به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست خبری «نشان شیرازه؛ دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران» یکشنبه 14 شهریورماه با حضور مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، افشین داورپناه، معاون پژوهشی و فرهنگی خانه کتاب و کیانوش غریب‌پور، دبیرعلمی دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران در سرای اهل قلم برگزار شد.
مجید غلامی جلیسه در این نشست برگزاری «نشان شیرازه؛ دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران» را اتفاقی مهم در حوزه کتاب عنوان کرد و افزود: بدون شک همه افرادی که اهل کتاب و کتابخوانی هستند به این امر واقف هستند که شکل کتاب، رکنی بسیار مهم و قابل توجه در ترویج کتاب و کتابخوانی و توسعه این فضا در دنیای امروزی است.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفت: علی‌رغم سابقه و جایگاه رفیعی که در حوزه کتاب‌آرایی در دوره‌های مختلف تاریخی داشته‌ایم، و علی‌رغم اینکه آثار فاخر و ارزشمند کتاب‌آرایی ایرانی در موزه‌های جهان، هویت ایرانی را تبلیغ می‌کنند، اما متأسفانه امروز آن‌گونه که باید به شکل کتاب در کشور به‌صورت جدی اهمیت داده نمی‌شود.
وی درباره دلایل عدم توجه به شکل کتاب در کشور اظهار کرد: بخشی از آن مربوط به بحث تکنیکی، ابزار و ادواتی است که ما برای کتاب‌آرایی در کشور نیاز داریم، در حالی‌که صنعت چاپ ما صنعت به‌روزی در سطح دنیا نیست و فاصله قابل توجهی نسبت به کشورهای توسعه یافته و مطرح در این زمینه داریم. بحث ضعیف بودن اقتصاد نشر و سایر عوامل باعث شده که ویترین کتابفروشی‌های ما به لحاظ شکل کتاب‌های موجود در آن جذاب نباشد.
ارائه استانداردی مشخص از شکل مطلوب کتاب
غلامی جلیسه همچنین درباره برگزاری دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران گفت: «نشان شیرازه» قرار است به پیوند شیرازه از هم پاشیده کتاب ایرانی کمک کند تا شکل و قوام بهتری پیدا کند؛ بر این اساس هدف ما تنها برگزاری یک جایزه نیست، بلکه به دنبال آن هستیم تا یک استاندارد از شکل مطلوب کتاب در حوزه‌های مختلف ارائه کنیم.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب با اشاره به بخش‌های مختلف این جایزه ادامه داد: مجموعه این بخش‌بندی‌ها به دنبال آن است تا سطح و توانمندی‌های موجود در طراحی کتاب ایران را بیش از آنچه که هست بالا ببرد. همچنین براساس صحبت‌های انجام شده قرار است که ما این اقدامات را محدود به تهران نکنیم و آن‌را به اشکال و در زمان‌های مختلف در سایر شهرها ارائه کنیم.
وی درباره برخی توانایی‌های مغفول مانده در عرصه نشر عنوان کرد: اینکه یک مدیر هنری چقدر می‌تواند در ارتقاء کیفی ظاهری کتاب‌ها نقش داشته باشد، از جمله توانایی‌های مغفول مانده در عرصه نشر است، به‌طوری‌که تعداد مدیران هنری ما به نسبت حدود چهار یا پنج هزار ناشر فعال، بسیار کم است و معدود ناشرانی داریم که بخشی را به‌عنوان بخش هنری و شخصی را به‌عنوان مدیر هنری در اختیار داشته باشند.
غلامی جلیسه با اشاره به میزان مشارکت بالای علاقه‌مندان در اولین دوسالانه هنر طراحی کتاب ایران گفت: امسال با حضور کیانوش غریب‌پور و تیم خوبی که برای این کار انتخاب شده، امیدواریم بتوانیم تأثیری چند برابری در شکل ظاهری و هنر طراحی کتاب ایران نسبت به سال گذشته داشته باشیم و در تلاش هستیم با تداوم این جشنواره و تأکید بر اهمیت ظاهری کتاب، بتوانیم آینده‌ای رنگارنگ و پر ارزش و با کیفیتی از کتاب‌های ایرانی و اسلامی را داشته باشیم و در گستره بین‌المللی باز هم شاهد درخشش طراحی کتاب ایرانی و تصویرگری ایرانی باشیم.
لزوم توجه توامان به جنبه کاربردی و زیبایی‌شناسی طراحی کتاب
در ادامه این نشست افشین داورپناه، معاون پژوهشی و فرهنگی خانه کتاب، درباره اولین دور برگزاری این نشان در سال گذشته توضیح داد: اولین سالانه هنر طراحی کتاب ایران که در سال گذشته برگزار شد، به آثار منتشر شده در سال‌های 1392 و 1393 اختصاص داشت و نزدیک به یک‌هزار کتاب به دبیرخانه ارسال شد. از این تعداد نزدیک 60 درصد به کتاب‌های بزرگسال و مابقی به کتاب‌های کودک و نوجوان اختصاص داشت.
وی با بیان اینکه متأسفانه تنها 15 درصد از یک‌هزار کتاب ارسال شده به دبیرخانه، به مرحله دوم راه پیدا کرد، افزود: براساس تحلیلی که روی آثار راه‌یافته به مرحله دوم داشتیم، مشخص شد که تأکید بخش عمده‌ای از این آثار تأکید صرفا بر بعد زیبایی‌شناسی آن‌ها بوده و بخش اندکی هم صرفا روی کاربرد کتاب تمرکز کرده بودند. متأسفانه آن استاندارهایی که تلفیقی از جنبه کاربردی و زیبایی‌شناسی باشد را در کمتر کتابی مشاهده کردیم.
داورپناه اظهار کرد: امیدواریم با فرآیند آموزشی که در کنار این سالانه درنظر گرفته شده، امسال شاهد افزایش تعداد و ارتقاء کیفیت آثار ارسال شده باشیم.
تطبیق معیارهای «نشان شیرازه» با واقعیت‌های صنعت نشر
کیانوش غریب‌پور، دبیر علمی دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران نیز در این نشست طی سخنانی گفت: ما در تمدن خود صاحب گنجینه‌هایی بوده‌ایم که در دوران جدید توجه کمتری به آن‌ها داریم؛ یکی از آن‌ها، هنر کتاب‌آرایی است که در تاریخ صحافی ایرانی در تمام دنیا شناخته‌شده، بوده است. کتاب هم به لحاظ کیفیت تصویر و پرداخت نهایی همواره برای جامعه ایرانی محترم بوده، اما با وارد شدن تکنولوژی چاپ و کمتر شدن نقش کار دستی و کار مستقیم هنرمند روی کتاب، کمی تضعیف شد و به نوعی تسلیم روند مکانیکی چاپ شد.
وی افزود: در سال‌های اخیر، بین طراحان گرافیک و ناشران هم به دلیل الگوبرداری از کشورهای مختلف، هم به لحاظ نگرش جدید طراحان گرافیک و هم به لحاظ میل ناشران به نزدیک شدن به صنعت نشر، کتاب‌آرایی در جامعه و فضای صنعت نشر اهمیت پیدا کرد و در دنیا هم یکی دو جایزه مهم برای آن درنظر گرفته شد.
غریب‌پور با اشاره به برگزاری اولین دوسالانه طراحی کتاب ایران در سال گذشته بیان کرد: خانه کتاب ایران به موازات برگزاری جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی که به محتوای کتاب می‌پردازد، از سال گذشته رویدادی را بنا نهاده که به شکل و فیزیک کتاب توجه دارد و خوشبختانه در اولین دوره برگزاری آن نیز نتایج خوبی حاصل شد.
دبیر علمی دومین سالانه هنر طراحی کتاب ایران با تقدیر از اقدام مدیرعامل موسسه خانه کتاب و تیم هدایت‌کننده اولین دور برگزاری این حرکت، گفت: بنیان این اقدام را این دوستان گذاشتند و ما امسال آن‌را کمی تصحیح کردیم؛ به این معنا که معیارهای آن را کمی به واقعیت‌های کتاب‌آرایی، صنعت نشر و نیازهای موجود در حوزه کتاب و کتاب‌آرایی نزدیک‌تر کردیم و سعی داریم تا به تدریج آن‌را به برندی تبدیل کنیم که در سال‌های آینده نیز بتواند به‌صورت عملی به ارتقاء حوزه کتاب‌آرایی در ایران کمک کند.
وی با اشاره به انتخاب نام «نشان شیرازه» برای دومین سالانه طراحی کتاب ایران، ادامه داد: برای برندسازی این حرکت، احساس کردیم که به یک نام اختصاصی، کوتاه و ماندگار نیاز داریم که عنوان بلند سال گذشته را در تکمیل آن استفاده کنیم و در نهایت «نشان شیرازه» انتخاب شد. فارغ از معنی شیرازه در مفهوم اجتماعی خود، این واژه در حرفه کتاب‌سازی، بخشی از صحافی است که منظور ما را برای اتصال همه اجزای کتاب به هم تأمین می‌کند.
غریب‌پور در ادامه به تشریح بخش‌های مختلف فراخوان «نشان شیرازه» پرداخت و عنوان کرد: این فراخوان در تاریخ دوم شهریورماه منتشر شده و تا 25 شهریورماه برای ارسال آثار فرصت وجود دارد. به دلیل تغییراتی که لازم بود در ساختار این فراخوان رخ دهد، نسبت به سال گذشته کمی دیرتر منتشر شد؛ اما قرار نیست که برای این جشنواره کتابی تولید شود، چراکه این دوره به کتاب‌های تولید شده در سال 1394 اختصاص دارد.
دبیر علمی «نشان شیرازه» در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره داوری قرآن‌های نفیس توضیح داد: قرآن‌ها می‌توانند در بخش گنجینه حضور داشته باشند و رقابت کنند، اما آن چیزی که ما در سال‌های اخیر در فضای طراحی قرآن می‌بینیم، کاهش چشمگیر استفاده از خط اصیل طراحی شده است و معمولا در خوشنویسی و طراحی قرآن‌ها از الگوهای خطی استاندارد جهان اسلام استفاده می‌شود. معمولا نمونه‌هایی هم که از قرآن با خوشنویسی اصیل وجود دارد، یا برای دوره‌های قدیم تاریخی ما است، مانند قرآن استاد نیریزی و یا اینکه آثار چندان موفقی نبودند.
وی افزود: امروز در صفحه‌آرایی قرآن، دو الگوی آماده وجود دارد که مدام تکرار می‌شود و کارهای اصیل بسیار کم شده است. امیدواریم در سال آینده، حضور جدی طراحی و خوشنویسی اصیل معاصر را در قرآن ببینیم و بخشی مجزا را به این نشان اضافه کنیم. موضوع کتاب‌آرایی اتفاق جوانی در ایران است و به ناچار باید مدام در مصادیق خود تغییر ایجاد کند و بخش‌هایی در سال‌های آینده به آن اضافه شود، بنابراین باید خود را با روزگار منطبق کند.
یکشنبه ۱۴ شهریور ۱۳۹۵ - ۱۳:۰۱
نظر شما