خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ «عید» به معنی «بازگشت» و «فطر» به معنی «شکافتن»، «شکفتن»، «سرشت» و «فطرت» است. «عید فطر» عید شکوفایی و بازگشت به فطرت پاک، نخستین و خدایی انسان است که در آن یگانگی و یگانه‌پرستی، معنویت، توجه به ارزش‌ها و دوری از گناهان و آلودگی‌ها موج می‌زند. درک «عید فطر» تنها از رهگذر روزه‌داری، ریاضت و پالایشی آگاهانه، ترک عادت‌های بی‌اندیشه و هجرت از پیکره نفس زنگارگرفته ممکن است. ماه رمضان فرصتی است برای انسانها که آگاهانه آماده تغییر و تحول در جسم و جان خود شوند و در پایان به تناسبات و نظم جاری در هستی بازگشت کنند که عید فطر، همان هماهنگ‌سازی خود با آهنگ رشد طبیعت و بازگشت فطرت به شکوفایی و نوزایی است.

گرچه نگارش درباره فلسفه و باطن اعمال عید فطر عناوینی اندک را در کتاب‌های منتشرشده در ایران به خود اختصاص داده‌اند، اما کتاب‌هایی درباره آداب و اعمال این روز اندک نیستند. در این گزارش به معرفی آثاری درباره فلسفه و آداب عید فطر، که از سال 1362 در ایران منتشر شده‌اند، پرداخته‌ایم.

طی این سالیان 106 عنوان کتاب منتشر شده است که از این تعداد 42 عنوان چاپ اول، 64 عنوان چاپ مجدد، 100 عنوان تألیف و 6 عنوان ترجمه بوده است. تنها یک عنوان کتاب در این موضوع برای کودکان (با عنوان: «من عید فطر هستم») منتشر شده است.

•    نماز و اعیاد اسلامی در ایران: نیایش، نماز و فرهنگ نذر
ویراستاران: علیرضا حسن‌زاده و سمیه كریمی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 162 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1394، 1000 نسخه.

•    ادعیه ماه مبارك رمضان، به انضمام: دعای جوشن كبیر، دعای افتتاح، اعمال شبهای قدر، اعمال شب و روز عید فطر، زیارت امین‌الله، دعای توسل، دعای مجیر
خطاط: كاظم نجفی، گلی، 160 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 5 سال 1394، 10000 نسخه، 25000 ریال. [چاپ 1: 1386]

•    جشن‌ها و اعیاد
محمدرضا جعفری‌نیا و امیربهنام یگانه، احقاف، 112 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1393، 500 نسخه، 55000 ریال.

•    جشن‌ها، اعیاد
محمدرضا جعفری‌نیا و امیربهنام ‌یگانه، ییلاق سبز، 112 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1393، 500 نسخه، 45000 ریال.

•    جشن‌ها، اعیاد
محمدرضا جعفری‌نیا، امیربهنام ‌یگانه، كاریز، 112 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1393، 500 نسخه، 55000 ریال.

•    خطبه‌های جمعه و عیدین امیرالمؤمنین علی‌ بن‌ ابی‌طالب (ع)
مقدمه: مهدی مهریزی، حجت ذبیحی‌فر، ویراستار: فاطمه آزادی‌نژاد، خویی، 416 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 2 سال 1393، 1000 نسخه، 160000 ریال.

•    من عید فطر هستم
مجید ملامحمدی، تصویرگر: سیدحسام‌الدین طباطبایی، نوای ‌مدرسه، 16 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1393، 2000 نسخه، 30000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر همراه با اعمال شبهای قدر و اعمال و نماز روز عید فطر، ترجمه‌ی خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری كامل
گردآورنده: حمید مطیع، مطیع، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 3 سال 1393، 5000 نسخه، 19000 ریال. [چاپ 1: 1393]

•    دعای جوشن كبیر همراه با اعمال شبهای قدر و اعمال و نماز روز عید فطر، ترجمه‌ی خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری كامل
گردآورنده: حمید مطیع، پورصائب، 96 صفحه، 1/2 جیبی (شومیز)، چاپ 4 سال 1393، 5000 نسخه، 10000 ریال. [چاپ 3: 1393]

•    دعای جوشن كبیر همراه با اعمال شبهای قدر و اعمال و نماز روز عید فطر...
گردآورنده: حمید مطیع، بوكتاب، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 6 سال 1393، 5000 نسخه، 20000 ریال. [چاپ 1: 1393]

•    جشن‌ها و اعیاد
به‌اهتمام: محمدرضا جعفری‌نیا و امیربهنام یگانه، نسیم كوثر، 112 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1392، 2000 نسخه، 45000 ریال.

•    عیدنامه (آداب اعیاد از نگاه اسلامی)
عباس اشرفی، سیدصفر افتخاری، موسسه فرهنگی هنری فرهیختگان وطن، شركت چاپ و نشر بین‌الملل، 64 صفحه، پالتویی (شومیز)، چاپ 1 سال 1392، 3000 نسخه، 22000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر به انضمام: اعمال مشترك ماه رمضان، دعای افتتاح، دعای سحر، دعای روزهای ماه رمضان، اعمال مشتركه ...
مترجم: مهدی الهی ‌قمشه‌ای، خطاط: مصطفی اشرفی‌، عفت، 192 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 2 سال 1392، 5000 نسخه، 15000 ریال.

•    صلاة الجمعة: احكامها و آدابها و خاتمة فی صلاة العیدین
محمدرضا فقیهی ‌پزشكی، معاونت فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، 240 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1392، 1500 نسخه.

•    دعای جوشن كبیر
گردآورنده: محسن حسن‌پور، فقیهی، 64 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 2 سال 1392، 10000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر درشت خط به انضمام: اعمال مشترك شبهای قدر، دعای مخصوصه هر روز ماه رمضان، اعمال روز عید فطر
مترجم: رضا مرندی، سرمایه، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1392، 5000 نسخه، 15000 ریال.

•    فرصت پرواز: 74 بحث پژوهشی، تحقیقی و تحلیلی در باب: ماه مبارك رمضان، روزه، رویت هلال و عید سعید فطر
اسدالله افشار، ویراستار: سیدجمال حیدری، سفیر اردهال، 488 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1391، 1100 نسخه، 150000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر (اعمال و ادعیه شب‌های قدر) به انضمام اعمال و ادعیه شب و روز عید فطر
تهیه و تنظیم: سیدعباس اسلامی، بوستان قرآن، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 2 سال 1391، 5000 نسخه، 10000 ریال. [چاپ 1: 1389]

•    سیری در خطبه اعیاد فطر و قربان
رضاقلی داودی، دارالفكر، 160 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1391، 2000 نسخه، 32000 ریال.

•    یاسین و تلقین و غسل و كفن و نماز میت و خطبه‌های جمعه و عیدین
به‌اهتمام: عبدالرحیم محمودی، امام ربانی، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1391، 3000 نسخه، 5000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر
گردآورنده: محسن حسن‌پور، فقیهی، 64 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1391، 8000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر همراه با اعمال شبهای قدر و اعمال و نماز روز عید فطر
گردآورنده: حمید مطیع، پورصائب، بوكتاب، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 3 سال 1391، 5000 نسخه، 10000 ریال. [چاپ 1: 1391]

•    دعای جوشن كبیر همراه با اعمال شبهای قدر و اعمال و نماز روز عید فطر...
گردآورنده: حمید مطیع، بوكتاب، كامكار، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 5 سال 1391، 5000 نسخه، 10000 ریال. [چاپ 1: 1390]

•    بسوی خدا: آموزش كامل احكام عبادی در فقه امام شافعی: نمازهای پنجگانه. نماز میت. نماز اعیاد فطر و قربان. نماز تراویح. تلقین و ...
محمدرشید آموزگار، احسان، 96 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 12 سال 1390، 15000 نسخه، 15000 ریال. [چاپ 1: 1362]

•    خطبه‌های جمعه و عیدین امام علی (ع)
مقدمه: مهدی مهریزی، حجت ذبیحی‌فر، ویراستار: فاطمه آزادی‌نژاد، خویی، 400 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1390، 72500 ریال.

•    روح تراویح: شامل تعلیمات دینی و دعاهای تراویح و سایر دعاها همراه با خطبه‌ی جمعه و عیدین
خالد رحیمی، كردستان، 192 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 7 سال 1390، 3000 نسخه، 15000 ریال. [چاپ 5: 1384]

•    عید فطر: مجموعه‌ای كامل از مسائل و استفتائات پیرامون احكام عید فطر: مطابق با آخرین فتاوای حضرت امام خمینی ـ قدس‌سره» و حضرات آیات عظام: بهجت «رحمه‌الله»
زیرنظر: ابوالفضل بنایی، مركز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، 48 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1390، 5000 نسخه، 120000 ریال.

•    دعای روزهای ماه مبارك رمضان به‌انضمام كیفیت نماز عید سعید فطر
مترجم: علی ثقفی، آرزوی دیدار، 40 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1390، 2000 نسخه، 5000 ریال.

•    دعای روزهای ماه مبارك رمضان: به انضمام كیفیت نماز عید سعید فطر
مترجم: علی ثقفی، اسلام، 40 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1390، 2000 نسخه، 5000 ریال.

•    نگاه فقهی به حضور زنان در عبادت‌های جمعی (جمعه، جماعت، عیدین و ...)
گردآورنده: ضیاء مرتضوی، ویراستار: محمدجواد حسین‌پور، معاونت فرهنگی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، 320 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1389، 1000 نسخه.

•    مهمانی خدا: منتخب ادعیه ماه مبارك رمضان
تهیه و تنظیم: مهدی فاطمی، طلیعه سبز، 192 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1389، 2000 نسخه.

•    احكام نماز جمعه و عیدین
تدوین: سیدجواد موسوی، دانش شرقی، 80 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1388، 3000 نسخه، 10000 ریال.

•    خطبه‌های معصومین علیهم‌السلام در جمعه‌ها و عیدین
مهدی عبداللهی، پیام امام هادی (ع)، 120 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 2 سال 1388، 1500 نسخه، 23000 ریال.

•    آمال الواعظین: مجموعه پنجاه مجلس شامل اعیاد، وفیات و ایام خاص ویژه مناسبت‌ها به ترتیب ماه‌های قمری
سیدابراهیم حسینی ‌لیلابی، نسیم كوثر، 608 صفحه، (در 2 جلد)، جلد 1، وزیری (گالینگور)، چاپ 5 سال 1388، 2000 نسخه.

•    آمال الواعظین: مجموعه پنجاه مجلس شامل اعیاد، وفیات و ایام خاص ویژه مناسبت‌ها به ترتیب ماه‌های قمری
سیدابراهیم حسینی ‌لیلابی، نسیم كوثر، 608 صفحه، (در 2 جلد)، جلد 2، وزیری (گالینگور)، چاپ 5 سال 1388، 2000 نسخه. [چاپ 4: 1386]

•    آمال الواعظین: مجموعه پنجاه مجلس شامل اعیاد، وفیات و ایام خاص ویژه مناسبت‌ها به ترتیب ماه‌های قمری
سیدابراهیم حسینی ‌لیلابی، احقاف، 608 صفحه، (در 2 جلد)، جلد 2، وزیری (گالینگور)، چاپ 1 سال 1388، 2000 نسخه.

•    ادعیه و اعمال ماه مبارك رمضان شامل: دعای افتتاح، دعای سحر، دعای جوشن كبیر، زیارت امام حسین در شبهای قدر، ادعیه روزهای ماه رمضان، اعمال و نماز عید فطر
خطاط: حمیدرضا جندقی، ناس، 272 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 4 سال 1388، 10000 نسخه، 12000 ریال. [چاپ 1: 1385]

•    بر بال ملائك: اعمال و ادعیه ماه مبارك رمضان همراه با: اعمال مشتركه شب‌های قدر و ادعیه و نماز عید فطر
گردآورنده: محمدرضا جعفری‌نیا، نسیم كوثر، 32 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 6 سال 1388، 4000 نسخه، 4000 ریال. [چاپ 1: 1383]

•    دعای جوشن كبیر و نماز عید فطر
آئینه زمان، 64 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1387، 5000 نسخه، 6500 ریال.

•    خطبه‌های جمعه و عیدین: به ضمیمه احكام نماز میت
نشر احسان، 30 صفحه، پالتویی (شومیز)، چاپ 1 سال 1387، 2000 نسخه، 5000 ریال.

•    مهمانی خدا: ادعیه و اعمال ماه مبارك رمضان
گردآورنده: مصطفی پورامینی، سمیع، 64 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 6 سال 1387، 5000 نسخه، 2000 ریال. [چاپ 1: 1384]

•    خطبه‌های معصومین علیهم‌السلام در جمعه‌ها و عیدین
مهدی عبداللهی، پیام امام هادی (ع)، 120 صفحه، وزیری (شومیز)، چاپ 1 سال 1386، 2500 نسخه، 23000 ریال.

•    قنوت شكر، مسابقه عكس نماز عید فطر تهران
گردآورنده: دبیرخانه مسابقه عكس نماز عید فطر تهران، نشر شهر، سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، 56 صفحه، خشتی (شومیز)، چاپ 1 سال 1386، 5000 نسخه، 17500 ریال.

•    منتخب ادعیه: دعاهای ماه مبارك رمضان، دعای افتتاح، دعای سحر، اعمال شب‌های قدر، نماز عید فطر
گردآورنده: انتشارات ‌پیام‌ آزادی، پیام آزادی، 96 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 8 سال 1386، 10000 نسخه.

•    ادعیه كامل ماه مبارك رمضان بضمیمه دعای جوشن كبیر و اعمال عید فطر
خطاط: سیدمحمدحسن‌ موسوی ‌آل‌طعمه، اسماء، 160 صفحه، 1/2 جیبی (شومیز)، چاپ 7 سال 1386، 30000 نسخه، 4000 ریال. [چاپ 1: 1379]

•    عیدانه 2: ویژه‌نامه اعیاد سعید قربان و غدیر خم
موسی اشرفی، مركز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، 112 صفحه، بیاضی (شومیز)، چاپ 1 سال 1385، 100000 نسخه.

•    عیدانه: ویژه‌نامه عید سعید فطر
مركز آموزش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، مؤسسه آموزش شهر، 112 صفحه، بیاضی (شومیز)، چاپ 1 سال 1385، 100000 نسخه.

•    دعای جوشن كبیر بهمراه مناجات حضرت امیرالمومنین (ع)، اعمال عید فطر، نماز عید فطر و دعای عافیت
به‌اهتمام: شمس فراهانی، مترجم: مهدی الهی ‌قمشه‌ای، فراهانی، 80 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1385، 5000 نسخه.

•    دعای جوشن كبیر همراه دعای افتتاح، اعمال شبهای قدر، نماز و اعمال عید فطر، دعاهای روزهای ماه مبارك رمضان
مترجم: مهدی الهی ‌قمشه‌ای، خطاط: احمد صبری، عفت، 158 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1384، 5000 نسخه، 4000 ریال.

•    ادعیه و اعمال ماه مبارك رمضان شامل: دعای افتتاح، دعای سحر، دعای جوشن كبیر، زیارت امام حسین در شبهای قدر، ادعیه روزهای ماه رمضان، اعمال و نماز عید فطر
خطاط: حمیدرضا جندقی، ناس، 208 صفحه، جیبی (سلفون)، چاپ 1 سال 1384، 20000 نسخه، 5000 ریال.

•    فضیلت، احكام و دعاهای ماه مبارك رمضان به‌ضمیمه احكام نماز عید فطر و مناسبتهای ماه مبارك رمضان
رضا بهرامی، چهارده معصوم علیهم‌السلام، 24 صفحه، رقعی (مقوایی)، چاپ 1 سال 1383، 1000 نسخه، 2000 ریال.

•    دعای جوشن كبیر درشت خط با ترجمه فارسی همراه با: مراسم شبهای احیاء و نماز عید سعید فطر
- نشاط، 48 صفحه، جیبی (شومیز)، چاپ 1 سال 1381، 20000 نسخه، 1500 ریال.

•    دعای ایام ماه مبارك رمضان به انضمام دعای سحر و نماز عید فطر
عباس قمی، پیك فرهنگ، 32 صفحه، جیبی (گلاسه)، چاپ 1 سال 1378، 50000 نسخه، 1000 ریال.

•    نماز عید فطر و عید قربان: احكام و آداب مربوط به آنها
تهیه و تنظیم: محمدحسین رحیمی، ساجدین، 40 صفحه، جیبی (گلاسه)، چاپ 1 سال 1378، 1000 نسخه، 2300 ریال.

•    اعیاد اسلامی و نوروز و مطالبی در مورد چهارشنبه‌سوری‌ و سیزده‌به‌در و ...
اسدالله مهدی‌نیا، نصایح، 208 صفحه، رقعی (شومیز)، چاپ 1 سال 1376، 3000 نسخه، 4500 ریال.

•    پیام رهبر جمعیت اسلامی افغانستان بمناسبت حلول عید سعید فطر
برهان‌الدین ربانی، جمعیت اسلامی افغانستان، كمیته فرهنگی، دفتر مركزی، 39 صفحه، چاپ 2 سال 1369، 1000 نسخه.

•    بسوی خدا: نمازهای پنجگانه، نماز اعیاد فطر و قربان ...
محمدرشید آموزگار، خرمی، 96 صفحه، رقعی، چاپ 1 سال 1362، 5000 نسخه، 150 ریال.