دکتر سیدمهدی سمائی، رئيس پژوهشكده علم‌سنجی و تحليل اطلاعات و عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره ضرورت‌های معادلسازی واژگان علمی اظهار کرد: ضرورت معادلسازی در سه بُعد فرهنگی، تربیتی، ملی و اطلاعرسانی و روان‌شناختی قابل بررسی است. بُعد فرهنگی به معنای تأکید بر اهمیت هویت ملی است؛ به‌عبارتی دیگر شهروند فارسیزبان ایرانی با واژگان خارجی احساس غرابت و نزدیکی نمی‌کند.
وی درباره بُعد روان‌شناختی ضرورت واژهگزینی افزود: بُعد روان‌شناختی، به توان ذهنی شنونده واژگان خارجی اشاره دارد؛ به‌عبارتی دیگر توانایی پردازش واژگان غیرفارسی برای مخاطب فارسیزبان بسیار متفاوت است. اطلاعرسانی نیز یکی دیگر از ابعاد ضرورت معادلسازی است.
دانشگاهیان در مقابل فرهنگستان قرار ندارند
رئيس پژوهشكده علم‌سنجی و تحليل اطلاعات در ادامه درباره مقاومت برخی دانشگاهیان در استفاده از واژگان مصوب فرهنگستان گفت: نباید تصور کرد که دانشگاهیان در مقابل فرهنگستان قرار دارند، همچنین رویکرد برخی در استفاده نکردن از این واژگان مصوب یک فعالیت برنامه‌ریزی شده نیست، بلکه گرایشی در بین متخصصان است.
سمائی ادامه داد: متخصصان تمایل دارند تا با زبان خود هویت کسب کنند. همه متخصصان زبان حرفه‌ای دارند و علاقه دارند پشت زبان تخصصی خود پنهان شوند و هویت جمعی بیابند. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد که اطلاعرسانی کافی درباره واژه‌های مصوب صورت نمی‌گیرد و جامعه دانشگاهی ما چندان از مصوبات باخبر نیستند.
فرهنگستان توانایی ایستادگی در برابر سیل واژگان علمی را ندارد
وی عنوان کرد: به‌عنوان مثال، آشنایی و به‌اصطلاح جاافتادن واژگان مصوب در رشته‌ای مانند زمین‌شناسی به زمان نیاز دارد، این در حالی است که همزمان با معادلسازی فرهنگستان، ورود واژگان علمی متوقف نمی‌شود و در جریان است و فرهنگستان توانایی ایستادگی مقابل این سیل را ندارد؛ واژگانی که همواره جلو چشم متخصصان است.
این عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: گرایش مشابهی در جامعه وجود دارد، مانند انتخاب نام‌های خارجی برای فرزند یا برای کالا‌های تولیدی در صنایع و شنیدن موسیقی‌هایی با ساختار خارجی.
سمائی درباره عمر معادل‌‌های مصوب نیز گفت: به‌طور معمول وقتی معادل‌هایی مانند میز و صندلی در جامعه کاربرد پیدا می‌کنند، در موارد بسیار استثنایی شاهد تغییراتی در آن‌ها هستیم؛ مگر در شرایطی که علم پیشرفت کند و به دنبال آن معادل‌سازی‌ها با شرایط جدید انطباق نداشته باشند.
اطلاعرسانی مناسب برای مصوبات شورای واژهگزینی
رئيس پژوهشكده علم‌سنجی و تحليل اطلاعات، درباره تأثیر تعامل فرهنگستان زبان و ادب فارسی با جریان معادلسازی عامه مردم توضیح داد: دو جریان معادلسازی در فرهنگستان و عامه مردم بسیار متفاوت است و به‌عبارتی دیگر برخی رشته‌ها مورد استفاده عام هستند و این در حالی است که رشته‌‌هایی مانند ریاضی کاربرد عام ندارد. واژگان حوزه‌هایی مانند رایانه، پزشکی، مخابرات کاربردشان وابسته به نیاز مردم است. مردم در معادلسازی سلیقه خاص خود را دنبال می‌کنند و این در حالی است که معادلسازی در فرهنگستان با روش‌های علمی صورت می‌گیرد.
وی با ارائه پیشنهادی برای سرعت بخشیدن به کاربرد مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اقدامات برای سرعت بخشیدن به کاربرد مصوبات فرهنگستان در جامعه دانشگاهی و عامه مردم، اطلاعرسانی از مجرا‌های مختلف مانند رسانه‌هاست. یک دانشگاهی یا یک فعال حوزه رسانه، چگونه با آخرین مصوبات آشنا می‌شود؛ معمولاً این افراد از طریق مراجعه به پایگاه اطلاعرسانی فرهنگستان یا رسانه‌ها از مصوبات مطلع می‌شوند. بنابراین دسترسی نداشتن به واژگان مصوب، اصلی‌ترین مشکل است و نیازمند ایجاد کانال‌هایی برای ایجاد این دسترسی هستیم.
مروری بر پرونده
نویسنده کتاب شایسته تقدیر «واژه‌نامه مهندسی داده‌‌‌ها انگليسی ـ فارسی و فارسی ـ انگليسی)» در جایزه کتاب سال، با اشاره به تفاوت واژهگزینی و واژه‌سازی در حوزه علم گفت: این‌کار هر‌چند ممکن است تا حدودی سلیقه‌ای و ذوقی باشد، اما کاری علمی است و در واژهگزینی نباید تعصب داشت. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی روحانی را اینجـــــــــا بخوانید.
معاون گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان وادب فارسی، با اشاره به دیدگاه برخی درباره زبان انگلیسی به‌عنوان زبان علم گفت: انگلیسی، زبان علم نیست، اما هجوم این زبان به دیگر زبان‌ها مشهود است و همه زبان‌هایی که پیشینه تاریخی دارند و برای زبان خود ارزش قائل‌اند در حال مقابله با ورود واژه‌های انگلیسی هستند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر نسرین پرویزی را اینجــــــــا بخوانید.
عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن تأکید بر توسعه زبان همراه با پیشرفت‌های علمی گفت: مقاومت برخی در به‌کارگیری مصوبات فرهنگستان زبان تا حدودی طبیعی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمدرضا افضلی را اینجـــــــــــا بخوانید.
عضو شورای واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ضمن اشاره به لزوم ارتباط فرهنگستان با سطح جامعه در شناسایی معادل‌سازی‌ها گفت: بی‌تردید ارتباط بین فرهنگستان با سطح جامعه برای ارائه بهترین معادل‌‌ها مؤثر است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محمد‌تقی راشدمحصل را اینجـــــــــــا بخوانید.
شنبه ۲۸ شهریور ۱۳۹۴ - ۰۸:۰۰
نظر شما