به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «زن و چالش‌های جامعه» که مجموعه مقالاتی است از امام موسی صدر درباره مسائل زنان عصر دیروز دوشنبه (۲۶‌اذرماه) با حضور فاطمه صدرعاملی، حجت‌الاسلام مهدی مهریزی؛ خسرو باقری و نسرین فقیه ملک‌مرزبان برگزار شد. 

فاطمه صدرعاملی در این نشست ضمن بیان دو خاطره از دایی‌اش امام موسی صدر درباره نگاهش به زنان گفت: امام موسی صدر در این اثر و دیگر آثار خود به تساوی زن و مرد اشاره کرده است. این تساوی از دید او برمبنای آیاتی است که خلقت زن و مرد و جوهر وجودی آن‌ها را یکسان معرفی می‌کند و می‌گوید زن هم حق حضور در جامعه، حق تحصیل علم و حق مالکیت دارد. 
او سپس با اشاره به اهمیت خانواده در نگاه امام موسی صدر بیان کرد: ایشان خانواده را کوچکترین واحد اجتماع می‌دانستند و معتقد بود خانواده اولین سلولی است که برای شکل‌گیری یک جامعه مهم است و اگر خانواده‌های ما ضعف داشته باشند جامعه ما ضعف پیدا خواهد کرد. از دید او تربیت جسمی و روحی فرزند برعهده پدر و مادر هر دو است و تاکید عمیقی بر رعایت حقوق فرزندان است. 

او ادامه داد: امام موسی صدر بارها تاکید کرده برای بهبود شرایط اجتماعی زنان هیچ دری را نکوبیده رها نمی‌کنم. او شخصا به لزوم استفاده از حضور زنان در جامعه معتقد بود و می‌گفت هم مرد و هم زن باید در ساخت جامعه سهیم باشند. واقعیت این است که اگر خصلت مادرانگی در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها وجود داشت جهان امروز جای بهتری می‌شد. 

این عضو خانواده امام موسی صدر درباره نگاه او به جوانان نیز متذکر شد: امام موسی صدر به توانایی‌ها و انرژی جوانان اعتماد داشت و آینده را از آن آنان می‌دانست. برخلاف بسیاری از اندیشمندان و سیاستمداران که مدام می‌خواهند توسعه و پیشرفت را سدی بر سر راه فرهنگ‌های خودی ببینند و می‌گویند غرب به ما اجازه پیشرفت از سوی خودمان را نمی‌دهد امام موسی صدر به توانایی خود جوانان توجه می‌کرد و این مسأله مسیر تروریسم را می‌بست. چراکه مدام در گوش جوانان خوانده نمی‌شد که غرب ما را عقب نگه داشته است. 
 
نسرین فقیه ملک‌مرزبانی نیز در این مراسم گفت: تمام صحبت‌ها و آیات و روایاتی که امام موسی صدر از آن‌ها استفاده می‌کند ما بارها و بارها شنیده‌‌ایم اما او با چنان صداقت و آرامشی این مسائل را بازگو می‌کند که هر آدمی را جذب می‌کند. ما نتوانستیم آنچه را که باور داریم به درستی بیان کنیم. اما امام موسی صدر این کار را کرد. مثلا در همین حوزه زنان زمانی چنین صحبت‌هایی می‌کرد که کشورهای اسلامی، عربی و ایران دوره گذار را می‌گذراندند و گفتمان‌های مارکسیستی و سوسیالیستی پررنگ بود و او باعث می‌شد توجه به مذهب همچنان پررنگ باشد. 

او ادامه داد: امام موسی صدر نکاتی را می‌گفت که اسلامی را به ما نشان می‌داد که از آن گفتمان خشک عبور کرده بود او از خواسته‌های زن دوره خود صحبت می‌کرد. صداقت سازنده‌ای دارد که باعث می‌شود حرف‌هایش مورد قبول واقع شود مثلا حتی بیمه خانواده تأمین اجتماعی و سلامت را مطرح می‌کند. و تاکید می‌کند زن امروز خواست‌ها و نیازها و توانایی‌های متفاوتی از زن قرون گذشته دارد و یک نظام اسلامی باید به آنها توجه کند. او به صراحت می‌گوید خدا را تمام و کمال در زندگی‌مان وارد نکردیم و از حرکت شتابزده نگارن است. چراکه باعث می‌شود اخلاق گم شود. او ایمان را وسیله رسیدن به آرامش می‌داند که ما را از هرچیزی محفوظ می‌کند. 
حجت‌الاسلام مهدی مهریزی نیز در این نشست درباره متفاوت بودن نگاه‌ امام موسی صدر به اسلام بیان کرد: اساسا عالمان دینی را با توجه به ۴ نکته می‌توان سنجید؛ اینکه با مذاهب و فرق مختلف چه مواجهه‌ای دارند. نگاهشان به ادیان دیگر چیست. با علوم و فنون چه ارتباطی دارند و با مساله جنسیت و زن و نژاد چگونه برخورد می‌کنند. من امام موسی صدر را در تمامی این ۴ دسته پیشرو می‌بینم چراکه به کرامت انسان‌ها ایمان داشت و با تمام ادیان نیز گفت‌وگو می‌کرد. او عالمی بود که در زمان و مطابق روز زندگی می‌کرد. البته باید توجه داشته باشیم که همین صحبت‌های او درباره زنان به ۵۰ و ۶۰ سال پیش بازمی‌‌گردد و مسلما بسیاری از موضوعاتی که گفته برای امروز ما پیش پاافتاده است ولی در آن زمان حرف قابل تأملی بود. 

مهریزی افزود: امام موسی صدر نظراتش را کاملا با قرآن انطباق می‌داد و اشراف کاملی به کتاب آسمانی ما داشت و به همین دلیل به خوبی می‌دانست باید میان امر فرهنگی و امر دینی تفکیک قائل شود یعنی مسائل اصلی اسلام را از آداب و رسوم مسلمانان جدا کند. به‌عنوان مثال براساس آنچه که از قرآن استخراج می‌شود ما بارها می‌بینیم که از نان نام برده شده ولی در هیچ کجا از حجابشان حرفی به میان نیامده و تنها بر عفاف و حیای آنها تاکید شده است اگر غیر اینصورت بود در یک آیه مطرح می‌شد که فلان زن حجاب یا چادر دارد. پس اصالت با عفاف است. و حجاب و پوشش امری فرهنگی است که می‌تواند متفاوت باشد. ما هم باید در فهم دین به این مسائل توجه کنیم. 

او تصریح کرد: امام موسی صدر به واقعیت‌های زمان و توانایی‌هایی که زنان کسب کرده بودند تاکید داشت و معتقد بود زن و مرد هر دو جوهر وجود یکسانی دارند و اصل را بر شباهت‌ها گذاشته بود نه تفاوت‌ها. پس از دید او نابرابری‌ها محصول این نگاه تفاوت‌گرا بین زن و مرد بود. او چندهمسری را تقبیح می‌داند و معتقد است تنها در شرایط خاص و ویژه شاید بتوان به این مساله نگاه مثبت داشت. در کل از نگاه امام موسی صدر جامعه‌ای که به زن اجازه فعالیت اجتماعی و حق رای و انتخاب نمی‌دهد فرقی با جامعه‌ای که او را زنده به گور می‌کند ندارد. 
 
خسرو باقری نیز به‌عنوان آخرین سخنران انتقادهایی را به کتاب و دیدگاه‌های امام موسی صدر مطرح کرد و گفت: درست است که امام موسی صدر مدام تاکید می‌کند که زن و مرد در جوهر وجودی یکسان هستند اما گهگاه از لابلای حرف‌هایش برتری قائل شدن برای مردان احساس می‌شود. مثلا جایی که به تجربیات کشور انگلستان اشاره می‌کند می‌گوید درست موفقیت زن‌ها در امر سیاست و فعالیت اجتماعی کم بود و تعدادشان بالا نمی‌رفت و اشاره می‌کند که آمادگی و توانایی کمتری برای این فعالیت‌ها نسبت به مردان داشتند و مورد دیگر سوگیری‌های او به نفع اسلام است که به نظر می‌رسد سعی دارد با نوع بیان خود برتری خاصی به دین اسلام بدهد و به نوعی دیگر ادیان را تخطئه کند. 

باقری یادآور شد: واقعیت این است که نمی‌توانیم به طور کلی بگوییم زن در غرب هیچ ارزشی ندارد چراکه در زندگی جاری آنها و دانشگاه و مدرس حضور زنان‌شان را می‌بینیم واقعا اینطور نیست که زن در غرب تنها وسیله تبلیغات باشد. نباید خیلی خودمان را مقدس کنیم و غرب را بکوبیم باید واقع‌بین باشیم. در جامعه خودمان هم با اینکه خانم‌ها حجاب دارند، زیر پوست شهر فسادهای جنسی وحشتناکی اتفاق می‌افتد. ممکن است فمنیسم اشکالات زیادی داشته باشد ولی واقعیت این است که حق رأی زنان را به دست آورد که در جوامع غربی و جوامع اسلامی وجود ندارد ما حتی در دوره شاه نیز بر سر این مساله حق رأی زنان مشکل داشتیم. اگر نبود آن تلاش‌ها مردسالاری تمام دنیا را پر کرده بود. پس در مورد خودمان و غرب منصفانه قضاوت کنیم. 

او در پایان درباره نقاط مثبت کتاب نیز گفت: امام موسی صدر نسبت به احکام اسلامی نگاهی متحولانه‌ای دارد و برخلاف اغلب فقها که نسل‌گرا هستند شرایط روز را در این احکام دخیل می‌کند. مثلا درباره برابری ارث زن و مرد و شهادت زن نگاه تازه‌ای دارد. واقعیت این است که پیامبر یک سری آداب و رسوم جامعه خویش را برای گسترش دینی که آورده بود پذیرفت و اگر پیامبر امروز بود آیا واقعا به مسائل روز توجهی نمی‌کرد و آنچه که درباره برابری‌ها گفته نمی‌شود را قبول نداشت؟ عدم پویایی احکام دینی پاشنه آشیل آنها می‌شود چراکه زنان جوان ما امروز آنها را نمی‌پذیرند باید این انحصارگرایی بسته را پشت سر بگذاریم.