علیرضا استقامتی؛ عضو هیات مدیره انجمن غدد درون‌ریز و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با ایبنا محتوای کتابها را غیر استاندارد دانست و گفت: متاسفانه کتاب‌های به روز و کارآمدی که دارای اطلاعات محکمی باشد در بازار کتاب وجود ندارد و کتاب‌هایی که درباره دیابت منتشر می‌شود، کتاب‌هایی هستند که فاقد اطلاعات علمی به روز و معتبر هستند.
پزشکی علمی پویاست؛ اما کتاب‌هایش نه
استقامتی گفت: کتاب‌هایی که برای عموم مردم نوشته می‌شود صلاحیت علمی درستی ندارند؛ درواقع یا بسیار قدیمی‌اند که اطلاعات دقیق‌تر آن‌ها در کتاب‌های تخصصی منتشر شده است یا نمی‌توان اعتباری برای محتوای‌شان قائل شد.
این پزشک متخصص با اشاره به پویایی علم پزشکی گفت: تحول و افزایش اطلاعات جدید در علم پزشکی دیگر روزانه نیست. بلکه باید بگوییم پزشکی علمی است که دائم در حال تغییر و تحول است و هر لحظه اطلاعات جدیدی به آن اضافه می‌شود. حال تصور کنید کتاب‌هایی که برای مردم درباره دیابت و دیگر حوزه‌های پزشکی نوشته می‌شود، اغلب حاوی مطالب تاریخ مصرف گذشته است و به نظر من نمی‌توان به محتوای آن‌ها اعتماد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه محتوایی را باید در کتابها برای دیابتی‌ها و عموم مردم انعکاس داد، گفت: دیابت یک بیماری مزمن است و فرد دیابتی باید تا آخر عمر با آن زندگی کند. بنابراین محتوایی باید منتشر شود که بیشتر شیوه زندگی یک فرد دیابتی را آموزش دهد. برای مثال ورزش کردن، عادات غذایی، مصرف دارو، مصرف انسولین و عوارض بیماری را یک فرد دیابتی باید بداند. در نتیجه افرادی که دچار دیابت هستند باید آموزش کافی ببینند. این افراد نیاز به اطلاعات کافی و درست دارند اما با کتاب‌هایی در بازار کتاب رو به رو می‌شویم که حتی اطلاعات یکدیگر را نقض می‌کنند در این شرایط یک بیمار دیابتی و یا هر فرد عادی که از هر قشری از جامعه است، چگونه می‌تواند برای جلوگیری از عوارض یا پیشگیری از بیماری به این محتوا اعتماد کند؟
این پژوهشگر گفت: آموزش‌هایی را که برای افراد دیابتی در نظر گرفته می‌شود، معمولا انجمن‌های مردم نهادی که هدف انسان‌دوستانه‌ای دارند بر عهده می‌گیرند این نهاد‌ها خودشان افرادی هستند که آموزش‌دیده هستند و اطلاعات استانداردی را به افراد منتقل می‌کنند.
وی با اشاره به نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور در نظارت بر محتوای کتاب‌های منتشر شده گفت: در کل یک چالش عمده در حوزه مطالب پزشکی، این است که به روز نمی‌شوند. مطالب کتاب‌های پزشکی باید دائما در حال تغییر باشد چراکه این علم،پویاست و خوشبختانه ایران کشوری است که خود در این تحولات و به روز شدن‌ها نقش زیادی دارد، اما کتابها با علم روز پیش نمی‌روند و مردم هنوز مطالب مفید و جدید زیادی را در حوزه پزشکی و به ویژه دیابت نمی‌دانند.
استقامتی افزود: کتاب‌هایی که در حوزه پزشکی به ویژه بیماری‌ها تالیف می‌شوند ویراست جدید آن‌ها باید سال به سال تغییر کند تا روزآمدیشان حفظ شود. پویایی که در محتوای دانش پزشکی وجود دارد در کمتر علمی می‌توان یافت.
استقامتی علت به روز نبودن کتابها را در انعکاس سریع اطلاعات در فضای مجازی و صفحات اینترنت دانست و گفت: کتابها چون روزآمدی ندارند، کارآمدی هم ندارند. اطلاعات در فضای مجازی به قدری زیاد است که تشخیص درست و غلط بودن آن یک هیات گسترده نظارت می‌خواهد؛ اما چیزی که حائز اهمیت است چون این فضاها به راحتی در دسترس مردم قرار گرفته است کتابها مغفول مانده و اغلب افراد برای کسب اطلاعات معمولا به این فضاها مراجعه می‌کنند. البته لازم به ذکر است که برخی سایت‌های علمی معتبر خالی از فایده نیستند و می‌شود به اطلاعات آن‌ها اعتماد کرد.
وی با اشاره به فعالیت رسانه‌ها در انعکاس مطالب درست و قابل اعتماد گفت: مشکل اصلی رسانه‌ها در انعکاس اطلاعات پزشکی این است که نمی‌دانند باید سراغ چه کسی بروند و با چه فردی مصاحبه کنند و معمولا اطلاعاتی که منتشر می‌شود اطلاعاتی ناقص است. طبیعتا مردم هم گمراه می‌شوند. اگر اطلاعاتی به مردم ندهند بهتر از آن است که اطلاعات ناقص یا غلط به آن‌ها بدهند.
آشفته‌بازار کتاب‌های پزشکی
به گفته استقامتی افرادی که برای عموم مردم در حوزه پزشکی کتاب می‌نویسند باید یک سر و گردن از دیگر محققانی که تالیف نمی‌کنند به لحاظ سابقه کاری و اطلاعات علمی بالاتر باشند؛ اما چیزی که اکنون شاهد آن هستیم این است که افرادی که اطلاعات کمتری دارند یا اصلا سابقه تدریس و تجربه زیادی در این زمینه ندارند تالیف می‌کنند و برخی‌ها هم که اصلا تحصیلات پزشکی ندارند و درباره بیماری‌ها به راحتی تالیف می‌کنند اینجاست که باید گفت بازار کتاب یک آشفته‌بازار است.
چرا کسی دلش نمی‌سوزد
وی افزود: چون بیماران دیابتی طیف گسترده‌ای دارند و آمار افرادی که به این بیماری دچار هستند زیاد است، در این آشفته بازار هر فردی هر چیزی که دلش می‌خواهد را بیان می‌کند و هیچ ناظری هم در این امر وجود ندارد. به نوعی بازار خوبی برای برخی سودجویان پیدا شده است کتاب‌هایی که منتشر می‌شود به نفع بیماران یا مردم نیست بلکه به نفع جیب و مقاصد اقتصادی برخی ناشرنماهاست. از دیگر جنبه‌های این بیماری دیابت بارداری است که یکی از شایع‌ترین نوع دیابت‌هایی است که امکان دارد بانوانی که در این دوران بارداری به سر می‌برند به آن مبتلا شوند.
اطلاعاتی حیاتی برای بانوان
همچنین خلیل فریور متخصص و کارشناس تغذیه با شیر مادر در ادامه این گزارش و در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا گفت: اطلاعاتی که بانوان در این زمینه باید داشته باشند بسیار مهم و در برخی موارد حیاتی است. برای مثال فردی که می‌خواهد باردار شود برای اینکه در دوران بارداری به دیابت مبتلا نشود، اگر دارای اضافه وزن است باید آن را بکاهد یا در دوران بارداری دقت زیادی بر خوردن قند‌ها و مواد غذایی شیرین داشته باشد. این نوع مطالب اطلاعاتی هستند که باید در کتابها انعکاس داده شود.
وی افزود: از دیگر اطلاعاتی که برای پیشگیری افراد از بیماری دیابت باید در محتوای رسانه‌ها و کتابها به مردم داده شود این است که تغذیه دوران نوزادی نقش پررنگی در این امر دارد. تحقیقات ثابت کرده است که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند در سنین بزرگسالی احتمال اینکه به دیابت نوع یک و دو دچار شوند بسیار کمتر از افرادی است که در نوزادی از شیر خشک تغذیه شده‌اند. در واقع ایمنی بدن افرادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود در برابر دیابت بیشتر از افرادی است که با شیر خشک تغذیه شده‌اند.
فریور گفت: توصیه می‌شود که نوزادان در شش ماه اول فقط با شیر مادر تغذیه شوند این برای نوزادانی که سابقه فامیلی در این بیماری دارند اهمیت به‌سزایی می‌تواند داشته باشد.
کتاب‌های خوبی که در اختیار همه قرار نمی‌گیرد
وی ضمن انتقاد از نوع پخش کتاب‌های مفید در این زمینه گفت: کتاب‌هایی که این اطلاعات را در اختیار مادران و بانوان قرار می‌دهند معمولا در بیمارستان‌ها یافت می‌شوند. یعنی اگر مادری که تا چند روز و یا ساعت دیگر فرزند خود را می‌خواهد به دنیا بیاورد و یا افرادی که باردار هستند زمانی که به بیمارستان یا مراکز درمانی مراجعه می‌کنند به این کتابها دسترسی دارند.
وی افزود: انتقادی که دارم این است که این کتابها جایگاه چندانی در کتاب‌فروشی‌ها ندارند. چرا یک دختر جوان که راهش به بیمارستان و این نوع مراکز درمانی هم نمی‌افتد نباید اطلاعات کامل در این‌باره داشته باشد تا وقتی که باردار می‌شود بتواند با دانش کافی در این زمینه سلامت خود و فرزند خود را حفظ کند؟ بنابراین کتاب‌هایی که در اختیار عموم قرار بگیرد و حاوی اطلاعات درستی هم باشد بسیار کم است.
نظر شما