قرآن کریم،مسعود انصاری، مترجم و منتقد ترجمه و ویلیام (داوود) پیچی، استاد دانشگاه دوزچه ترکیه و مترجم قرآن کریم، در محل بخش مکتوب این نمایشگاه در باغ کتاب برگزار شد.

درخشش زبان فارسی و پیشنیاز ترجمه‌ قرآن
حجت‌الاسلام محمدعلی کوشا، منتقد ترجمه‌های قرآن کریم، در این نشست با مرور برخی آثار مفسران و مترجمان بزرگ گفت: ترجمه قرآن به قلم «نصیرالملک» در قرن 14 اساس کار مرحوم «الهی‌قمشه‌ای» برای ترجمه قرآن بود که یکی از پرفروش‌ترین ترجمه‌هاست هرچند خالی از اشکال نیست.

وی قرون چهارم، پنجم و ششم هجری را قرون درخشش زبان فارسی دانست و اظهار کرد: در این سه قرن ترجمه‌ها و تفاسیر مهمی مانند «ترجمه تفسیر طبری» و «ترجمه و تفسیر ابوالفتوح رازی» به انجام رسیده است که از ترجمه‎های بسیار درخشان به‌ شمار می‌آیند.

وی ادامه داد: ترجمه شاه ولی‌الله دهلوی یکی دیگر از ترجمه‌های مطلوب قرآن کریم است که در قرن دوازدهم به انجام رسیده است.

این منتقد افزود: پیش از انقلاب اسلامی، ترجمه قرآن «ابوالقاسم پاینده» و «زین‌العابدین رهنما» از جمله ترجمه‌های قابل اعتنا به‌شمار می‌آمدند. بعد از انقلاب اسلامی نیز 90 ترجمه و 10 ترجمه منظوم از قرآن به چاپ رسیده است.

کوشا، با بیان این‌ که افرادی که مایل به ورود به بحث ترجمه قرآن هستند، باید دارای دو عنصر «ادب» و «هنر» باشند، گفت: مراد از «ادب» تسلط بر صرف، نحو و اشتقاق است و مراد از «هنر» نیز تسلط مترجم برعلم معانی وعلوم بلاغی است.

وی ادامه داد: فردی که علاقه‌مند به ترجمه قرآن کریم است، باید با نثر معیار زمان خود کار کند و با نثر معیار دست به کار ترجمه بزند. قرآن کریم یک کتاب جهانی است و زبان‌ها نیز در جهان کنونی در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگرند.

نیاز به نظریه برای ترجمه قرآن
در ادامه نشست «شبی با مترجمان قرآن و معرفی یک پیشکسوت ترجمه»، مسعود انصاری، مترجم و منتقد ترجمه قرآن کریم، به ایراد سخنان خود پرداخت. وی گفت: بسیاری از گزاره‌های قرآن کریم قابل ترجمه نیستند. «بسم‌الله الرحمن الرحیم» یکی از این گزاره‌هاست که ترجمه‌ناپذیر است. لازم است برای این آیه یک حقیقت قرآنی قایل شویم. مترجمان، «الرحمن الرحیم» را به «بخشنده مهربان» ترجمه می‌کنند و بیان سلیسی برای این گزاره قدسی برمی‌گزینند اما ما باید فراتر از نظم بودن قرآن را به‌عنوان یک دکترین بپذیریم، زیرا قرآن وجوهی دارد که دارای نظم نیست.

انصاری ادامه داد: یکی از حوادث روزگار ما این بود که پس از انقلاب اسلامی، شاید به اندازه سیصد سال قبل از آن، ترجمه قرآن پیشرفت کرده است، البته در آغاز ترجمه قرآن نیز آسیب‌هایی وجود داشت که در آنها معنا با عنصر دقت آشتی نداشت.

این منتقد افزود: در این سال‌ها و برای برقراری این آشتی تلاش شده است تا ترجمه تطبیقی قرآن کریم با رعایت اصول زبان فارسی به انجام برسد اما باید به این نکته توجه داشته باشم که ما بیش از نیاز به ترجمه قرآن کریم نیاز به نظریه در این‌ باره داریم تا مبانی ترجمه قرآن کریم را چنان در ترجمه به اجرا بگذاریم که انتظار تحولی شگفت در ترجمه قرآن کریم ایجاد شود.

انصاری با توضیح این‌ که «چرا به نظریه نیاز داریم؟» اظهار کرد: امروزه علوم انسانی دچار تحول شده است. قرآن کریم متنی است که وقتی آن را در کنار کلام پیامبر (ص) نیز قرار می‌دهیم به اوج آن پی می‌بریم. نظریه ترجمه به ما می‌گوید که باید شکوهمندی این کلام الهی را درک کنیم اما در برگردان قرآن کریم به فارسی نیازی نیست تا از کلام فاخر بهره بگیریم.

از شبه‌جزیره عربستان تا اشاعه اسلام در دنیا
ویلیام (داوود) پیچی، مترجم قرآن کریم به زبان انگلیسی در ادامه نشست «شبی با مترجمان قرآن و معرفی یک پیشکسوت ترجمه» با طرح این سؤال که «چرا باید به ترجمه قرآن کریم پرداخت؟» گفت: زبان وحی قرآن، زبان عربی است.  عربی زبان مشترک شبه‌جزیره عربستان بوده است و لهجه‌های متفاوت نیز در این شبه جزیره وجود داشته است. نخستین ترجمه قرآن به زبان فارسی از سوی سلمان فارسی به انجام رسیده است.

وی نخستین مکان ترویج اسلام در جهان را ایران دانست و افزود: امروزه اسلام در تمام دنیا رواج یافته است. از 500 سال قبل ترجمه قرآن به زبان انگلیسی آغاز شده که نخستین آن از سوی غیرمسلمانان و هدف اصلی آنها حمله به اسلام بود.

 وی سپس به بیان تاریخچه‌ای از ترجمه‌های انگلیسی قرآن و ویژگی‌های آنها پرداخت و ترجمه قرآن کریم به قلم عبدالله یوسف علی را از ترجمه‌های خوب برشمرد.

در پایان این نشست با اهدای لوح تقدیر از سال‍‌ها تلاش حجت‌الاسلام محمدعلی کوشا در نقد و ترجمه قرآن کریم قدردانی شد.

بیست‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم تا 23 تیر 1394، از ساعت 19 تا 24 در محل باغ‌موزه دفاع مقدس واقع در تهران، میدان ونک، بزرگراه شهید حقانی، انتهای خیابان سرو، پایین‌تر از پارک طالقانی پذیرای حضور علاقه‌مندان است.