به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «هنر از دیدگاه علامه دکتر محمد اقبال لاهوری» صبح امروز (چهارشنبه 27 آبان 1394) به مناسبت درگذشت دکتر جاوید اقبال فرزند علامه اقبال لاهوری، با سخنرانی دکتر سلیم مظهر، استاد دانشگاه شرق‌شناسی لاهور و عضو هیات تحریریه مجله «کیمیای هنر» در پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر برگزار شد. 
 
نامه‌هایی سرشار از اشتباه و اشعاری افسون‌گر

مظهر گفت: اقبال در هیچ‌کدام از نامه‌ها و نوشته‌های خود نتوانسته دستور زبان فارسی را به خوبی رعایت کند. به عنوان مثال وی دو نامه به زبان فارسی برای مرحوم سعید نفیسی در ایران نوشت که وقتی این دو نامه چاپ شد اشتباهات دستوری و ساختاری جمله در آنها زیاد بود. اما آنچه باعث سوال و تعجب خوانندگان شعر او می‌شود این است که علامه اقبال لاهوری چگونه توانسته است به این زیبایی به فارسی شعر بگوید، در حالی که این متفکر کمتر به زبان اردو شعر گفت. علامه در پاسخ به این سوال می‌گوید، اندیشه‌ها به زبان فارسی به من القا می‌شد و این رمز ماندگاری شعر اقبال است.
 
وی با بیان اینکه شعر و اندیشه اقبال سرشار از معجزه است اظهار کرد: این متفکر در سال 1904 برای دریافت درجه دکتری به مونیخ رفت و عنوان ارتقای روحانی در ایران (متافیزیک در ایران)» را به عنوان موضوع رساله خود انتخاب کرد زیرا به اعتقاد من اقبال به شعر و فلسفه ایران اشراف فراوان و درخوری داشت. نخستین کتاب اقبال که به نثر اردو از وی چاپ شد در زمینه اقتصاد است. وی در این کتاب نظریه اساسی در مورد اقتصاد را بیان می‌کند و اعتقاد دارد اقتصاد وابسته به فرهنگ و سیاست است. علاوه بر آن برخی خطبه‌های اقبال لاهوری که بیانگر افکار دینی و اسلامی وی است در سروده‌هایش به چشم می‌خورد. «اسرار خودی» از جمله  مجموعه سروده‌های وی است و امسال صدمین سال انتشار این مجموعه شعر به زبان فارسی از این متفکر پاکستانی است که در آن اندیشه اسلامی خود را پیش روی خوانندگان قرار داده است. 
 
از افکار افلاطون تا شعر اندیشه‌ورزانه

این شرق‌شناس پاکستانی ادامه داد: در نظرگاه اقبال لاهوری اهل‌بیت(ع) مانند حضرت علی(ع) دارای نیرویی روحانی و جسمانی‌ بودند زیرا وی اعتقاد دارد، مذهب و دین بدون نیرو ممکن نیست در عین حال اقبال لاهوری به این امر تاکید دارد که هنر اگر در خدمت بشر استفاده نشود منبع فایده نیست. اقبال لاهوری شاعری بود که اعتقاد داشت شعر مجرای ابلاغ اندیشه‌هایش به بشریت است تا آنها از طریق بنیان‌های فکری وی در اشعارش برعلیه باطل بستیزند و در برابر آن سرخم نکنند. 
 
مظهر، با بیان اینکه اقبال لاهوری در کتاب «اسرار خودی» اندیشه‌های افلاطون، فیلسوف یونانی را برای جامعه مسلمان مضر دانسته است گفت: اقبال، اعتقاد دارد افکار افلاطون، عمل‌گرایی را از جامعه مسلمان سلب می‌کند. برخی به اقبال لاهوری این خرده را می‌گرفتند که آنچه در شعر او به خوانندگان القا می‌شود دارای «صور خیال» اغراق شده است. اقبال نیز در پاسخ به این نقد گفت: آنچه در شعر من می‌‌خوانید به تمامی به من القا می‌شود. این القائات ممکن است در خواب نیز انجام گیرد.  اقبال همچنین اعتقاد داشت نیازهای اجتماع امروز تغییر کرده است و برخی مردم خود را مجتهد می‌دانند که این اجتهاد خطرناک است. جهان امروز نیازمند شخصیت‌هایی است که بتوانند شرایط اجتهاد را احراز کنند. 
 
پرداخت اجاره‌بها به پسر؛ نمود اقتصاد عملی

این عضو هیات تحریریه مجله «کیمیای هنر» با اشاره به زندگی و سلوک جاوید اقبال، فرزند علامه اقبال لاهوری گفت: جاوید از مردم پاکستان می‌خواست در کنار مطالعه اشعار پدرش نثر وی را نیز مطالعه کنند. زیرا اقبال در کنار زبان اردو به زبان انگلیسی نیز خوب می‌نوشت و اندیشه‌های دینی و فلسفی خود را به خوبی بیان می‌کرد. یکی از سوالات اساسی اقبال این بود که آیا می‌توان با استفاده از اندیشه‌های دینی در دوران تکنولوژیکی کاری از پیش برد؟  جاوید اقبال نیز  کتابی با عنوان «زنده‌رود» درباره سیر و سلوک معنوی پدر خود نوشته که در 4 جلد ترجمه شده است. 
 
مظهر در ادامه به بیان وجوهی از زندگی شخصی اقبال لاهوری پرداخت و گفت: جاوید وقتی 13 ساله بود اقبال لاهوری را از دست داد وی در جایی گفته است پدرم منزلی در منطقه زندگی‌مان ساخت و سند آن خانه را به نام من کرد، هنگامی که من نوجوانی 10 تا 12 ساله بودم پدرم به دلیل زندگی در خانه‌ای که به نام من بود ماهیانه به من اجاره بها می‌پرداخت که این موضوع یکی از مظاهر اقتصاد عملی در نزد پدرم است. 
 
نشست «هنر از دیدگاه علامه دکتر اقبال لاهوری» با پرسش و پاسخ از سوی شرکت‌کندگان به پایان رسید.