به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بسیاری از افرادی که در کشورمان با فلسفه سر و کار دارند و همچنین در فضای مجازی رفت و آمد دارند، نام دانشنامه فلسفه استنفورد را شنیده‌اند. کتاب‌های این مجموعه که توسط نشر ققنوس منتشر شده‌اند، حاصل طرحی برای ترجمه و چاپ گزیده‌ای از مداخل این دانشنامه، با هدف گستردن دامنه تاثیر آن و آشنا کردن مخاطبان ایرانی با مقالات این دانشنامه هستند.

دانشنامه استنفورد با سرپرستی دکتر ادوارد ن. زالتا منتشر می‌شود و دبیر ترجمه مجموعه گزیده آن در نشر ققنوس نیز مسعود علیا است.

دانشنامه استنفورد برای علاقه‌مندانی که می‌خواهند برای نخستین‌بار با فلسفه روبه‌رو شوند، گزینه مناسبی است. این نکته نیز قابل توجه است که مجموعه مذکور، با اجازه گردانندگان دانشنامه فلسفه استنفورد (SEP) در ایران چاپ می‌شود. اولین جلدی که ققنوس از این مجموعه به چاپ رسانده، «پدیدارشناسی» نام دارد که تالیف دیوید وودراف اسمیت بوده و توسط مسعود علیا ترجمه شده است. عنوان اصلی کتاب «Phenomenology» است و در سال 2013 به چاپ رسیده است.

«یاکوبی» نوشته جورج دی جووانی به ترجمه محمدمهدی اردبیلی عنوان شصت و ششمین مدخل دانشنامه استنفورد است.
 
یاکوبی شخصیتی بود جدلی، اجتماعی و ادبی. او منتقدی صریح‌اللهجه بود ـ نخست منتقد عقل‌گراییِ حاکم بر فلسفه روشنگری متأخر آلمان، سپس منتقد ایدئالیسم استعلایی کانت، به ویژه صورتی که فیشته متقدم بدان بخشیده بود، و نهایتاً منتقد ایدئالیسم رمانتیک شلینگ متأخر. در تمام موارد مخالفت وی با فیلسوفان مبتنی بر این باور بود که اشتیاق آن‌ها به تبیین، نادانسته ایشان را به این سمت سوق داده است که شرایط مفهوم‌پردازی را با شرایط وجود خلط کنند، و بدین وسیله، هیچ جایی برای آزادی فردی یا خدای شخص‌وار باقی نگذارند. یاکوبی این نکته را در دفاع از فردگرایی و ارزش‌های شخص‌گرایانه، در شماری مجادله عمومی مطرح کرد که طی آن‌ها بیانات و مضامینی را پیش کشید که تا امروز طنین‌انداز هستند.

وی همان کسی بود که لسینگ را، که به زعم وی به شیوه تمام فیلسوفان بر سرش راه می‌رفت، دعوت به پرش خطیری (کله معلقی) کرد تا موضعش را اصلاح کند و بدین طریق، امکان یابد تا دگربار براساس عقل عرفی حرکت کند. یاکوبی همچنین مبدعِ مفهوم «نیست انگاری» ـ وضعیتی که فیلسوفان را به آن متهم می‌کرد ـ بود و بدین طریق مباحث مربوط به آن به راه انداخت. شعار او، که نخستین بار آن را خطاب به مدافعانِ عقل‌گراییِ روشنگری و سپس، خطاب به کانت و اخلافش مطرح کرد، این بود که «فلسفة منسجم همانا فلسفه‌ای اسپینوزاگرایانه و، در نتیجه، همه خداانگارانه، جبرگرایانه و الحادی است». این صورت‌بندی باعث شد که اسپینوزا مرکز بحث‌های فلسفیِ آن زمان شود، یاکوبی از کانت و اخلاف ایدئالیستش گله می‌کرد که زبانِ ناظر به «من» را به وسیلة طرح مجدد آن براساس انتزاعیاتی که در حقیقت ارزش اصیل آن را نفی می‌کردند واژگون ساخته‌اند. بدین طریق آن‌ها صِرف توهمی از خودبودگی [یا نفسانیت] را جایگزین خودبودگی راستین کرده‌اند.

اما شاید تأثیرگذارترین ضابطه یاکوبی این ادعا بود که هیچ «من» ی بدون «تو» وجود ندارد، و این دو تنها در محضر خدایی متعالی و شخص‌وار می‌توانند یکدیگر را بازشناسند و مورد احترام قرار دهند. یاکوبی، به دلیل دفاعش از امر فردی و «استثنایی»، گاهی به عنوان نخستین اگزیستانسیالیست تصور شده است. این تصور باید با این ملاحظات تعدیل شود: یاکوبی مدافع ارزش‌های محافظه‌کارانه‌ای بود که احساس می‌کرد از سوی فرهنگ زمانه‌اش در معرض تهدید قرار دارد؛ وی هیچ‌گاه خود را عقل‌ستیز ندانست، بلکه برعکس، «ایمان»‌اش را ذاتاً و حقیقتاً عقلانی می‌پنداشت؛ و بارها کوشید تا نظریه‌ای ایجابی در باب عقل طرح کند. یاکوبی، در مقام چهره‌ای ادبی، جنبش «طوفان و هیاهو» را مورد انتقاد قرار می‌داد و در دور رمان، مسئله آشتی دادن فردگرایی و تعهد اجتماعی را صبغة دراماتیک بخشید. او، به عنوان نماینده لیبرالیسم اقتصاد و سیاسی بریتانیایی، یکی از نخستین منتقدان انقلاب کبیر فرانسه بود که ویرانگری‌اش را قرینه عملی نیست‌انگاریِ نظری فیلسوفان تلقی می‌کرد.

کتاب «یاکوبی» نوشته جورج دی جووانی به ترجمه محمدمهدی اردبیلی با شمارگان هزار و 650 نسخه در 115 صفحه به بهای 4 هزار تومان منتشر شده است.

تعریف هنر موضوعی بحث‌انگیز در فلسفه معاصر
شصت و هفتمین مدخل دانشنامه فلسفه استنفورد به «تعریف هنر و زیبایی» نوشته تامس آداجیان، کریسپین سارتوِل به ترجمه فائزه جعفریان اختصاص دارد.
 
تعریف هنر موضوعی بحث‌انگیز در فلسفه معاصر است. همچنین، این که آیا می‌توان تعریفی از هنر به دست داد یا خیر محل مناقشه بوده، و مسئلة فایدة فلسفی تعریف هنر نیز مورد بحث بوده است.

تعاریف معاصر به دو گونه اصلی تقسیم می‌شوند. گونه مشخصاً مدرن و عرف‌گرایانه تعریف بر ویژگی‌های نهادی هنر تمرکز دارد و برنحوة تغییر هنر در طول زمان تأکید می‌کند؛ همین‌طور بر آثار مدرنی که گویی از تمام هنرهای سنتی از اساس می‌گسلند و نیز بر ویژگی‌های نسبی [یا ربطی] آثار هنری که به مناسبات آثار هنری با تاریخ هنر، ژانرهای هنری و نظایر این‌ها وابسته‌اند. گونة کمتر عرف‌گرایانه تعریف معاصر، از مفهوم گسترده‌تر و سنتی‌تر ویژگی‌های زیبایی‌شناختی استفاده می‌کند که در بردارنده چیزی بیش از ویژگی‌های نسبی هنر است، و برخصوصیات هنری همه فرهنگی و فراتاریخی هنر تمرکز دارد.

کتاب «تعریف هنر و زیبایی» نوشته تامس آداجیان، کریسپین سارتوِل به ترجمه فائزه جعفریان با شمارگان هزار و 650 نسخه در 116 صفحه به بهای 4 هزار تومان منتشر شده است.

«اعتماد» مدخل دانشنامه فلسفه استنفورد
«اعتماد» نوشته کرولین مک‌لاود به ترجمه امیرحسین خداپرست نیز عنوان شصت و هشتمین مدخل دانشنامه فلسفه استنفورد است.
 
اعتماد مهم و در عین حال خطرناک است؛ مهم است چون به ما مجال می‌دهد روابطی با مردم به وجود آوریم و به آن‌ها ـ در عشق، در بهره‌مند شدن از مشورت، در برخورداری از کمک به کمار لوله‌کشی‌مان یا اموری از این قبیل ـ تکیه کنیم، به ویژه وقتی که می‌دانیم هیچ نیروی بیرونی‌ای آنان را وانمی‌دارد که چنین چیزهایی در اختیار ما بنهند. اما اعتماد متضمن این خطر هم هست که افرادی که به آن‌ها اعتماد می‌کنیم کمکمان نکنند؛ زیرا اگر ضمانتی در کار بود که کمک می‌کنند، آن وقت نیازی به اعتماد به آن‌ها نداشتیم. بنابراین، اعتماد خطرناک هم هست. خطری که در اعتماد کردن می‌کنیم از دست دادن اموری، از جمله عزت نفسمان، است که به دیگران می‌سپاریم و شاید خیانت به اعتماد ما بتواند آن‌ها را از بین ببرد.

از آن جا که اعتماد خطرناک است، این پرسش واجد اهمیت خاصی است که اعتماد چه وقت مجاز است. در این سیاق، «مجاز» به معنای موجه یا مدلل است (در جایی که اعتمادِ مدلل، کامیابانه به شخصی قابل اعتماد معطوف می‌شود). اگر اعتماد به این معانی مجاز باشد، آن‌گاه خطر آن، در مقابل اعتماد موجه، به حداقل می‌رسد یا، در مقام اعتمادِ مدلل، به کلی برطرف می‌شود. فارغ از خطر اعتماد، همچنین می‌توان پرسید که آیا اعتماد به معنای معقول بودن مجاز است. ممکن است اعتماد در موقعیتی خاص به این دلیل ساده که معقول نیست مجاز نباشد: [به عبارت دیگر] شروط لازم آن وجود ندارد، مثل وقتی که مردم فقط احساس بدبینی به یکدیگر دارند. این مدخل در باب اعتماد در قالب پاسخی به این پرسش کلی شکل یافته است که اگر معنای «مجاز» را به طور موسع شامل «موجه»، «مدلل» و «معقول» دریابیم، آیا اعتماد مجاز است، و [اگر آری] چه وقت.

پاسخ فلسفی کامل به این پرسش باید ابعاد فلسفی مختلف اعتماد، از جمله ماهیت مفهومی اعتماد و قابل اعتماد بودن، معرفت‌شناسی را بکاود. برای این که روشن شود هر یک از این دغدغه‌ها تا چه حد و چگونه ربط و مناسبت دارد.

این نوشته همین مسائل فلسفی مختلف را درباره اعتماد برمی‌رسد، همچنین، عمدتا به اعتماد بین الاشخاصی می‌پردازد که، به زعم مولف، الگوی غالب اعتماد است. گرچه برخی فیلسوفان درباره اعتمادی نوشته‌اند که بین‌الاشخاصی نیست.

کتاب «اعتماد» نوشته کرولین مک‌لاود به ترجمه امیرحسین خداپرست با شمارگان هزار و 650 نسخه در 48 صفحه به بهای 35 هزار ریال منتشر شده است.