به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در کتاب «رجعت»، نوشته حجت‌الاسلام محمدرضا ضمیری، ابعاد مختلف این اصل اعتقادی از دیدگاه عقل و نقل مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آن با ظهور حضرت بقیةالله الاعظم(عج)، تبیین شده است. «رجعت» کتابی است که درباره‌ یکی از ضروریات اعتقادی شیعه سخن می‌گوید. رجعت، موضوعی است که بسیاری از ما شیعیان در ‌ام‌القرای شیعه آن را نمی‌دانیم و به آن اعتقاد نداریم در حالی که رجعت از اصول اعتقادی شیعه است. حجت‌الاسلام محمدرضا ضمیری، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور قم و رئیس دانشگاه پیام نور واحد جعفریه در این اثر به اختصار به بررسی معنا و مفهوم و ویژگی‌های رجعت، دلایل و مستندات آن و جایگاه این موضوع در قرآن و روایات پرداخته است. در ادامه گفت‌وگو با این نویسنده را می‎خوانید.

رجعت مفهوم چندان آشنایی شاید برای خیلی از ما نباشد و کمتر در ادبیات شیعی به آن توجه شده است. اساسا در ادبیات شیعه چه معنایی دارد؟
رجعت یکی از اصول اعتقادی شیعه است. بر اساس این اعتقاد پیش از برپایی قیامت، گروهی از مؤمنان پاک سرشت و کافران زشت طینت، پس از مرگ، زنده شده و بار دیگر به دنیا برمی‌گردند تا سرانجام اعمال نیک و بد خود را دریابند و حاکمیت نهایی دولت حق را مشاهده کنند.

 سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟
یکی از آرزوهای دیرینه بشر گسترش عدالت به معنای واقعی در سراسر گیتی است و این امید و آرزو به شکل نوعی اعتقاد در ادیان الهی تجلی پیدا کرده است. در طول تاریخ کسانی که مدعی تحقق این ایده شدند، طرح‌ها ریختند و چاره‌ها اندیشیدند؛ ولی نتوانستند بشر خسته‌دل را امیدی بخشند. اندیشه ظهور مهدی(عج)، تنها چراغ فروزانی است که می‌تواند تاریکی‌ها و غبار خستگی را از انسان دور کند. روزی که او می‌آید و حکومت واحد جهانی تشکیل می‌دهد، انحراف‌ها و بی‌عدالتی‌ها را محو می‌کند و ابرهای خودخواهی و نفاق را کنار می‌زند تا بشر لذت و زیبایی زندگی واقعی را در سایه حکومت اهل بیت(ع) و پیاده شدن همه احکام الهی با تمام وجود احساس کند.



شاخصه و ویژگی رجعت‌کنندگان چیست؟
در آستانه این ظهور نورانی، حوادث شگفت‌انگیزی اتفاق می‌افتد که یکی از آن‌ها بازگشت گروهی از مؤمنان واقعی برای درک و تماشای عظمت و شوکت جهانی اسلام خواهد بود. البته عده‌ای از کافران بدطینت نیز در این میان پیش از آخرت به دنیا برمی‌گردند تا به سزای پاره‌ای از اعمال ننگین خویش برسند. بازگشت گروهی از مؤمنان خالص و کافران ستمگر به این جهان پیش از قیامت رجعت نامیده می‌شود. اعتقاد به رجعت یکی از اعتقادات «شیعه» است و سایر مذاهب اسلامی به چنین امری اعتقاد ندارند. از این روی پیوسته رجعت یکی از موضوعات کلامی مورد اختلاف شیعه و سنی بوده است. اهل سنت به سبب اختلاف مبنایی که با شیعیان دارند، مسئله رجعت را از اساس انکار کرده‌اند و این گونه عقاید را برگرفته از عقاید غلات و ساخته و پرداخته عبدالله بن سبای یهودی می‌دانند.

در گفتار و اندیشه‌های ائمه(ع)، بزرگان و علما درباره رجعت چه چیزی بیان شده است؟
اندیشمندان اسلامی کتب و مقالاتی گرانمایه در این موضوع نگاشته‌اند، که هر یک از سبکی ویژه برخوردار است. برخی به سبک روایی محض، برخی دیگر در پاسخ به شبهات و دلایل مخالفان و برخی نیز به شیوه فلسفی. اعتقاد به رجعت و بازگشت نخبگان امت، پیش از قیامت، به دنیا، از ویژگى خاصى برخوردار است و در منابع اسلامى اهمیت آن با بیانات گوناگونى مطرح شده است. در برخى روایات، روز رجعت به عنوان یکى از روزهاى الهى عنوان شده که عظمت و قدرت الهى در آن متجلى خواهد شد. امام صادق (ع)، فرموده‌اند: روزهاى الهى سه تا هستند: روزى که قائم (عج) قیام خواهد کرد، روز رجعت و روز قیامت.

مرحوم علامه طباطبایى در این زمینه مى‌فرماید: اینکه ایام خاصى به خدا نسبت داده مى‌شود با آنکه همه روزها متعلق به خداست، نکته‌اش این است که در آن روزهاى خاص، امر خدا چنان ظهورى مى‌یابد که براى هیچ‌کس دیگرى این ظهور پیدا نمى‌شود. مثل مرگ در آن موقعى که تمام اسباب دنیوى از تاثیرگذارى مى‌افتد و قدرت و عظمت الهى ظهور و بروز مى‌کند.
 
برخی بر این باورند که اصل رجعت از جهت عقلی امکان دارد و مستلزم هیچ محالی نیست؛ اما وقوع آن منجر به بی‌فایده بودن یکی از اصول دین، یعنی اصل معاد خواهد شد و چون اصول دین قطعی و مسلم است، باید رجعت را مورد تردید قرار داد، به بیان دیگر بر اساس عقیده رجعت، گردن‌کشان تاریخ در همین دنیا مجازات خواهند شد، در این صورت نیازی به قیامت و معاد نخواهد بود؛ چرا که بر اساس دلایل عقلی و نقلی معاد برای مجازات ظالمان و ستمگران ضرورت می‌یافت، نظر شما در این زمینه چیست؟
چند پاسخ برای این شبهه می‌توان ارائه کرد، اول آنکه اگر با مجازات اندکی در دنیا ضرورت معاد مورد تردید واقع می‌شد، پس ‌باید در مورد حدود شرعی نیز چنین باشد؛ یعنی ‌باید برای افرادی که در همین دنیا بر آنان حد شرعی جاری می‌شود، نیز معاد لغو و بی‌حاصل شود، در صورتی که چنین نیست. دوم آنکه، لازمه رجعت مجازات افراد اندکی نسبت به تمامی مجرمان طول تاریخ است؛ زیرا همان‌گونه که گفته شد، رجعت امر عمومی نیست، در نتیجه هنگامی که رجعت موجب بطلان رستاخیز می‌شود که همه مجرمان در دنیا مجازات شوند. سوم اینکه، عذاب در دنیا متناسب با جرم و جنایات ستمگران نیست و در جهان آخرت که اعمال انسان تجسم می‌یابد، هر کس به همان اندازه واقعی جرمش معذب خواهد شد و عذابی که در رجعت برای مجرمان مهیا شده، بسیار اندک بوده و جهت عمده آن تشفی خاطر مؤمنان است، شاهد این جواب روایاتی است که عذاب دنیا و آخرت را با یکدیگر مقایسه کرده و شدت عذاب آخرت را مورد تأکید قرار داده است.

کتاب «رجعت»، تألیف حجت‌الاسلام محمدرضا ضمیری در 80 صفحه، شمارگان 500 نسخه از سوی انتشارات موعود عصر روانه بازار نشر شده است.