دکتر محمدامین ناصح، مولف «دولت یاد، تاریخ محلی بیرجند در آغاز سده معاصر» که اثرش در بیست و چهارمین جشنواره کتاب سال دانشجویی برگزیده شده است در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره این کتاب توضیحاتی ارائه کرد و گفت: فضای تاریخ محلی یک فضای جدید در غرب است که طی 50 سال اخیر مورد توجه ویژه قرار گرفته است اما در ایران یک دهه است که در مقطع دکتری به آن توجه شده است.
 
وی ادامه داد: فضای تاریخ محلی می‌تواند دربرگیرنده یک حوزه محدود باشد به طور مثال در حوزه فرهنگی و اجتماعی به آن نگریسته شود. یکی از نقاط تمایز این کتاب این است که در آن من به حوزه‌های مذهبی، تاریخی، اقلیمی، آموزشی و... پرداخته‌ام و در واقع می‌توان گفت این اثر یک شهرنامه است.

این تاریخ‌نگار با اشاره به دست‌نویس‌های ارزشمندی که در این کتاب از آن استفاده شده گفت: یکی از برگ‌های برنده‌ای که خراسان جنوبی دارد این است که همزمان با مشروطه مدرسه به سبک جدید در آن تاسیس شده است و به همین دلیل نوگرایی‌هایی در آن وجود داشته است، به طور مثال روزانه‌نویسی در این شهر مشاهده می‌شود. این در حالی است که در آن دوره روزانه‌نویسی تنها در نقاط مرکزی کشور دیده می‌شده است. تلاش من این بوده که در این کتاب، آثار میرزا ذبیح‌الله ناصح را در انتهای کتاب به عنوان روزانه‌نویس و کسی که فرهنگ بیرجند را زنده نگه داشته است بیاورم.
 
ناصح با بیان اینکه نکته‌ای که این اثر را از سایر آثار متمایز‌تر می‌کند این است که اسناد و عکس‌های چاپ‌نشده‌ای از بیرجند در این کتاب استفاده شده است که در هیچ کتاب دیگری دیده نمی‌شود، بیان کرد: به هر حال بیرجند بیش از 300 سال منطقه‌‌ای بوده که حاکمان شرق کشور در آن مستقر بودند به طور مثال خاندان اعلم که اسدالله اعلم از این خاندان به وزارت رسیده در این منطقه مستقر بوده‌اند.
 
برگزیده بیست و چهارمین جشنواره کتاب سال دانشجویی ادامه داد: بنیاد مستضعفان نزدیک به 30 سال اسناد و عکس‌هایی از این خاندان را داشت که برای نخستین‌بار در اختیار من قرار داد و برای اولین بار نزدیک به هزار و 200 عکس و اسناد در این کتاب از بیرجند استفاده شده که آن را بی نظیر کرده است و شاید برای نخستین بار باشد که یک کتاب به این تعداد عکس و سند مستند می‌شود.
 
وی در بخش پایانی سخنانش درباره تاثیر کسب این جایزه بر روال کاری خود نیز عنوان کرد: من تنها نویسنده‌ای هستم که طی 24 دوره برگزاری این جایزه توانسته‌ام دوبار این جایزه را کسب کنم و فکر می‌کنم همان‌طور که کسب نخستین جایزه در سال 1387 روح تازه‌ای در من دمید، این بار هم این جایزه بتواند نیروی جدید برای ادامه کار در من ایجاد کند.

در کتاب «دولت یاد، تاریخ محلی بیرجند در آغاز سده معاصر» گوشه‌های پنهانی از وقایع مرتبط با مرز شرقی ایران با محوریت شهر بیرجند در جریان جنگ جهانی اول همراه با اسناد و عکس‌های چاپ شده متعددی از این شهر کویری روایت شده و برای اطلاع خوانندگان، نمونه‌هایی از فرهنگ روزانه‌نویسی در این خطه از کشور در اواخر عهد قاجار ارایه شده است.

از دل این یادداشت‌ها اطلاعات نابی چون وجود خط تلفن بین مرکز حکومتی شهر تا محل مدرسه تاریخی شوکتیه (تأسیس 1286ش) در سال 1296 شمسی، امکان برگزاری «گاردن پارتی» و صرف «بیسکوئیت»، تجهیزات «ژیمناستیک» و وجود ملزومات عکاسی و نیز برگزاری کلاس اکابر در آن زمان، برقراری کلاس زبان انگلیسی در مدرسه در خارج از وقت اداری برای داوطلبان در اواخر عهد قاجار به همراه گوشه‌هایی از کیفیت حضور و ارتباطات قوای انگلیس در شرق ایران در جریان جنگ جهانی اول قابل ردیابی است.