به ‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کارگاه «انتخاب کتاب مناسب برای کودکان» با حضور زهرا صیادی و الهام رحمانی از اعضای شورای کتاب کودک در گروه بررسی کتاب‌های با محتوای هنر، بازی، سرگرمی، سه‌شنبه (18 مهر 1396) در سالن کنفرانس شماره‌ دو مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.

 

سخنرانان این کارگاه ابتدا در قالب پرسش‌هایی پیرامون ویژگی‌های کتاب خوب یا بد، تاثیر کتاب در رشد استعداد و خلاقیت کودک، در دسترس بودن کتاب‌ها، چه اندازه یک کتاب باید همه‌ی ویژگی‌های خوب را داشته باشد، قیمت کتاب، کیفیت کتاب از نظر جنس کاغذ و... از دیدگاه افراد حاضر و اطلاعات آن‌ها پیرامون آثاری که برای کودکان انتخاب و تهیه می‌کنند، آگاه شدند.

الهام رحمانی در این کارگاه والدین را در زمینه‌ خرید کتاب به پنج دسته تقسیم کرد و گفت: والدین مستبد که انتخاب‌گر قطعی برای تهیه‌ی کتاب هستند و به نظر بچه توجهی ندارند، والدین سهل‌گیر که کودک را در انتخاب کتاب کاملاً آزاد می‌گذارند، والدین خنثی که نسبت به انتخاب یا خرید کتاب برای بچه‌ها بی‌تفاوت هستند، والدین ضد کتاب که ترجیح می‌دهند آن هزینه را صرف خوراکی یا اسباب‌بازی کنند و والدین دوستدار کتاب که حتما هزینه‌ای برای خرید کتاب در نظر می‌گیرند و خودشان اهل کتاب هستند و می‌خواهند عادت کتاب‌خوانی نسل به نسل منتقل شود، گروه‌های مختلف والدین در زمینه‌ی خرید کتاب هستند.

رحمانی در ادامه به ویژگی‌هایی برای انتخاب کتاب اشاره کرد و با تاکید بر این‌که باید نسبت به کودک و رشد تحول کودک و نیازهای او در هر رده‌ سنی شناخت داشته باشیم، توضیح داد: وظیفه‌ ما به عنوان بزرگ‌تر این است که با انتخاب کتاب مناسب، اطلاعات مناسب را به کودک ارایه دهیم. تاثیر کتاب در آینده‌ کودک بسیار مهم است. والدین به‌ویژه در گروه سنی «الف» (5 تا 7 سال) حق انتخاب کتاب را برای کودک دارند تا بتوانند کودک را به سمت انتخاب صحیح کتاب هدایت کنند.

او یادآور شد: برخی از والدین ویژگی‌های منحصر به فرد خلاف واقعیت را برای کودکان‌شان در نظر می‌گیرند که باعث می‌شود انتظار از آن کودک بالا برود. یا در پی تحقق اهداف و آروزی‌های خودشان هستند و کودک را از مسیر استعدادش دور می‌کنند. مهم است ویژگی‌های کودک خودمان را بپذیریم و متناسب با آن برای او کتاب تهیه کنیم.

این عضو شورای کتاب کودک درباره‌ گروه سنی «الف» و رشد انتزاعی زبان در این گروه سنی توضیح‌هایی ارایه و اظهار کرد: در این سن واژه‌ها روز به روز افزایش می‌یابد. بنابراین بهتر است کتاب با داستان‌های کوتاه و جملات ساده برای کودک انتخاب شود و در عین حال به او واژگان جدیدی را بیاموزد. همچنین کتاب‌های تصویری که قابلیت بازی کردن را دارند نیز برای این گروه سنی مناسب است.

به گفته‌ او در این گروه سنی که سواد خواندن و نوشتن ندارند نباید مجبور باشیم کتاب را تغییر بدهیم و باید آهسته آهسته به سمت کتاب‌هایی با جملات بلندتر برویم؛ چراکه انتخاب کتاب نامناسب می‌تواند تاثیر سوء داشته باشد.

رحمانی تاکید کرد: نباید انتظار داشته باشیم قصه‌های قدیمی دوران کودکی خودمان حتما برای کودک امروز جذاب باشد. هر چند برخی از این آثار بازنویسی شده‌اند.

او با اشاره بر اهمیت شناخت اشکال، رنگ‌ها و واژه‌ها در این گروه سنی کتاب‌هایی چون «قِل می‌دهیم»، «سر می‌خوریم»، «شناور می‌کنیم» و «واژه‌نامه‌ی چیستانی تصویری» را معرفی کرد. همچنین در زمینه‌ی تناسب رنگ، اندازه و اشکال کتاب‌هایی مانند «اعداد در هنر»، «اشکال در هنر» و «روباه قرمز سلام» را معرفی کرد.

این کارشناس با اشاره به این‌که کودکان درک صحیحی از زمان ندارند و بیشتر ادعا می‌کنند که زمان را می‌شناسند، از کتاب‌های «هفت کمان هفت رنگ» و «هفت روز هفته دارم» به عنوان کتاب‌های مناسب در این زمینه یاد کرد.

نکته‌ مهم دیگر که در این کارگاه مطرح شد توجه به حس همذات‌پنداری کودک با موضوع و شخصیت داستان بود. در این راستا کتاب «خشم قلمبه» برای بچه‌هایی که پرخاش‌گر هستند در جهت غلبه بر خشم درونی آن‌ها معرفی شد.

همچنین به پیشنهاد رحمانی بهتر است برای کودکان پنج تا 6 سال برخی از کتاب‌ها را تا نیمه بخوانیم و از کودک بخواهیم خودش را به جای شخصیت اصلی داستان بگذارد و قصه را پیش ببرد. برای شناخت و معرفی شغل‌های مختلف نیز کتاب‌های «بزرگ‌ترین شغل دنیا» و «شغل آینده‌ من» برای گروه سنی «الف» در این زمینه مناسب است.

به طور کلی معرفی واژگان جدید، رعایت ساده‌نویسی و جملات کوتاه، توجه به رنگ، اشکال و مفاهیم متضاد، تصویری و بدون متن، ترغیب به بازی‌های مشارکتی، تقویت حواس پنجگانه، برآوردن کردن حس کنجکاوی، مهارت‌های ارتباطی بین اشیا و کلمات و لذت‌بخش بودن از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب مناسب برای گروه سنی «الف» است که از سوی رحمانی مطرح شد.

برای گروه سنی «ب» یعنی هفت تا 9 سال تقویت حرکات بدنی، داشتن قهرمان داستانی و همذات‌پنداری با قهرمان داستان، آموزش مستقیم و غیرمستقیم در نقش‌های متعدد، ترغیب به بازی‌های مهارتی، تقویت قوه‌ی تخیل و بازی‌های نمایشی و خیمه شب بازی نکاتی هستند که باید در کتاب‌های این گروه سنی مورد توجه قرار بگیرند.

توجه به بازی‌های ساختنی و اکتشافی، حس رقابت‌جویی، ترویج و معرفی بازِ‌های گروهی، بیدارکننده‌ی ذوق کودک، آموزش رفتارهای اخلاق‌مدار یا تربیت اجتماعی، تعلیم مفاهیم با رعایت اصول و قوانین، نکات مورد نیاز برای انتخاب کتاب‌های گروه سنی «ج» یعنی 10 تا 12 سال است.

در گروه سنی «د» یعنی 13 تا 15 سال آموزش غیرمستقیم حقوق شهروندی، پرورش استعدادهای فردی و اجتماعی؛ معرفی صحیح جنس مکمل و انتخاب آثاری که از تقابل جنسی به دور باشد و هدایت کودک به سمت مشارکت‌های اجتماعی نیز مسایلی هستند که باید در انتخاب کتاب برای این گروه سنی مورد توجه قرار بگیرد.

در بخشی از این کارگاه مربیان کارگاه از شرکت‌کنندگان خواستند به صورت دو به دو آینه‌بازی و عروسک‌گردانی را تمرین کنند و در بخش دیگر در دو گروه تولید یک کتاب برای آموزش آشپزی به گروه سنی «ج» را تمرین و در پایان این آثار نقد و بررسی شد.

بر اساس خبر روابط عمومی کانون، نشست و کارگاه‌های علمی هفته‌ ملی کودک تا 20 مهر 1396 در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ادامه دارد و شرکت در آن برای عموم علاقه‌مندان آزاد است.