موضوع اصلی مطالعات تاریخ اجتماعی، توجه به زندگی عادی توده‌های جامعه است. در این سنخ از مطالعات، شاخصه‌هایی همچون سبک زندگی، معاشرت، معیشت، سلایق، فرهنگ عامیانه، نظام ارتباطی و دیگر رفتارهای به ظاهر ساده مردم به مثابه موضوعات اساسی در کانون توجه قرار می‌گیرند. در این نوشتار نیز تاریخ اجتماعی شیعیان در عصر حضور اهل بیت(ع) بررسی شده؛ چنان که به زوایایی پیدا و پنهان از زندگی روزمره و حیات اجتماعی ایشان توجه شده است.
در این کتاب شیوه‌ای از زندگی حکایت شده که در منظر معصومین(ع) کامل‌ترین الگوهای بشری بوده و از توصیه‌های ایشان تأثیر پذیرفته و با افعال و افکار مطهر و قدسی ایشان درآمیخته است. شیعیان در آن زمانه فرصتی مغتنم داشته‌اند که در پرتو بینش و عمل اهل بیت(ع) سبکی ارزشمند از زندگی عقلانی و هوشمندانه را تجربه کنند؛ از این رو دستاورد اصلی این پژوهش، تبیینِ بخش کوچکی از عظمت و غنای فرهنگ و تمدن عالمانه شیعیان است. بنابراین این کتاب به جای آن‌که یک اثر راهنما در قالب گزاره‌های هنجاری برای زیست دین‌دارانه در زمان حاضر باشد، گزارشی در قالب گزاره‌های اخباری از زندگی دین‌داران در زمان گذشته است.
علاوه بر آن، از جمله ویژگی‌های مثبت این اثر، بهره تاریخی از تعداد بسیار زیاد حدیث است. وقتی «حدیث» به مثابه یک گزاره تاریخی مورد استناد تاریخ‌پژوه قرار می‌گیرد، آنچه اهمیت می‌یابد ارزش و میزان واقع‌نمایی آن و آینه واقعیت شدن آن است که با صحت صدور و نوع دلالت - که دغدغه اصلی حدیث پژوهان است - تفاوت دارد، هرچند هم‌پوشانی‌هایی نیز با آن پیدا می‌کند.
این کتاب محورهای زیر را در یازده فصل با باریک‌بینی و دقتی ستودنی مورد بررسی قرار داده است: کنش‌های شخصی شیعیان، کنش‌های شیعیان در تعامل با مردم و محیط زیست، معاشرت عمومی، معاشرت با گروه‌های خاص، تعامل با اهل بیت (ع)، تعامل با پیروان دیگر ادیان و مذاهب، تعامل با محیط زیست، نظام کار و معیشت، تعامل با جهان غیر مادی، مناسک و عبادات. هر یک از محورها خود به محورهای فرعی تقسیم شده است.
به عنوان نمونه، حوزه کنش‌های شخصی شیعیان، خود شامل پنج محور فرعی تغذیه، پوشاک، بهداشت و سلامت، مسکن و سرانجام تفریح و اوقات فراغت می‌شود. این محورها نیز باز دربردارنده محورهای فرعی‌تر هستند.
کتاب «تاریخ اجتماعی شیعه: سیری در مولفه‌های سبک زندگی اهل بیت و شیعیان» تالیف سید محمدمهدی موسوی‌نیا در 584 صفحه به بهای 84000 تومان از سوی نشر بوستان کتاب قم راهی بازار کتاب شده است.
نظر شما