برای آنکه شناختی از وضعیت فعلی تولید کتاب‌های گویا در ایران به دست بیاوریم و با دغدغه فعالان این حوزه آشنا شویم، با فاطمه محمدی مدیر انتشارات نوین‌کتاب گویا به گفتوگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
برخی معتقدند کتاب گویا رقیبی برای کتاب‌های چاپی است و برخی این نظر را رد می‌کنند. اما به نظر می‌آید پیشرفت تکنولوژی‌های جدید و رشد رسانه‌های مجازی در سال‌های اخیر، وزنه را بیشتر از گذشته به سمت کتاب‌های غیرکاغذی سنگین کرده است. نظرتان در این‌باره چیست؟
عدم توجه به کتاب‌های گویا، نادیده گرفتن امکانی است که هر روز بیشتر از دیروز مخاطب و طرفدار پیدا می‌کند. تصور می‌کنم جامعه امروز از دغدغه رقابت کتاب‌های گویا و چاپی، عبور کرده و حالا بیشتر دنبال محتوای خوب و قوی می‌گردد، و گمان نمی‌کنم ذهن خود را مشغول این کند که کتاب چاپی بهتر است یا کتاب صوتی.
آینده صنعت نشر را چگونه می‌بینید و سهم کتاب‌های گویا در این آینده چقدر است؟
قطعا سهم کتاب‌های صوتی در آینده بیشتر خواهد شد اما لزوما به این معنی نیست که کتاب‌های چاپی افول خواهند داشت. منهای بحران امروز در حوزه کاغذ، که چاپ کتاب‌ها را با مشکل جدی مواجه کرده، در شرایط عادی، کتاب‌های چاپی و صوتی و الکترونیک هر کدام مخاطبان خود را پیدا می‌کنند و به یک ثبات نسبی می‌رسند.
مهم‌ترین چالش‌هایی که در تهیه کتاب صوتی تجربه می‌کنید چیست؟
نخستين چالش در تهیه کتاب صوتی، یافتن عنوان مناسب و به توافق رسیدن با ناشر یا نویسنده آن عنوان است. بعد هم شروع فرآیند تولید است که ماجراهای خود را دارد.
بر اساس چه معیارهایی یک کتاب را برای گویا شدن انتخاب می‌کنید؟
تیم تولید در موسسه، آثار ناشران مختلف را بررسی و رصد می‌کند. آثار مناسب شناسایی و با ناشران آن‌ها مذاکره می‌شود. در صورت توافق، کتاب‌های مورد نظر وارد پروسه تولید صوتی می‌شوند که خود شامل مراحل متعددی است.
بعد از انتخاب کتاب برای تولید محتوای صوتی، کلیات پروسه تولید در تیمی بررسی و برای آن تصمیم‌گیری می‌شود. به پرسش‌های متعددی باید پاسخ بدهیم، این که کتاب را چه کسی یا کسانی بخوانند، چه نوع موسیقی برای آن مناسب است، کدام یک از تدوینگران مجموعه، از عهده آن عنوان خاص برمی‌آیند، بودجه کلی کار چقدر است و سایر موارد. معمولا سعی می‌کنیم برای آثار ادبی خاص، صداپیشگان خاص هم در نظر بگیریم. تجربه نشان داده با این روش، موفقیت آن آثار بیشتر خواهد بود.
تمایل ناشران به تولید کتاب‌های صوتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا نسبت به قبل بیشتر شده؟
تمایل ناشران به تولید کتاب‌های گویا در مقایسه با سال‌های اولی که نوین کتاب گویا فعالیت خود را شروع کرد، بسیار تفاوت کرده و این روزها خود ناشران هستند که پیشنهاد تولید آثارشان را به ما می‌دهند. این اتفاق خوبی است و باعث شکل گرفتن تعامل بسیار بهتری بین ناشران چاپی و صوتی می‌شود.
پس از توافق برای تولید نسخه گویا از روی یک کتاب، اگر ناشر یا نویسنده یا مترجم درباره فرآیند تولید نظرات یا پیشنهاداتی داشته باشند، در تیم تولید مطرح و پیگیری می‌شود و تا حد امکان این نظرات و پیشنهادات به کار گرفته می‌شود. نظارت نویسنده در تولید کتاب گویا، در صورت در دسترس بودن، از جمله مواردی است که ما در اولویت قرار می‌دهیم.
همیشه مشکاتی در بازاریابی و فروش کتاب‌های صوتی وجود داشت. مسیر توزیع کتاب‌های‌تان به چه شکل است؟
بخشی از آثار ما که به صورت فیزیکی هم تولید شده است، در کتابفروشی‌ها و مراکز عرضه محصولات فرهنگی و شهرکتاب‌ها موجود است. اما تعداد زیادی از آثار هم هستند که به صورت فیزیکی تولید نشده‌اند و فقط در قالب دیجیتال از طریق پلتفرم‌هایی مانند نوار و فیدیبو و کتابراه در دسترس هستند.
قیمت‌گذاری کتاب‌های به چه صورت و بر اساس چه فرآیندی صورت می گیرد؟ آیا سازمان یا نهادی بر این موضوع نظارت دارد؟
چند فاکتور در قیمت‌گذاری لحاظ می‌شوند: عنوان؛ کیفیت تولید محتوای صوتی از نظر گوینده، موسیقی به کار رفته و نوع تدوین؛ حجم محتوای صوتی؛ تیراژ نسخه فیزیکی یا پیش بینی فروش نسخه دیجیتال.
متاسفانه در حال حاضر سازمان یا نهادی که دانش لازم درباره چگونگی فرآیند تولید و عرضه کتاب گویا را داشته باشد، وجود ندارد. به این ترتیب نظارت هم معنی پیدا نمی‌کند. از طرفی در فضایی که مقوله کتاب گویا در حال یافتن جایگاه خود میان مردم و مخاطبان است و رقابت هم تا حدودی در حال شکل گرفتن است، بنابراین قیمت‌گذاری، بر اساس نیاز بازار صورت می‌گیرد که این خود تضمین‌کننده سلامت آن است. هر چند بنا به ملاحظات بسیاری، از جمله نوپا بودن این حوزه در ایران و نبود کپی‌رایت، قیمت‌گذاری کتاب‌های گویا در ایران بسیار پایین تر از سایر کشورهاست.
از سوءاستفاده‌هایی که در حوزه کتاب گویا صورت می‌گیرد بگویید؟
کپی‌رایت، اصلی‌ترین دغدغه حوزه کتاب است و رعایت آن، می‌تواند به عنوان راه نجات مطرح باشد. این جای شگفتی دارد؛ با اینکه کپی‌رایت تا این حد بدیهی و مسلم و ساده است اما همچنان، برای متولیان پیچیده و غیرقابل هضم به‌نظر می‌رسد. تا زمانی که به مالکیت فکری و معنوی اهمیت ندهیم، و مانند سایر کشورها ساز و کارهای قانونی برای آن به وجود نیاوریم، روز و روزگار ما همین خواهد بود. ما نیاز به فرهنگ‌سازی داریم و این فرهنگ‌سازی باید از متولیان و مسئولان و پرچم داران این حوزه آغاز شود. آن مسئولی که به رعایت کپی‌رایت باور ندارد، چگونه می‌تواند این فرهنگ را در قلمرو تحت سرپرستی خود جاری کند؟!
به‌هرحال امیدوارم شرایط به گونه‌ای باشد که با کتاب مهربان‌تر باشیم و دوستی‌مان را با آن بیشتر کنیم، فرقی نمی‌کند کتاب چاپی باشد یا صوتی یا الکترونیک.
نظر شما