حجت الاسلام و المسلمین حسین حسن‌زاده، مدیر گروه پروژه «اصطلاح‌نامه فقه» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، درباره روند تدوین این اثر گفت: اصطلاح‌نامه فقه از سال 1378 توسط عده‌ای از فضلای پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی با استفاده از نظرات صاحب‌نظران و علمای فقه مانند آیات و حجج اسلام خائفی، صالحی مازندرانی، فاضل گلپایگانی، مددی، ممدوحی، حسن‌زاده، سلیمانی، خالد غفوری، نجیبی، یعقوب‌نژاد و همچنین مرحوم عباس حری و با همکاری 17 نفر از محققان توانمند در حوزه مدیریت دانش در بازه زمانی 12 ساله به سامان رسید.
حسن‌زاده ادامه داد: این اثر مجموعه‌ای است از واژگان کلیدی شامل 64 هزار اصطلاح که 51 هزار مورد برگزیده، در 8 مجلد به زیور طبع آراسته شده است که در نوع خود و در حوزه فقهی (اعم از شیعه و اهل سنت) بی‌بدیل است، چرا که از منابع مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز بهره گرفته‌ایم.
عضو هیات علمی پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی در ادامه ارزش‌های افزوده «اصطلاح‌نامه فقه» را یادآور شد و گفت: اساساً تدوین هندسه یک دانش، یکی از کارکردهای اصلی اصطلاح‌نامه‌ها است بنابراین انعکاس هندسه دانش فقه را می‌توان از برکات مهم آن دانست.
مدیر گروه پروژه کتاب «اصطلاح‌نامه فقه» ادامه داد: اصطلاح‌نامه‌ها در چهار شیوه الفبایی، ترسیمی (درختی)، نظام‌یافته و چرخشی ارائه و نمایش داده می‌شوند که هر یک از این شیوه‌ها برای هدفی خاص و برای کاربرانی خاص تعبیه شده است، اما در «اصطلاح‌نامه فقه» به دلیل حجم بالای نمایش چهارگانه در نشر مکتوب، تنها دو بخش الفبایی و ترسیمی در هشت مجلد منتشر شده است.
وی استفاده از «اصطلاح‌نامه فقه» در نمایه‌سازی فقه را یکی دیگر از فواید این اثر دانسته و تصریح کرد: اساساً نمایه‌سازی با بهره‌گیری از واژگان کنترل شده، مانند اصطلاح‌نامه‌ها نقطه قوتی است که در بازیابی اطلاعات کمک شایانی می‌کند.
حسن‌زاده در رابطه با فایده‌های دیگر «اصطلاح‌نامه فقه» گفت: از فایده‌های دیگر این اصطلاح‌نامه این است که با یک نگاه کلی به این اصطلاح‌نامه می‌توان تشخیص داد که کدام موضوع و یا کدام بخش از فقه اسلامی بیشتر یا کمتر کار شده است.
عضو گروه پژوهشی سازماندهی اطلاعات و مدارک اسلامی، در ادامه تأکید کرد: یکی دیگر از فواید اصطلاح نامه فقه، استفاده از آن در تحقیق و تدریس است که به دلیل طبقه‌بندی منطقی موضوعات فقهی و ایجاد ارتباط معنایی میان اصطلاحات در این اثر می‌تواند نقش بسیار زیادی را برای محققان و مدرسان داشته باشد، همچنین می‌توان از طریق اصطلاح‌نامه فقه، مرز این دانش و ارتباط آن را با دانش‌های دیگر به سهولت تشخیص داد.
مدیر گروه پروژه کتاب «اصطلاح‌نامه فقه» ضمن تبیین ماهیت اصطلاح‌نامه، بر زنده بودن آن نیز تاکید کرد و افزود: اصطلاح‌نامه همواره باید ویرایش شود و نباید آن را یک کار تمام شده تلقی کرد، گرچه علم فقه از جمله علومی است که دائما در تطور و تحول است به همین جهت باید دائما رصد شده و موضوعات و مسائل جدید را در پیکره اصطلاح‌نامه فقه قرار داد.
وی در ادامه تدوین اصطلاح‌نامه فلسفه‌های مضاف را بسیار کارآمد دانست و گفت: در بخش اصطلاح‌نامه فلسفه‌های مضاف نیز طرح‌های متنوعی در دست بررسی و تبیین است که ایده آن به سال‌های قبل بر می‌گردد، ورود به این عرصه به دلیل تنوع علوم و ارتباطات بین رشته‌ای، لازم و بسیار با برکت خواهد بود.
حسن‌زاده در پایان دیربازده بودن این دست فعالیت‌های پژوهشی را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: این‌گونه پژوهش‌ها و آثار حتی از فرهنگ‌نامه‌ها نیز دیرتر به ثمر می‌رسد و همین امر باعث ترغیب نشدن مراکز علمی به این سبک پژوهش‌ها می‌شود، حال آنکه در حوزه شیعه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و به‌خصوص پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در سال‌هایی که کمتر لجنه علمی به این مهم توجه داشت پا به عرصه مدیریت اطلاعات نهاد و متولی این امر مهم شد که جای بسی خوشنودی دارد، البته نیازسنجی کاربران و محققان با توجه به دوران و عصر حاضر از ملزومات بروز رسانی آن خواهد بود تا نواقص کشف و در صدد رفع آن باشیم.
یکشنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۸ - ۱۰:۴۲
نظر شما