به گزارش خبرگزاری کتاب ايران (ایبنا)، «بزرگ علوی» در تاریخ کشور ما، بیش از آن که یک فعال سیاسی به شمار آید، به عنوان یک شخصیت فرهنگی شناخته می‌شود.

مجتبی بزرگ علوی، داستان‌نویس، ۱۳ بهمن سال ۱۲۸۲ (دوم فوریه ۱۹۰۴)، در تهران متولد شد. پدر او حاج سیدابوالحسن و پدربزرگش حاج سیدمحمد صراف، نماینده نخستین دوره مجلس شورای ملی بود. 

سیدابوالحسن علوی و همسرش خدیجه قمرالسادات (مادر علوی) که از طرفداران مشروطیت بودند، شش فرزند (سه دختر و سه پسر) داشتند که مجتبی (بزرگ علوی) فرزند سوم آنان بود.
 
بزرگ علوی به همراه برادرش مرتضی علوی در سال ۱۹۲۰ برای تحصیل روانه آلمان شد و دوران دبیرستان را در چند شهر این کشور گذراند. 
 
بزرگ علوی پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه مونیخ، در دوران اقامتش در آلمان، چند اثر ادبی آلمانی را به فارسی برگرداند. از بین مجموعه داستان‌های کوتاه علوی، «چمدان» از همه مشهورتر است. رمان «چشم‌هایش» علوی نیز از آثار بسیار معروف اوست.

«میرزا»، «چمدان»، «سالاری‌ها»، «موریانه»، «گیله مرد»، «ازبک‌ها»، «لغت‌نامه بزرگ آلمانی به فارسی» و «دستور زبان فارسی برای مدرسان آلمانی زبان»، از آثار بزرگ علوی است.‌ 

جمال میرصادقی که آثار متعددی را در زمینه تاریخ ادبیات داستانی معاصر ایران به چاپ رسانده، پیش ازاین درباره ویژگی‌های آثار بزرگ علوی به ایبنا گفته‌بود: بزرگ علوی یکی از سه نویسنده متقدم است و جمال‌زاده و هدایت دو داستان‌نویس دیگر هم‌نسل او هستند. بعد از آنان نیز چوبک، آل‌احمد، م. به‌آذین و سیمین دانشور، از دیگر داستان‌نویسان پیشرو ایرانی تا کودتای ۱۳۳۲ به شمار می‌آیند.
 
وی افزود: بزرگ علوی همواره روحیه مبارزه‌جویانه خود را در آثارش حفظ کرده و از این حیث به کلی با هدایت متفاوت است. آثار هدایت رو به ناامیدی است؛‌ ولی علوی در داستان‌هایش به انسان منفعل نگاهی ندارد و آدم‌های داستانی‌اش مانند شخصیت‌های هدایت سرخورده نیستند. 

در توضیح دوستی علوی و صادق هدایت آمده‌است: «وقتی علوی در سال ۱۹۲۸ از آلمان به تهران می‌آید، به جستجوی دوست قدیمی خود غلامعلی فریور می‌پردازد و او را می‌یابد. روزی در خانه غلامعلی فریور کتاب «پروین دختر ساسان» به‌دستش می‌افتد. آن را می‌خواند و می‌بیند که با کتاب‌های موجود آن دوران هم‌سطح نیست و از نظر شکل و محتوا چیز دیگری است از آقای فریور می‌پرسد نویسنده این کتاب کیست؟ مدتی پس از این گفت‌وگو روزی علوی و فریور در خیابان ناصر خسرو، به کتابخانه معرفت می‌روند تصادفاً صادق هدایت هم آنجا بوده است که فریور می‌گوید: «این همان آقا است». این سرآغاز آشنایی این دو دوست است که بعدها «مسعود فرزاد» و «مجتبی مینوی» نیز به آن‌ها می‌پیوندند و جمعی به وجود می‌آید که بعدها «ربعه» نامیده شد.»


معرفی کتاب‌های بزرگ‌علوی 
 
پنجاه و سه نفر
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 328 صفحه، چاپ 6 سال 1393، 1100 نسخه، 160000 ريال.

چمدان
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 176 صفحه، چاپ 6 سال 1393، 1100 نسخه، 90000 ريال.

ورق‌پاره‌هاي زندان
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 162 صفحه، چاپ 3 سال 1392، 1100 نسخه، 60000 ريال.

سالاري‌ها
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 178 صفحه، چاپ 4 سال 1392، 1100 نسخه، 65000 ريال.

چشم‌هايش
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 272 صفحه، چاپ 12 سال 1391، 2000 نسخه، 100000 ريال.

ميرزا
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 192 صفحه، چاپ 4 سال 1391، 2000 نسخه، 50000 ريال.

روايت
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 448 صفحه، چاپ 4 سال 1391، 2000 نسخه، 125000 ريال.

فرهنگ كامل فارسي، آلماني
هاينريش يونكر؛ مترجم: بزرگ علوي؛ آذين، 866 صفحه، چاپ 4 سال 1390، 1000 نسخه، 140000 ريال.

فرهنگ همسفر: فارسي، آلماني
هاينريش يونكر؛ مترجم: بزرگ علوي؛ نشر الكترونيكي و اطلاع‌رساني جهان‌رايانه، 594 صفحه، چاپ 1 سال 1390، 3000 نسخه، 59000 ريال.

گذشت زمانه
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 480 صفحه، چاپ 2 سال 1389، 2000 نسخه، 85000 ريال.

فرهنگ دانشگاهي: فارسي، آلماني
هاينريش يونكر؛ بزرگ علوي؛ ملكان، 1130 صفحه، چاپ 1 سال 1388، 2000 نسخه، 75000 ريال.

گيله‌مرد
بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 208 صفحه، چاپ 5 سال 1388، 2000 نسخه، 35000 ريال.


تاريخ ادبيات معاصر ايران: تاريخ و تحول ادبيات معاصر فارسي نظم و نثر
بزرگ علوي؛ مترجم: سيدسعيد فيروزآبادي؛ جامي، سعيد فيروزآبادي، 344 صفحه، چاپ 1 سال 1386، 1500 نسخه، 45000 ريال.

موريانه
بزرگ علوي؛ نگاه، 296 صفحه، چاپ 4 سال 1386، 2000 نسخه، 40000 ريال.

تاريخ و تحول ادبيات جديد ايران
بزرگ علوي؛ مترجم: اميرحسين اكبري‌شالچي؛ نگاه، 392 صفحه، چاپ 1 سال 1386، 2000 نسخه، 48000 ريال.


حماسه ملي ايران
تئودور نولدكه؛ مقدمه: سعيد نفيسي؛ مترجم: بزرگ علوي؛ موسسه انتشارات نگاه، 240 صفحه، چاپ 2 سال 1384، 2000 نسخه، 20000 ريال.


بر اساس اطلاعات خانه کتاب، تاکنون نویسندگان و منتقدان ادبی 15 کتاب درباره بزرگ علوی و آثار منتشره‌شده از وی نوشته‌اند. برخی از این کتاب‌ها گزیده‌ای از آثار بزرگ علوی است تا خوانندگان در یک کتاب بتوانند به چندین اثر متنوع از وی دست یابند.

ادبيات زندان: گزاره و گزينه پيرامون داستان‌هاي كوتاه بزرگ علوي
روح‌الله مهدي‌پور عمراني؛ ويراستار: مهدي خطيبي؛ آفرينش، 400 صفحه، چاپ 1 سال 1387، 2000 نسخه، 60000 ريال.

برگزيده آثار بزرگ علوي
گردآورنده: محمد بهارلو؛ نشر علم، 556 صفحه، چاپ 1 سال 1377، 3300 نسخه، 21000 ريال.

بزرگ علوي
تهيه و تنظيم: محمدباقر رضايی؛ ويراستار: سيروس صدوقي؛ نشر طرح و اجراي كتاب، 96 صفحه، چاپ 1 سال 1382، 3000 نسخه، 5000 ريال.

بزرگ علوي
حيدر كريم‌پور؛ تيرگان، 144 صفحه، چاپ 1 سال 1386، 2000 نسخه، 17000 ريال.

بزرگ علوي، نويسنده سانتي‌مانتال يا روشن‌انديش
محمد بهارلو؛ به‌نگار، 96 صفحه، چاپ 1 سال 1391، 1100 نسخه، 48000 ريال.

خاطرات بزرگ علوي
به اهتمام: حميد احمدي؛ دنياي كتاب، 498 صفحه، چاپ 1 سال 1377، 2000 نسخه، 20000 ريال.

داستان‌هاي شاخص از نويسندگان ايراني: صادق هدايت، بزرگ علوي، صادق چوبك
گردآورنده: مسعود مهدوي؛ آراسته، 96 صفحه، جلد 1، چاپ 1 سال 1391، 2000 نسخه، 25000 ريال.

در خلوت دوست (نامه‌هاي بزرگ علوي به باقر مومني)
باقر مومني؛ موسسه‌ انتشارات‌ عطايي، 304 صفحه، چاپ 1 سال 1382، 3300 نسخه، 24000 ريال.

كتابشناسي نقد و بررسي ادبيات داستاني معاصر: سيد محمدعلي جمال‌زاده، صادق هدايت، بزرگ علوي
فاطمه فرهودي‌پور؛ زير نظر: حسن ميرعابديني؛ فرهنگستان زبان و ادب فارسي، 200 صفحه، جلد 1، چاپ 1 سال 1393، 500 نسخه، 150000 ريال.

نامه‌هاي برلن: از بزرگ علوي در دوران اقامت در آلمان
به‌اهتمام: ايرج افشار؛ نشر و پژوهش فرزان روز، 256 صفحه، چاپ 1 سال 1377، 3300 نسخه، 15000 ريال.

نامه‌هاي برلن: از بزرگ علوي در دوران اقامت در آلمان
به‌اهتمام: ايرج افشار؛ نشر و پژوهش فرزان روز، 236 صفحه، چاپ 2 سال 1385، 1100 نسخه، 18000 ريال.

نقد آثار بزرگ علوي
عبدالعلي دستغيب؛ ايما، 258 صفحه، چاپ 1 سال 1378، 10000 ريال.

نقد بي‌غش: مجموعه گفتگوهاي دكتر پرويز ناتل خانلري با صدرالدين الهي درباره: صادق هدايت، بزرگ علوي، ملك‌الشعراي بهار، نيما يوشيج و صادق چوبك
تهيه و تنظيم: صدرالدين الهي؛ معين، 296 صفحه، چاپ 1 سال 1392، 1100 نسخه، 120000 ريال.

ياد بزرگ علوي
گردآورنده: علي دهباشي؛ نشر ثالث، 832 صفحه، چاپ 1 سال 1384، 2000 نسخه، 85000 ريال.

علوی به علت سکته قلبی در برلین بستری شد و در روز  ۲۱ بهمن ۱۳۷۵ درگذشت.