به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین رونمایی از دو کتاب فرهنگ‌نامه پارسی و دانشنامه زبان و ادبیات پارسی، در سرای اهل قلم علمی فرهنگی با حضور غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادبب فارسی، اسماعیل سعادت، مدیر گروه دانشنامه فرهنگستان، علی‌اشرف صادقی، مدیر گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان، کامران فانی و محمدجعفر یاحقی در سی‌اُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
حداد عادل در این آیین اظهار کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌رغم مشکلات سرمایه‌ای با دستان پر در نمایشگاه شرکت کرده و دو هدیه به علاقه‌مندان و پژوهشگران زبان پارسی عرضه کرده است؛ جلد دوم فرهنگ زبان پارسی و دوره کامل 6 جلدی دانشنامه فرهنگ و زبان پارسی.
وی افزود: فرهنگستان با تعداد قابل توجهی کتاب در نمایشگاه شرکت کرده است. همزمان با برگزاری نمایشگاه، دفتر چهاردهم «فرهنگ واژه‌های مصوب» نیز منتشر شده است. واژه‌های مصوب سال 96 در قالب این فرهنگ‌نامه در نمایشگاه کتاب قابل دسترسی است. همچنین کتاب‌های «هزار واژه گردشگری» و مجموعه واژه های مهندسی متالوژی و تغذیه نیز از جمله آثاری است که به همت گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در غرفه این نهاد ادبی- فرهنگی در نمایشگاه کتاب عرضه می‌شود. همچنین گروه واژه‌گزینی توانسته هشتمین فرزند از خانواده پر اولاد مجلات علمی پژوهشی فرهنگستان را با عنوان «مجله تخصصی واژه‌گزینی» عرضه کند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به فرهنگ جامع پارسی نیز گفت: دهخدا 80 سال پیش فرهنگ‌نویسی را پایه‌گذاری کرد، اما بعد از سال‌ها به فرهنگی جدید و به‌روز و با دقت بالا نیاز است. کاری که در تالیف این فرهنگ‌نامه شد، کمتر از فرستادن ماهواره به فضا نیست. وقتی جلد اول را به چاپ رساندیم و برای اساتید زبان پارسی و ایران‌شناس‌های خارج از ایران فرستادیم، برای ما نامه نوشتند که جای تعجب دارد، ایران در شرایط تحریم چنین کار سترگی انجام دهد.
طراحی دو نرم‌افزار برای فرهنگ جامع زبان پارسی
علی‌اشرف صادقی نیز در این نشست عنوان کرد: کار برنامه‌ریزی را برای فرهنگ جامع زبان پارسی، با پیکره‌نویسی آغاز کردیم. پس از این مرحله براساس شیوه‌نامه‌ای که به تدریج تدوین شد، کار فرهنگ‌پژوهی آغاز شد.
مدیر گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان ادامه داد: برای تدوین این فرهنگ‌نامه، 2 نرم‌افزار از سوی اساتید و مهندسان دانشگاه شهید بهشتی نوشته شد؛ نرم‌افزار پیکره و نرم‌افزار فرهنگ‌نویسی. در کنار این مسائل فنی، به علت اینکه زبان پارسی زبانی تحلیلی است و هر مدخل اصلی چندین مدخل فرعی دارد و ما از افعال و حروف اضافه ترکیبی استفاده می‌کنیم، در جلد اول فرهنگ پارسی به دنبال راهی بودیم که مدخل‌های فرعی ذیل مدخل‌های اصلی قرار گیرد. این مسئله باعث شد در اینگونه مدخل‌نویسی بین چاپ اول و دوم فاصله سه ساله ایجاد شود.
فرهنگستان؛ بالاترین نهاد حفظ فرهنگ پارسی
اسماعیل سعادت، مدیر گروه دانشنامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان دیگر سخنران این نشست گفت: یکی از توفیقات علمی سال‌های گذشته، مجموعه شش جلدی دانشنامه فرهنگ و زبان پارسی است. نقش دانشنامه‌ها در برآوردن نیاز جامعه، از دستاوردهای علمی و فرهنگی آن جامعه است. در جامعه فرهنگی ما نیاز به آگاهی از میراث بزرگان ادب است؛ از جمله اینکه در کجا و چه زمانی می‌زیسته‌اند؟ و چه آثار و سهمی در زبان پارسی داشتند و زبان پارسی از چه مراحلی گذشته که امروز می‌تواند از عهده بیان مفاهیم مختلف برآید. برای رفع این نیازها احتیاج به دانشنامه‌ای است که بتواند اطلاعات مرتبط را از گذشته تا حال ارائه دهد.
وی تصریح کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان بالاترین نهاد حفظ فرهنگ پارسی، سال 1371 اقدام به تأسیس گروه تحقیق در ادب پارسی کرد. وظیفه این گروه تجمیع دانشنامه‌ای در 6 جلد بود. جلد اول سال 1384 و جلدهای بعدی هر دو سال یک‌بار ارائه شد. بنده به یاد دارم در ارائه جلد اول آرزو کردم روزگار آنقدر به من فرصت بدهد که شاهد پایان یافتن کار دانشنامه باشم. امروز خدا را شکر می‌کنم که می‌توانم در مراسم رونمایی از ششمین جلد از این دانشنامه شرکت کنم. هر جلد از این دانشنامه 740 تا 760 صفحه بوده که هر صفحه هزار کلمه است.
مدیر گروه دانشنامه فرهنگستان افزود: دستور زبان، اصطلاحات، عروض و قافیه، زبان‌های ایرانی، اسطوره‌ها، ادبیات پیش از اسلام، ادبیات معاصر، احوال ایران‌شناسان ایرانی و خارجی و پرداخت به ادبیات معاصر از جمله مواردی است که دانشنامه آزاد به آن پرداخته است. به دلیل رعایت اصول و دستور زبان، جملات کوتاه و قابل فهم و صفات علمی دیگر و درج دو هزار و 244 مقاله با همکاری 420 مولف در داخل و خارج از ایران، این دانشنامه یک مرجع تحقیق و پژوهش است.
رونق و شکوفایی کتاب‌های مرجع در ایران فرهنگی امروز
کامران فانی، عضو پیوسته فرهنگستان نیز در این نشست عنوان کرد: یکی از مهمترین رویدادهای فرهنگی در ایران امروز، رونق و شکوفایی کتاب‌های مرجع است و درصدر آن‌ها فرهنگ‌نامه‌ها و دانشنامه جامع است و این یعنی جامعه ما، جامعه کنجکاو و پرسشگری شده است. انتظار می‌رفت فرهنگستان طبق وظیفه، یک فرهنگ‌نامه ویژه زبان پارسی تولید کند.
فانی ادامه داد: اینکه این‌کار سرانجام به پایان رسید با توجه به ماهیت زمانگیر و پرکار دانشنامه‌نویسی جای شگفتی و تحسین دارد. برخلاف بسیاری از دانشنامه‌ها که نیمه‌کاره رها می‌شوند، این تنها دانشنامه‌ای است که پس از 12 سال به پایان رسیده و در آینده حرف «ی» این فرهنگ‌نامه عرضه خواهد شد و همه این‌ها مدیون پیگیری‌های مستمر استاد سعادت است.
محمدجعفر یا حقی، عضو پیوسته فرهنگستان ادب و زبان فاررسی که در تالیف این دانشنامه همکاری داشته نیز کار دانشنامه‌نویسی را زمانگیر و پرمسئولیت دانست و گفت: در کنار تالیف و جمع‌آوری اطلاعات دانشنامه، یکدست کردن 400 مدخل‌نویس بسیار مهم است. ویراستاری این نوع کارها، دقیق‌تر و سزاوار کار بیشتر است، به شکلی که انگار تمام فرهنگ‌نامه یا دانشنامه توسط یک نفر نوشته شده است. کارهای اینچنینی در حد فرهنگستان است و باید هم در همین سطح باشد.
قدیمی‌ترین سند فارسی در ژاپن مربوط به سال 1217 است
پرفسور اومیکو اوکادا، ایرانشناس، اسلام‌شناس، مترجم و پژوهشگر و استاد بازنشسته مطالعات خارجی دانشگاه توکیو نیز مهمان ویژه این برنامه بود. وی نخستین ژاپنی است که موفق به کسب دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران شده است. از جمله آثار ایرانی که به دست این ایران‌پژوه ترجمه شده می‌توان به «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون» و از تالیفاتش به «روح ایرانی» و انواع کتاب‌های آموزشی تدریس زبان فارسی اشاره کرد.
وی در این نشست اظهار کرد: قدیمی‌ترین سند فارسی در ژاپن مربوط به سال 1217 است که تا سال‌ها تصور می‌شد کلمات بودا است. یک موبد بودایی ژاپنی که به چین رفته بود با شخصی آشنا می‌شود که به نظرش هندی می‌آید.این دو نفر که زبان مشترکی با هم نداشتند به سختی با هم ارتباط برقرار می‌کنند و موبد ژاپنی که تصور می‌کرد آن شخص هندی است از او خواست کلمات بودا را روی کاغذ بنویسد.
اوکادا ادامه داد: مرد هندی بسیار روان چیزی روی کاغذ می‌نویسد و موبد بودایی آن را با خود به ژاپن می‌برد و این کاغذ تا قرن بیستم در معبدی در ژاپن می‌ماند تا اینکه در زمانی که من در دانشگاه تهران تحصیل می‌کردم، متوجه این سند شدم و خواستم عکس آن را برای من ارسال کنند. وقتی عکس به دستم رسید، آن را به دکتر مینوی نشان دادم و استاد هم از چند استاد دیگر ادبیات فارسی دعوت کرد سند را ببینند و همه نتیجه‌گیری کردند که این کلمات فارسی است.
«جهانی خرمی با کس نماند
فلک روزی دهد روزی ستاند
جهان یادگار است ما رفتنی
به مردم نماند به جز مردمی»
این ایرانشناس گفت: این سند به دست یک تاجر یا کارمند فارسی یک شرکت ایرانی نوشته شده باشد. به این دلیل که در قرن 13 میلادی داد و ستد میان چینیان و پارسیان بسیار بوده است و ایرانی‌های قدیم بسیار شعر می‌دانستند، آن موبد بودایی آن شخص فارسی را یک هندی بودایی تشخیص داده و به این دلیل است که مردم آن روزگار ژاپن، تنها مللی که می‌شناختند چینیان و هندی‌ها بودند.
در پایان صحبت‌های این استاد ایرانشناس و علاقه‌مند به ادبیات فارسی، لوحی تقدیری از طرف بنیاد سعدی و فرهنگستان ادب و فرهنگ زبان فارسی به وی تقدیم شد.
یکشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۱۷:۰۲
نظر شما