خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- تهمینه حدادی: روز جهانی کتاب کودک سال ۲۰۲۰ و به تبع آن روز ملی ادبیات کودک سال ۱۳۹۹ دستخوش حادثه‌ای دلخراش شده است. ویروس کرونا باعث تعطیلی بزرگترین نمایشگاه کتاب کودک دنیا (نمایشگاه بین‌المللی بولونیا) و تا این لحظه به تعویق افتادن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شده است.
بگذارید صادق باشیم؛ نمی‌دانیم بعد از سپری کردن این بحران چه اتفاقی دامن کتاب و کتابخوانی را می‌گیرد. آیا فروش کتاب در کتابفروشی‌های محلی بیشتر خواهد شد؟ آیا با تغییر قیمت نفت حوزه کتاب و کتابخوانی هم دچار نوساناتی می‌شود؟ آیا به دلیل تجربه قرنطینه افراد بیشتری کتاب را دوست خود خواهند دانست و بازار کتاب رونق می‌گیرد؟ تجربه فروش رایگان کتاب‌های کودک و نوجوان در سایت‌ها اشتیاق والد و کودک به کتابی را که در دسترس و ارزان است ثابت کرده است؟ و مبادا مثل همیشه مشکلات اقتصادی بعد از این بحران روی دوش نشریات کودک و کتاب کودک و نوجوان بیفتد؟
با طرح سوال آخر است که دوباره از خودم می‌پرسم روز جهانی کتاب کودک سال ۲۰۲۰ و به تبع آن روز ملی ادبیات کودک سال ۱۳۹۹ به دلیل ویروس کرونا دستخوش تغییراتی در ایران شده است یا خیر؟
همه ما آگاهیم که در تمام دنیا روزهایی در تقویم وجود دارد که متذکر می‌شوند باید به موضوعی فکر کنیم. در ایران نیز روزهای زیادی وجود دارند که هر فردی در هرکجای کشور قادر است درباره آن توضیحاتی بدهد مانند روز درختکاری، روز طبیعت، روز آتش‌نشان، و حتی هفته کتاب و کتابخوانی. اما همین که دایره روابط خود را گسترش بدهیم و دو موضوع روز جهانی کتاب کودک و روز جهانی کودک را مطرح کنیم نه کودکان قادرند به سوال اول پاسخ بدهند و نه بزرگترها تعریف درستی از دو موضوع مطرح شده دارند.
کودکان و نوجوانان ما قادر به نام‌بردن نویسندگان داخلی نیستند
با این تفاصیل است که روز ملی ادبیات کودک نیز به گوش خیلی از این افراد نخورده است. کودکان و نوجوانان ما خارج از دایره‌ای محدود قادر به نام‌بردن از نویسندگان داخلی نیستند. اغلب مراجعان به کتابفروشی‌ها کودک و نوجوانانی‌اند که کتابی از مجموعه خاص را می‌خواهند که آن را در شبکه‌های ماهواره‌ای و یا در دست دوستانشان دیده‌اند و وقتی خطاب به آنها بگویی من تصویرگر کتاب هستم باید تصویرگری را به آنها توضیح بدهی چون اغلب آنها تو را نقاشی می‌دانند که عکس‌های کتاب‌ها را می‌کشی! و در این میان مروجان کتاب‌اند که کتاب را به این روستا و آن شهر دور می‌برند، بی‌اینکه فلان روز در تقویم برایشان تلنگری باشد. بی اینکه در رسانه ملی یا کتاب‌های درسی با موضوع روز جهانی کتاب کودک روبه‌رو شده باشند. بی‌اینکه جریان آموزش رسمی به خانواده‌ها تلنگر بزند که با بن‌های خود نمی‌توانند و نباید کتاب کمک آموزشی بخرند.
ویروس کرونا چه تاثیری بر کتاب کودک و نوجوان ایران دارد؟
به نظر می‌رسد ویروس کرونا می‌تواند صدماتی به بازار کتاب کودک بزند. اما این صدمات از سال‌های پیش وجود داشته‌اند. از بازه‌ای که جشن روز جهانی کتاب کودک در چند نهاد مرتبط برگزار شده است و بیانیه‌های منتشر شده راه به جایی نبرد. از بازه‌ای که حضور نویسندگان در مدارس محدود به هفته کتاب و کتابخوانی شد و مدارس ضروری می‌دانند تا درباره حضور نویسندگان تصمیم‌گیری کنند. از بازه‌ای که با تغییرات قیمت دلار و مشکلات تهیه کاغذ مجلات کودک و نوجوان مجبور به کاهش شمارگان و کم کردن نوبت چاپ و در نهایت تعطیلی شدند. از بازه‌ای که کتابخانه‌های مدارس کتاب‌های جذابی برای ترغیب کودکان نداشتند و زمانی طولانی طی شد تا این رویکرد تغییر کند اما صدماتش را برجای گذاشت. از همان سال‌های دور که بی‌کیفیت‌ترین بخش نمایشگاه بین‌المللی کتاب برای ناشران کودک و نوجوان بود، زیر چادرهای مصلا، زیر چادرهای نمایشگاه شهر آفتاب و در زیر زیرزمین سردی که غرفه‌داران بخش کودک را در اردیبهشت ۹۸ به بستر بیماری کشاند! از مشاهدات جسته و گریخته در باغ کتاب که خانواده‌ها یک کتاب و ده‌ها اکسسوری برای فرزندشان می‌خرند!
تاثیر کرونا بر کتاب کودک محسوس نیست
به نظر می‌رسد تاثیر ویروس کرونا بر کتاب کودک و نوجوان زیاد محسوس نباشد. آنها که سال‌ها کتاب نخوانده‌اند همچنان کتاب نخواهند خواند. اما آنها که کتاب خوانده‌اند و بدون پشتوانه دولت و تبلیغات رسانه ملی(که ضروری است!) کتاب‌خوان مانده‌اند باز کتاب خواهند خواند. آنها باز به کتابفروشی‌های محلی سر می‌زنند. مروجان کتاب باز کتاب‌ها را به دست کودکان سراسر ایران می‌رسانند. کتابخانه‌های سیار کانون به دل جاده‌ها خواهند زد بی اینکه یک بحران جهانی سد راه آنها باشد، آنها به راه بزرگ خود ادامه می‌دهند و مخاطبان همیشگی‌شان را خواهند داشت و همچنان می‌دانند که وجود کاغذ برای کتاب‌های صرفا کمک آموزشی و عدم افزایش حق‌الزحمه روزنامه‌نگاران و نویسندگان و تصویرگران و عدم وجود بودجه برای تربیت نیروی خلاق و حضور نمایشی متخصصان خارجی در ایران و نبود بورس تحصیلی و وجود فیلترهای رفاقتی در شورای انتخاب برخی ناشران بزرگترین مانع ادبیات کودک در ایران است!
پنجشنبه ۱۴ فروردین ۱۳۹۹ - ۱۸:۱۷
نظر شما