به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «گفتگوهای رومان یاکوبسون و کریستینا پومورسکا» با ترجمه فرهاد ساسانی عصر شنبه 17 مرداد با حضور فرزان سجودی، آزیتا افراشی، گلرخ سعیدنیا و مترجم کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد.

اولویت را بر ترجمه آثار کلاسیک بگذاریم
فرهاد ساسانی در این مراسم گفت: به نظر من در ترجمه ما باید اولویت را برای آثار کلاسیکی بگذاریم که هیچگاه کهنه نمی‌شوند. کتاب‌های چارلز سندرس پیرس، فیلسوف و نشانه‌شناس آمریکایی، فردینان دو سوسور، نشانه‌شناس سوئیسی و رومان یاکوبسون از این دسته‌ آثار هستند.

وی افزود: پس از گذشت دو دهه از مرگ رومان یاکوبسون، اندیشمند شهیر روسی، هنوز هم تفکرات و آثار او کهنه نشده‌اند. یاکوبسون یکی از فیلسوفان پرکارو پرنویس است، اما متاسفانه آثار بسیاری از او وجود دارند که هنوز به زبان فارسی ترجمه و منتشر نشده‌اند.

ساسانی درباره اهمیت آثار و اندیشه‌های یاکوبسون گفت: یک ویژگی مهم یاکوبسون در این است که آرا و اندیشه‌های وی در رشته‌های مختلفی از علوم انسانی، اعم از زبان‌شناسی، نشانه‌شناسی، اسطوره‌شناسی، مباحث پیرامون فولکلور، نقد ادبی، نقد و تحلیل هنر و... تاثیرگذار بود.

این عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا همچنین درباره کتاب «گفتگوهای رومان یاکوبسون و کریستینا پومورسکا» اظهار کرد: این کتاب نیز در زمره آثار کلاسیکی است که تاکنون از آن غافل بوده‌ایم. محتوای کتاب نیز شامل گفت‌وگوهای یاکوبسون با همسرش پومورسکا در اواخر عمرش است که در آمریکا و به زبان فرانسه انجام شد و در ادامه توسط این دو اندیشمند به زبان انگلیسی درآمد. من ترجمه انگلیسی این کتاب را برای برگردان فارسی، مبنا قرار دادم.

بسیاری از آثار یاکوبسون به فارسی ترجمه نشده‌اند
ساسانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به عدم دسترسی مخاطبان ایرانی با آثار یاکوبسون گفت: مخاطبان و علاقه‌مندان ایرانی آثار رومان یاکوبسون به بسیاری از کتاب‌های این اندیشمند دسترسی ندارند، چرا که وی بسیاری از آثار خود را به زبان‌های مختلفی چون روسی، چکی، آلمانی و... نوشت که تقریبا هیچکدام به فارسی ترجمه نشده‌اند.

وی ادامه داد: من با کتاب «گفتگوهای رومان یاکوبسون و کریستینا پومورسکا» دوباره یاکوبسون را شناختم و متوجه شدم که در راستای ترجمه و تفسیر آثار وی در ایران هنوز هم کار چندانی صورت نگرفته است. همان‌گونه که بیان کردم، وی به دلیل زندگی پر فراز و نشیب خود وارد حوزه‌های مختلفی از علوم انسانی شد و در این حوزه مردی است برای تمام فصول.

پومورسکا شخصیت مناسبی برای گفت‌وگو با یاکوبسون بود
فرزان سجودی، نشانه‌شناس و عضو هیات علمی دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر نیز در این نشست گفت: در حدود 15 سال پیش  بخش‌هایی از این کتاب را ترجمه کردم، اما به مرحله چاپ نرسید. مطالعه این کتاب برای من بسیار هیجان‌انگیز بود.

وی افزود: این کتاب در ژانر گفت‌وگو نوشته شده و پومورسکا نیز شخصیت مناسبی برای این گفت‌وگو بوده است. وی به‌جز آنکه همسر یاکوبسون بود و منظومه فکری این اندیشمند را به طور کامل می‌شناخت، خود به عنوان یکی از مطرح‌ترین استادان زبان و ادبیات روسی به شمار می‌رفت. بر این اساس وی توانست بخش‌های مختلفی از منظومه فکری یاکوبسون را که مغفول مانده بود، دوباره مطرح کرده و مورد واکاوی قرار دهد.

سجودی در ادامه اظهار کرد: کسانی که در حوزه مطبوعات فعالیت دارند، می‌دانند که در بسیاری از مواقع گفت‌وگو کننده از گفت‌وگو شونده، مهم‌تر است. گفت‌وگو شونده به هر حال خود یک مرجع است و این گفت‌وگو کننده است که باید در حوزه مورد بحث اشراف کامل داشته و بتواند از گفت‌وگو شونده حرف بیرون بکشد. یاکوبسون مقاله‌ها و رساله‌های بسیاری در موضوعات مختلف علوم انسانی نوشت، بنابراین گفت‌وگو با وی کار بسیار سخت و دشواری بود که پومورسکا به خوبی از عهده آن برآمد.

به نوع دیدگاه یاکوبسون به علم زبان‌شناسی نیازمندیم
سجودی در این نشست به نوع دیدگاه‌های یاکوبسون به علم زبان‌شناسی نیز اشاره کرد و گفت: به نظر من یاکوبسون یک زبان‌شناس بزرگ است و دامنه بحث در این حوزه را بسیار گسترده می‌گیرد. به عبارتی از منظر یاکوبسون پرداختن به حوزه‌هایی چون اسطوره‌شناسی، مطالعات در موضوع فولکلور، هنر، نقد ادبی و... در راستای تفکر پیرامون زبان‌شناسی بسیار مهم هستند.

مترجم کتاب «ویتگنشتاین: نظریه و هنر» ادامه داد: سنت یاکوبسون، مطالعه زبان به مثابه قلمرویی پویا، شاداب و بیناست. تعریف وی از زبان به گونه‌ای است که آن را وارد نظام‌های نشانه‌ای مختلفی اعم از سینما، ادبیات، هنر، اسطوره و... می‌کند. به عنوان مثال از منظر یاکوبسون زبان‌شناسی با سینماشناسی یک حوزه مطالعاتی است و نمی‌توان این دو بخش را از هم جدا کرد. ما اکنون به این نوع نگاه به علم زبان‌شناسی بسیار نیازمند هستیم.

کتابی مهم در فهم اندیشه‌های یاکوبسون
سجودی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نثر مناسب یاکوبسون در پاسخ به سوالات پومورسکا گفت: یاکوبسون در پاسخ به سوالات گفت‌وگو کننده بسیار فنی و منطقی عمل می‌کند. وی می‌داند که بحث را از کجا شروع کرده، در کجا آن را گسترش دهد و در نهایت در چه جایی آن را تمام کند.با توجه به این ساختار مناسب، این کتاب در فهم اندیشه‌های یاکوبسون می‌تواند تاثیرگذار باشد.

نویسنده کتاب «نشانه‌شناسی کاربردی» اهمیت یاکوبسون را به دلیل دامنه تاثیرات این اندیشمند بر علوم روز دنیا دانست و گفت: نیازی نیست که ما یاکوبسون را اندیشمندی همیشه به‌روز بدانیم، چرا که برخی دانش‌هایی که یاکوبسون در آنها فعالیت فکری داشت، امروزه بسیار گسترده‌تر از دوران وی شده‌اند. بر این اساس نباید کتاب گفت‌وگوهای یاکوبسون با پومورسکا را به عنوان یک مرجع نظری مورد مطالعه قرار داد. البته نباید فراموش کرد که هیچ دانشی بدون تاریخ وجود ندارد.

«گفتگوهای یاکوبسون و پومورسکا» و تاریخ زبان‌شناسی
سجودی بخش دیگری از سخنان خود را به بیان اهمیت این کتاب از منظر تاریخ علم زبان‌شناسی اختصاص داد. وی گفت: در بسیاری از تاریخ‌هایی که امروزه درباره علم زبان‌شناسی به رشته تحریر درمی‌آید، یک بی‌اعتنایی آشکار به زبان‌شناسان غیر انگلیسی زبان، مشاهده می‌شود. این جریان یک رویه گفتمانی است. با این اوصاف در این کتاب به نام و تاثیرات متفکران بزرگ علم زبان‌شناسی از سوی یاکوبسون اشاره می‌شود.

وی افزود: می‌توان این کتاب را به نوعی «تاریخ علم زبان‌شناسی» نیز به شمار آورد. به نظر من این کتاب اهمیت بسیاری در مطالعات تاریخ زبان‌شناسی ــ به ویژه در حوزه مطالعات روسی ــ دارد.

ژانر گفت‌وگو تاریخ بسیاری از علوم را به‌وجود آورده است
آزیتا افراشی، زبان‌شناس و عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این نشست گفت: ژانر گفت‌وگو یک ژانر پر بسامدی است که تاریخ بسیاری از علوم را به‌وجود آورده است. گفت‌وگو نمونه اعلای ساختن متن است.

وی افزود: همیشه متونی که بر پایه گفت‌وگو شکل می‌گیرند، قابل فهم‌تر از متون دیگر هستند. قالب گفت‌وگو فرصت مناسبی را برای متخصصان علوم مختلف به‌وجود می‌آورد تا بتوانند اندیشه‌های خود را به خوبی منتقل کنند.

نویسنده کتاب «اندیشه‌هایی در معنی‌شناسی» ادامه داد: یاکوبسون قطعا یک نابغه پرکار است. وی حتی حوزه‌های مطالعاتی آینده را نیز در دروه فعالیت فکری خود پیش‌بینی کرد.

«گفتگوهای رومان یاکوبسون و کریستینا پومورسکا» ترجمه فرهاد ساسانی، با شمارگان 500 نسخه، 298 صفحه و بهای 20 هزار تومان از سوی نشر نویسه پارسی روانه کتابفروشی‌ها شده است.