مهدی ضرغامیان، نویسنده و مترجم کتابهای کودک و نوجوان معتقد است تاثیری که رمان بر پیشرفت بچهها در زندگی دارد بسیار بیشتر از کتابهای علمی است. رمانها تأثیرات بلندمدتی در فکر، ذهن و شخصیت بچهها میگذارند، در حالی که کتابهای علمی فقط دانش کودک را افزایش میدهند، اما او را متفکر نمیکنند.
ضرغامیان توضیح داد: تعداد بچهها زیادتر از بزرگسالان است و طبیعتاً بازار کار خوبی هم در حوزه کتاب کودک وجود دارد. از سویی دیگر وقتی میخواهیم مخاطبمان را انتخاب کنیم باید ببینیم کدام مخاطب بازدهی بهتری دارد. قطعاً کودکان به دلیل اینکه در سن یادگیری هستند و از طرفی خودشان هم میدانند که باید یاد بگیرند ظرفیت بیشتری برای کارکردن دارند تا بزرگسالانی که فکر میکنند دیگر از وقت یادگرفتن آنها گذشته و انسانی تمام و کامل هستند و آمادگی برای پذیرش چیزی ندارند. مساله سوم این است که ما در کشوری زندگی میکنیم که در حال توسعه است. اگر روی کودکانمان کار کنیم میتوانیم آنها را تقویت کرده و پرورش دهیم. براین اساس تلاش کردم در حوزه کودک و نوجوان اقدام به تالیف و ترجمه کتاب کنم.
این نویسنده و مترجم درباره نحوه انتخاب موضوعات کتابهایش نیز گفت: برای انتخاب موضوعات کتابها نیز در درجه اول به نیاز جامعه توجه میکنم و از سویی دیگر به اینکه مخاطب به چه چیزی علاقهمند است. قطعاً بچهها به تکنولوژیهای جدید مانند الکترونیک، انفورماتیک، هواپیما و غیره علاقه بسیاری دارند و استقبال میکنند و این استقبال مخاطب است که بازار را میسازد اما نویسندگان نباید فقط به علاقه بچهها توجه کنند بلکه باید به میزان پیشرفت اجتماعی و پیشرفت علمی که با آثارشان در مخاطب و جامعه نیز ایجاد میشود نیز توجه کنند.
تاثیر رمان در پیشرفت بچهها بسیار بیشتر از کتابهای علمی است
ضرغامیان در ادامه به تاثیر کتابهای رمان بر بچهها اشاره کرد و گفت: به نظر من تاثیری که رمان در پیشرفت بچهها دارد بسیار بیشتر از کتابهای علمی است. به همین دلیل است که آموزش و پرورش ما خیلی عقب است زیرا هنوز نتوانسته اتفاقی را که در حیطه ادبیات، رمان و علوم انسانی افتاده است در قالب ادبیات داستانی به دانشآموزان منتقل کند. بچه ها همیشه با قهرمان داستانشان همراه میشوند و این شخصیت ها تأثیر بلندمدتی در فکر، ذهن و شخصیت بچهها میگذارند. در حالی که کتابهای علمی فقط حاوی مجموعهای از اطلاعات هستند که دانش کودک را افزایش میدهند، اما او را متفکر نمیکنند. آموزش و پرورش این حقیقت را نمیداند.
وی در پاسخ به این سوال که آثار تالیفی در حوزه رمان و ادبیات داستانی تا چه اندازه توانستهاند این تغییرات را در کودکان ایجاد کنند، گفت: در عین حالی که نویسندگان بسیار خوبی در ادبیات کودک و نوجوان داریم اما متاسفانه بسیاری از نویسندگان ما انگیزهشان را از دست دادهاند و در حیطه تالیف با افت زیادی روبهرو بودهایم. نویسندههای ما با دغدغههای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و تنشهای مختلفی که در جامعه وجود دارد روبهرو هستند و این تغییرات فرصت فکر کردن را از آنها گرفته است و نویسنده نمیتواند خوب فکر کند و آثار ارزشمند و تاثیرگذاری تولید کند.
اغلب نویسندگان انگیزهشان را از دست دادهاند
ضرغامیان یادآوری کرد: چنانچه به دهههای گذشته برگردیم، میبینیم که تولیدات ما در حوزه کودک و نوجوان در دهههای 70 و 80 به مراتب بهتر از حالا بوده است. متاسفانه میزان درگیریهای فرهنگی و سیاسی در جامعه ما آنقدر بالاست که اعصاب و افکار نویسندگان را از هم میپاشد. از سویی دیگر نویسنده وقتی میبیند کتابش با تیراژ هزار نسخه منتشر میشود مخاطبی در برابر خودش نمیبیند تا بکوشد برای او اثری ارزشمند تولید کند. در حالی که در دهه 70 کتابها حداقل با تیراژ 5هزار نسخه چاپ میشد و به سرعت به چاپهای پنجم و ششم میرسید و نویسنده از اثرش هم حظ معنوی میبرد و هم بهره مالی. در حالی که الان این شرایط وجود ندارد.
عدم توجه به ویراستاری لطمه زیادی به نشر میزند
نویسنده کتاب «گل سوسن یک روزه» در ادامه سخنانش به موضوع ضعف در ویرایش و ویراستاری کتابهای کودک و نوجوان اشاره کرد و گفت: ویراستاری کتاب در حوزه کودک و نوجوان از امور لازم و ضروری است و نبود آن لطمههای بسیار زیادی به نشر میزند اما متاسفانه گرفتاریهای عمومی نشر، حوزه ویراستاری را نیز با خود درگیر کرده است و ناشران آن طور که باید و شاید به ویراستاری کتابهایی که برای بچهها منتشر میکنند توجهی ندارند. از سوی دیگر ویراستاران هم فکر میکند فقط باید کارهای سطحی و در واقع نمونهخوانی انجام دهد در حالی که آنها باید تجربه و تخصص لازم را در حوزه مورد نظر داشته باشند تا بتواند تجزیه و تحلیل و آسیبشناسی کنند.
ضرغامیان گفت: همچنین ناشران ما در حال حاضر اکثراً به ترجمه کتابهای ناشران خارجی روی آوردهاند.اما با نحوه تولید کتابهای خارجی، تصویرسازی، ادیت و ویراستاری این کتابها آشنایی ندارند. در حالی که باید ارتباط مستقیم و همهجانبهای بین ناشران ایرانی و خارجی وجود داشته باشد تا بتوانند از تجربههای آنها استفاده کنند.
مهدی ضرغامیان، نویسنده و مترجم کتابهای کودک و نوجوان در سال 1344 در تهران متولد شد و دارای مدرک کارشناسی ارشد زبانشناسی است. وی در سال 1368 نخستین کارش را با عنوان «گل سوسن یکروزه» در حوزه تألیف و «پیرمرد و عقاب» در حوزه ترجمه منتشر کرد. ضرغامیان همچنین آثاری با عنوان «فرهنگ اعلام کودک»، «حکایتهای فلسفی»، «وسیلهها چگونه کار میکنند»، «ما روسیا» و «پاسخ به کیستهای من» را در کارنامهاش دارد.
نظر شما