شروع سال تحصیلی جدید و دغدغه خرید کتاب‌های درسی مورد نیاز طلاب و همچنین مشکلات موجود در دسترسی به کتاب‌های تخصصی، ضرورت برپایی چنین نمایشگاه‌های را دوچندان می‌کند و شاید بتوانند در زمینه معرفی تازه‌های نشر و خرید این منابع از سوی مخاطبان، به عنوان یک فرصت تلقی شوند.
«هادی حصاری»، مدیر توسعه و ترویج پژوهش حوزه علمیه خراسان و مدیر نمایشگاه کتب تخصصی حوزه درباره کم و کیف برگزاری پنجمین دوره این نمایشگاه به خبرنگار ایبنا گفت: این نمایشگاه پنجمین نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی و معارف اسلامی بود که برای سومین سال در این محل یعنی مدرسه علمیه آیت‌الله خویی برگزار شد. هدف از برگزاری این نمایشگاه آشنایی اساتید و طلاب حوزه علمیه با تازه‌های نشر و همچنین تامین منابع مورد نیاز آنها و نیز تامین منابع مورد نیاز کتابخانه‌های مدارس به منابع علمی و و تجهیز آنها بود.
عرضه بیش از 10 هزار عنوان کتاب حوزوی و معارف اسلامی از سوی 128 ناشر داخلی و خارجی
وی با ارائه اطلاعاتی آماری از این نمایشگاه، عنوان کرد: این نمایشگاه در فضایی بالغ بر 1500 مترمربع، میزبان 14 ناشر از مشهد، 5 ناشر از تهران، 101 ناشر از قم و 9 ناشر بین‌المللی از بیروت بود که در قالب 80 غرفه به ارائه بیش از 10 هزار عنوان کتاب مبادرت کردند. البته آمار و عناوین کتاب‌های عرضه شده بیشتر از این عدد بود که در سامانه ما ثبت شده بود.
حصاری در ارتباط با خدمات ارائه شده در نمایشگاه به جهت حمایت از طلاب افزود: جهت رفاه حال استادان، پژوهشگران و طلاب، بن‌های کتابی را تدارک دیدیم که به صورت الکترونیک توزیع می‌شدند. البته به علت محدودیت اعتبارات حوزه، در بحث تهیه بن، محدودیت‌هایی وجود داشت و به همین خاطر ما با سطح‌بندی و بررسی نیاز هر سطح، سعی کردیم بخشی از گره کار را باز کرده و خدمات هرچند حداقلی ارائه کنیم.
سطح‌بندی بُن خرید کتاب در نمایشگاه منطبق با سطح‌بندی طلاب
به گفته مدیر نمایشگاه کتب تخصصی حوزه، این بن‌ها در سه سطح تقسیم بندی شد؛ برای طلاب سطح یک و دو بن 100 هزار تومانی، سطح سه و چهار 200 هزار تومانی و سطح پژوهشگران 300 هزار تومانی در نظر گرفته شد؛ البته خود نمایشگاه هم تخفیف 20 درصدی داشت و خود غرفه‌داران نیز آثارشان را با تخفیف 20 تا 50 درصدی ارائه می‌کردند. اگرچه قیمت کتاب‌ها مخصوصا تازه‌های نشر، افزایش و قدرت خرید مردم، کاهش یافته بود؛ اما ما تلاش کردیم که با حداقل‌های موجود، خدمات بهتری را ارائه کنیم و با توجه به موسسات و مراکز با پشتوانه‌های خاص، مخصوصا تازه‌های نشر را با قیمت متعادل‌تری به مخاطبان عرضه کردیم.
تجهیز کتابخانه‌های مدارس دینی به 123 هزار جلد کتاب در ایام برپایی نمایشگاه
از وی درباره سامانه الکترونیک مجموعه پژوهشی حوزه و ارائه خدمات نمایشگاه به صورت غیرحضوری هم گفت: همه اطلاعات مورد نیاز از جمله کتب موجود و خدمات ارائه شده برای دسترسی و اطلاع‌رسانی بهتر در سایت پژوهشی حوزه علمیه به ثبت رسیده بود و در دسترس مخاطبان قرار داشت. همچنین از طریق این سامانه الکترونیک برای مدارس شهرستان‌ها، این امکان وجود داشت تا کتاب‌های مورد نیاز برای تجهیز کتابخانه‌هایشان را سفارش و دریافت کنند که بر اساس آمار، از این طریق 123 هزار جلد کتاب به کتابخانه‌ها تحویل داده شد. درواقع ما خدمات یک نوع نمایشگاه غیرحضوری را فراهم کرده بودیم.
مدیر پنجمین نمایشگاه کتب تخصصی حوزه و معارف اسلامی همچنین با اشاره به طرح‌های جانبی در حاشیه نمایشگاه، گفت: در حاشیه نمایشگاه طرح‌هایی از جمله طرح اهدای دانای با هدف اهدای کتاب اجرا شد. در واقع در این طرح کتاب‌های افراد یا کتابخانه‌هایی که کتاب مازاد داشتند، جمع آوری و در نمایشگاه عرضه شد تا افراد کتاب‌های مورد نیازشان را از قفسه‌های مربوطه بردارند. با اجرای این طرح طی سه سال اخیر بالغ بر ۱۵۰ هزار جلد کتاب اهدا شد.
حصاری اضافه کرد: اتفاق دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، به تصویر کشیدن خروجی کارها و فعالیت‌های 4 ساله مجموعه علمی و پژوهشی حوزه علمیه خراسان رضوی در نمایشگاهی جانبی با نام «طریق تحول» بود که بازدیدکنندگان آن، از فضای اتفاقات علمی حوزه علمیه خراسان باخبر شدند.
مدیر نمایشگاه: نمایشگاه امسال هم از حیث کمّی و هم کیفی بهتر از پارسال بود
مدیر نمایشگاه تخصصی کتب حوزه و معارف اسلامی از رشد کمی و کیفی این نمایشگاه نسبت به سال‌های گذشته خبر داد و گفت: هم به لحاظ کمی و هم به لحاظ کیفی نمایشگاه به نسبت سال گذشته از وضعیت مطلوب‌تری برخوردار بود چراکه در سال گذشته ۸۰ ناشر حضور داشتند و امسال ۱۲۰ ناشر، سال گذشته 4 هزار بن پیش بینی شد و امسال 6 هزار بن، تعداد غرفه‌های پارسال هم ۵۰ غرفه بوده که امسال به ۸۰ غرفه رسید. حتی ناشرانی بودند که ما به جهت محدودیت فضا از پذیرش آنها معذور شدیم، همچنین به این جهت که از سال گذشته کتب معارف اسلامی را هم به این نمایشگاه اضافه کردیم، ناشرانی به نمایشگاه اضافه شدند که این مسئله، دامنه مخاطبان نمایشگاه را توسعه داد و تازه‌های نشر بیشتری را در اختیار بازدیدکنندگان قرار داد.
وی در توضیح نحوه تجهیز کتابخانه‌های مدارس از طریق برگزاری این نمایشگاه گفت: در بخش پژوهشی مدارس و با همکاری کتابداران، نیازهای کتابخانه‌های مدارس علمی را از قبل رصد کرده و فهرستی از این کتاب‌ها تهیه و به نمایشگاه مراجعه می‌کردند البته که این مراجعه با یک آشنایی قبلی صورت می‌گرفت؛ به این معنا که ما سایت نمایشگاه‌های پژوهشی حوزه علمیه خراسان را داریم که تمامی کتاب‌هایی که در نمایشگاه عرضه می‌شود، در این سامانه بارگذاری می‌شود یعنی کسی که می‌خواهد به نمایشگاه مراجعه کند، جست‌وجویی در سایت انجام می‌دهد تا بررسی کند کتاب‌های مورد نیازش در نمایشگاه وجود دارد یا نه، آن ناشران در فهرستش وجود دارند یا نه؛ و بعد با یک شناخت ضمنی و اجمالی از این فضا به نمایشگاه مراجعه می‌کرد و برای تجهیز کتابخانه‌های حوزه علمیه تشکیل پرونده می‌داد و بر اساس معرفی که داشت، سقف خرید خود را اعلام می‌کرد و بر اساس معرفی‌نامه‌ای که دریافت می‌کرد، به غرفه‌ها مراجعه می‌کرد و کتاب مورد نظر خود را خریداری می‌کرد و پس از اینکه فهرست‌برداری شد، آنها را به مُهر تجهیز ممهور می‌کرد.
«جواد معین» مسئول اداره نشریات علمی حوزه علمیه خراسان رضوی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا به معرفی 9 نشریه حوزه علمیه که از اساتید حوزه و دانشگاه در هیئت تحریریه و بخش داوری آن استفاده می‌شود و در سطح نشریات برتر کشور قرار دارد، پرداخت.
وی گفت: پنجمین نمایشگاه کتب تخصصی حوزوی و معارف اسلامی هر سال تقریباً در همین ایام در حال برگزاری است و طبیعتاً این پنجمین نمایشگاه با اولین نمایشگاه چه از لحاظ کیفی و چه از لحاظ کمی، تفاوت زیادی دارد. بازدیدکنندگان و چهره‌ها و شخصیت‌های دانشگاهی و حوزوی که به این محل آمدند و بازدید کردند، عنوان می‌کردند که از حضور در این نمایشگاه خرسند و راضی بوده‌اند و دست پر از نمایشگاه بیرون رفته‌اند.
معین همچنین ابراز امیدواری کرد: در سال آینده و با در نظر گرفتن مکانی بزرگتر تعداد ناشرانی که در این نمایشگاه شرکت می‌کنند، بیشتر شود و ما میزبان کشورهای دیگر از جمله عمان، سوریه و لبنان باشیم.
جانمایی غرفه‌های عرضه‌کننده کتاب‌های غیردرسی در نمایشگاه، مناسب نبود
در ادامه این گزارش، سراغ غرفه‌داران و ناشران شرکت‌کننده در پنجمین نمایشگاه کتب تخصی حوزه و معارف اسلامی رفتیم تا نظر آنها را هم درباره این دوره از نمایشگاه، جویا شویم.
«امیرحسین محمودزاده» مسئول غرفه بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی که برای نخستین بار به عنوان ناشر در این نمایشگاه حضور پیدا کرده بود و غرفه‌اش هم در سالن اصلی قرار داشت، در ابتدا ضمن معرفی این بنیاد و 15 کتاب عرضه شده آن در نمایشگاه، گفت: ما معتقدیم مردم به هیچ عنوان از کتاب خواندن دل‌زده نشده‌اند بلکه به کتاب خواندن علاقه دارند و با توجه به سلیقه خاص خود به سراغ کتاب می‌روند. البته گرانی کاغذ و مشکلاتی که در چاپ کتاب به وجود آمده، تا حدودی موجب شده است که مردم محتاطانه‌تر و با اولویت‌بندی سراغ خرید کتاب بروند؛ به عنوان مثال در همین نمایشگاه مخاطبان، ابتدا سراغ کتب درسی خود را می‌گرفتند و سپس به سراغ کتب معارف اسلامی می‌آمدند.
هر چه قیمت کتاب‌ها بیشتر شود، تخفیف ما هم بیشتر می‌شود؛ ولی دیگر ادامه این روند امکانپذیر نیست
وی افزود: با توجه به اینکه یکی از اهداف و تاکیدات موسس مجموعه بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی، عرضه کتاب به طلاب با نازلترین قیمت بوده است، ما اکثرا کتاب‌های چاپ قدیم خود را به نمایشگاه آورده و تخفیف‌های زیادی را گاه تا سقف 50 درصد اِعمال کردیم؛ به عنوان مثال برای «روزگار قائم مقامی» که از کتب پرفروش ماست، قیمت چاپ اول کتاب 30 هزار تومان بود، اما چاپ دوم ۸۵ هزار تومان قیمت خورد به همین علت ما چاپ اول را با ۲۵ درصد تخفیف و با قیمت ۲۲ هزار تومان عرضه کردیم.
مسئول غرفه بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی عنوان کرد: در واقع هرچه قیمت‌ها بالاتر برود، ما هم سعی می‌کنیم قیمت‌ها را متعادل کنیم و تخفیف بیشتری بدهیم ولی واقعاً باید مسئولین نظام فکری کنند چون اگر کتاب خواندن و کتابخوانی در بین مردم ما کمرنگ شود خیلی بد است چون مردم باید حافظه تاریخی قوی داشته باشد.
«مجتبی حیدری»، مسئول انتشارات مرکز بین الملل جامعه المصطفی، اما از جوابگو نبودن بن‌های خرید کتاب گفت و تاکید کردد: با وجود حمایت حوزه علمیه و ارائه بن‌های تخفیف، این بن‌ها جوابگوی نیاز طلاب که بیشتر برای تهیه کتب درسی خود به این نمایشگاه آمده بودند، نبود.
وی در ادامه بر لزوم تویج فرهنگ کتابخوانی میان طلاب تاکید کرد و گفت: غرفههایی که کتاب‌های غیردرسی در نمایشگاه عرضه می‌کردند، با مشکل عدم اسقبال مراجعه‌کنندگان روبه رو بودند؛ حل این مشکل، نیاز به توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی در علوم اسلامی دارد تا طلاب پا را از کتاب‌های درسی خود فراتر گذاشته و آثار غیردرسی را هم مطالعه کنند.
«مرتضوی»، غرفه‌دار انتشارات نصایح هم در ارتباط با مشکلاتی که در این چند روز برپایی نمایشگاه با آن روبه رو بوده است، گفت: مشکل اصلی که در این نمایشگاه با آن مواجه بودیم، عدم استقبال مراجعه‌کنندگان از غرفه کتاب‌های غیردرسی بود؛ ما چون اکثر کتاب‌هایمان عمومی و غیردرسی بود، فروش بسیار کمی داشتیم.
اگر این نمایشگاه تخصصی است، عرضه کتاب‌های عمومی چه توجیهی دارد؟!
وی در ادامه گفت: اگر اینجا نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی است، پس دیگر کتاب‌های عمومی نباید در آن عرضه شوند. البته این نمایشگاه از چیدمان نامناسبی هم برخوردار بود؛ طوری‌که اصلاً کسی به طبقه بالا مراجعه نمی‌‌کرد، چون نمایشگاه نباید دوطبقه باشد؛ بازدیدکنندگان به حیاط نمایشگاه هم مراجعه‌ای نمی‌کردند؛ ما با صرف هزینه‌های زیاد از قم به اینجا آمدیم اما واقعاً فروش خاصی نداشتیم.
«شهسواری» از انتشارات علامه بهبهانی هم که غرفه‌اش در طبقه بالای نمایشگاه واقع بود، گفت: غرفههایی که در طبقه بالای نمایشگاه حضور داشتند، همگی با مشکل عدم استقبال روبه‌رو بودند؛ ما همان ابتدای کار هم به مسئولان برگزاری نمایشگاه این نکته را هشدار دادیم که در طبقه بالا استقبال کم خواهد بود اما آنها گفتند با توزیع بن‌ها در طبقه بالا این نگرانی برطرف خواهد شد اما این اتفاق نیفتاد چراکه کتاب‌های طبقه بالا غیردرسی است و این باعث شده مراجعه‌کنندگان بن را تهیه کرده و به سرعت به طبقه پایین بروند.
ما دیگر به این نمایشگاه نخواهیم آمد!
«عنابستانی» از انتشارات اراده که در حیاط محل برگزاری پنجمین نمایشگاه تخصصی کتب حوزوی و معارف اسلامی، غرفه داشت، در گفت‌وگو با ما چینش نامناسب غرفه‌ها، تفکیک زمانیِ بازدید خانم‌ها و آقایان و عدم استقبال از کتب غیردرسی را از مشکلات اصلی این نمایشگاه عنوان کرد و گفت: امسال اولین سالی بود که در این نمایشگاه شرکت کردیم. ما در حیاط افتادیم و این باعث شد استقبال کمی از غرفه ما صورت بگیرد. برگزاری این نمایشگاه در ساختمان حوزه هم به هر حال با محدودیت‌هایی رو‌به‌روست که در نهایت به استقبال کم مخاطبان از آن انجامید. ما کتب حوزه معارف اسلامی داریم اما چون اولویت طلاب، کتب حوزوی است از اقبال کمی برخوردار شدیم.
وی در ادامه گفت: به علت محدودیت‌های موجود در حوزه، آقایان و خانم‌ها به‌صورت جدا و در ساعاتی مستقل از هم، از نمایشگاه بازدید می‌کردند و همین باعث می‌شد بعضی‌ها که خانوادگی می‌خواستند از نمایشگاه بازدید کنند، امکان حضور نداشته باشند و ناچار از بازدید منصرف می‌شدند. در مجموع بانوانی که برای بازدید به نمایشگاه می‌آمدند، با مشکلات بیشتری مواجه بودند. برای ما که سال اول حضورمان در این نمایشگاه بود، این تجربه خوبی نبود.
«خیری» از انتشارات نسیم نیز یکی دیگر از غرفه‌دارانی بود که در قسمت حیاط مدرسه علمیه قرار داشت. او هم درباره این قبیل مشکلات ریز و درشت، به ما گفت: ما که در حیاط بودیم، مشتری‌های کمی داشتیم و حتی راهنمایی لازم برای هدایت مراجعه‌کنندگان به داخل حیاط وجود نداشت.
مسئول غرفه انتشارات سبطین هم دل پُردردی داشت. او به ما گفت: بارها با ما برای حضور در این نمایشگاه تماس گرفتند، ما از قم به اینجا آمدیم و متوجه شدیم غرفه ما در حیاط است؛ جایی که مراجعه‌کنندگان و حتی مسئولان از آن عبور نمی‌کنند. آنها تنها سالن اصلی را بازدید می‌کنند و از غرفه‌های داخل حوزه مصاحبه می‌گیرند و می‌گویند همه چیز خوب است. ما در اینجا سیستم تهویه نداشتیم و برق این بخش مدام قطع و وصل می‌شد؛ حتی کسانی که برای تجهیز کتابخانه‌ها به نمایشگاه می‌آمدند، از اینجا بازدید نمی‌کردند.
عابدینی از انتشارات مطبوعات دینی، خاتم الانبیا و دارالعرفان نیز در گپ و گفتی مختصر با ما، درباره نمایشگاه عنوان کرد: ما از قم به اینجا آمدیم و بعد از اینکه بار را فرستادیم، متوجه شدیم غرفه ما در حیاط است و این باعث شد فروش کمی داشته باشیم با اینکه کتب درسی عرضه می‌کردیم. اگر سال دیگر هم به این منوال برگزار شود، دیگر به این نمایشگاه نخواهیم آمد.
نظر شما